مقدمه
[+]- ماه در فاصله 384394 کیلومتری زمین قرار دارد.
- - قطر ماه 3475 کیلومتر است.
- - سرعت متوسط حرکت انتقالی آن km/h 3680 است.
- - حداقل دما Cْ8/162- و حداکثر دما Cْ2/ 117 اندازه گیری شده است.
- - چون حرکت انتقالی و وضعی کره ماه نیز به دور خورشید با هم برابر است ما فقط یک نیمه آن را می توانیم ببینیم.
- - مقدار کشش یا شدت گرانش ماه و گرانش زمین است.
دو نوع مورفولوژی در سطح کره ماه رویت شده است:
- 1- نواحی مرتفع با کراترهای زیاد و رنگ روشن؛
- 2- دشتهای کم ارتفاع ، مسطح و نسبتا صاف و تیره رنگ که این دشتهای کم ارتفاع ماریا نامیده می شود. اکثر ماریاهای ماه از زمین قابل مشاهده هستند. سنگ های موجود در این بخش ترکیب بازالتی دارند و به نام بازالت های مآر نامیده می شوند و 17 درصد سطح کره ماه را اشغال کرده اند.
مطالعات و نقشه برداری های ماه نشان داده است که بازالت های مآر در سه ریخت قرار دارند:
- 1- به صورت روانه هایی که مرکز حوضه های مدور بزرگ و حلقه حلقه را پر می کند مثل مارایمبریوم یا در گودال های متحدالمرکزی که حوضه های مدور فوق را احاطه می کنند و مثل گودال لاکوس وریس که مآر اوینتال را احاطه می کند.
- 2- به صورت سیلاب هایی از گدازه که گودال هایی نامنظم بزرگی مثل مآر ترانکیلیتاش را می پوشاند.
- 3- به صورت واحده ای نسبتا کوچک سنگی در ارتفاعات یا روی کف کراترهایی مثل پلاتو.
ویژگیهای ماریا
- 1- یکی از خصوصیات ماریا ، پرتگاه های سینوسی طویل یا تراس ها هستند. این پرتگاهها را دهانه های انجماد یافته ای می دانند که در روی سیلاب های بازالتی قرار دارند. در مآر ایمبریوم ارتفاع این پرتگاهها ممکن است به 60 متر برسد.
- 2-دره های سینوسی خصوصیت دیگر ماریا می باشد، مثلا دره ریل هادلی توسط آپولو 15 مطالعه شد و مشخص گردید که 125 کیلومتر طول دارد. این دره مآندری شکل بوده و پهنای آن به 2/1 کیلومتر و عمق آن به 370 متر می رسد.
- 3- سرزمین گنبدی شکل متعدد ، هم در ماریا و هم در ارتفاعات یافت می شوند. بعضی از این ساختمانها دارای شکل نامنظم هستند، به طوریکه سطحی مدور به قطر 3 تا 17 کیلومتر داشته و ارتفاعشان به چند صدمتر می رسد و شیب دامنه 5 درجه و نیمرخ آن محدب است.
بعضی گنبدها کراترهای قله ای دارند و از انواع آتشفشانی مشابه در زمین بزرگتر هستند.
انواعی از گنبدهای آتشفشانی به همراه بعضی از مخروطهای آتشفشانی ، در منطقه ماریوس هیلس وجود دارند.
مخروط آتشفشانی دارای اندازه های مختلفی می باشند ولی با وجود این بزرگترین مخروط فقط m500 ارتفاع دارد.
نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل خصوصیات مورفولوژیکی و پترولوژیکی بازالت های مآر:
- 1- بازالت های مآر از بیرون ریزی گدازهای روان و فقیر از مواد فرار به وجود آمده اند.
- 2- فرآیند پرشدن حوضه های مار در فاصله زمانی 1/4 تا 5/2 میلیارد سال پیش رخ داده است.
- 3- اکثر دهانه های تغذیه کننده قابل تشخیص ، واجد شکستگی های عظیم پوسته ای بوده و با حوضه های اصلی حلقه حلقه یا کراترهای کوچکتر موجود در مآر ، مرتبط هستند.
- 4- فوران های پیروکلاستیک احتمالا مواد فراری را نشان می دهند که اهمیت محلی داشته اند.
- 5- پرتگاهها یا تراس های موجود در ماریا نشانگر آن است که برخی از روانه ها حداقل m50 ضخامت دارند.
- 6- دلایل سنگ شناسی و ژئوشیمیایی حاکی از آن است که در تاریخ اولیه ماه ، آتشفشانی غیرمآر وجود داشته است.
مقالات مرتبط با عنوان: