آهن گالوانیزه ، آهنی است که با روی پوشانده شده باشد. این آهن ، حتی اگر پوشش آن هم شکستگی پیدا کند، از زنگ زدن محفوظ میماند. |
ماهیت آهن گالوانیزه
در آهن گالوانیزه ، بین آهن و روی ،
پیلی الکتروشیمیایی تشکیل میشود که در آن روی به جای آهن به عنوان
آند بکار میرود و آهن به عنوان
کاتد. روی در آند اکسید میشود چون فلزی پستتر یا فعالتر از آهن است و دارای پتانسیل احیاء کمتری از آهن است و پتانسیل اکسید بیشتری از آن دارد.
حلبی
در حلبی هایی که از آن ، قوطی میسازند، عمل معکوسی انجام میشود. در
حلبی ، بر روی آهن ، پوشش
قلع بکار رفته است و عمل معکوس آهن گالوانیزه انجام میشود. چون آهن فلزی فعالتر از قلع است و پتانسیل احیاء قلع بیشتر از آهن است و به عنوان کاتد در حلبی به کار میرود و آهن آند میشود. البته در صورتی که پوشش قلع بشکند،
خوردگی آهن در زیر این پوشش پیش میرود.
علت استفاده از آهن گالوانیزه
علت استفاده و ایجاد آهنهای گالوانیزه ، پدیده خوردگی آهن است. خوردگی آهن زیانهای اقتصادی فاحشی دارد. هزینه سالانه تعویض آهن آلات زنگ زده در جهان مقادیر زیادی را بخود اختصاص میدهد. فرآیند زنگ زدن آهن ماهیت
الکتروشیمیایی دارد.
خوردگی یا زنگ زدن آهن فقط در حضور
اکسیژن و آب صورت میگیرد. در جایی بر سطح جسم آهنی، اکسایش آهن انجام میشود و آند را تشکیل میدهد و در جایی دیگر سطح آن جسم که (O
2(g و H
2O وجود دارد، کاهش انجام میشود و کاتد را تشکیل میدهد و در نتیجه این عمل، ایجاد یک سلول ولتایی یا
پیل ولتایی یا الکتروشیمیایی بسیار کوچک است. الکترونهای تولید شده در ناحیه آندی در میان آهن بسوی ناحیه کاتدی حرکت میکند.
کاتیونها ، یعنی یونهای Fe
+2 که در آن آند تولید شدهاند در آب موجود بر سطح جسم بسوی کاتد میروند.
آنیونها یعنی یونهای
-OH که در کاتد تولید شدهاند، به طرف آند حرکت میکنند. این یونها در جایی میان دو ناحیه بهم میرسند و Fe(OH)
2 بوجود میآورند.
اما "
آهن II هیدروکسید" در حضور رطوبت و اکسیژن پایدار نیست. این هیدروکسید به نوبه خود
اکسید و به "
آهن III هیدروکسید" تبدیل میشود که در واقع "
آهن III اکسید آبپوشیده" ، Fe
2O
3.xH
2O یا
زنگ آهن است.
جاهایی که جسم آهنی زنگ زده گود شده است ،
نواحی آندی یا جاهایی هستند که آهن بصورت یونهای Fe
+2 در محلول وارد میشوند.
نواحی کاتدی جاهایی هستند که بیشتر در معرض رطوبت و هوا هستند ، زیرا (O
2(g و H
2O در واکنش کاتدی دخالت دارند. زنگ آهن همیشه در نقاطی نسبتا دورتر از جاهای گود شده (میان نواحی آندی و کاتدی) ایجاد میشود.
اثر آب نمک
آب نمک ، زنگ زدن را تسریع میکند، زیرا یونهای موجود در آب به انتقال جریان در سلولهای ولتایی یا پیلهای ولتایی کوچکی که بر سطح آهن برقرار شدهاست، کمک میکند. بنظر میرسد که بعضی از یونها ، مثلا
-Cl وکنشهای الکترودی را کاتالیز میکنند.
اثر ناخالصیها
ناخالصیهای موجود در آهن نیز سبب پیشرفت زنگ زدگی میشوند، آهن بسیار خالص به سرعت زنگ نمیزند. بعضی از انواع ناخالصیها، کشیدگی ها و
نقصهای بلوری موجود در آهن با جذب
الکترونها آنها را از ناحیههایی که جایگاههای آندی میشوند، دور میکنند.
طریقه گالوانیزاسیون
در
گالوانیزاسیون ، فلز فاسد شدنی را در مذاب یک فلز فاسد ناشدنی فرو میبرند و بیرون میآورند تا سطح آن از یک لایه فلز فاسد نشدنی پوشیده شود. مثلا ورقه های نازک آهنی را در مذاب فلز روی فرو میبرند و بیرون میآورند تا سطح آنها از فلز روی پوشیده شود و آهن سفید یا آهن گالوانیزه تهیه شود.
موارد استفاده از آهن گالوانیزه
از آهن گالوانیزه در ساختن لوازمی مثل
لوله بخاری ،
کانال کولر ،
کابینت آشپزخانه ،
شیروانی منازل ،
لولههای آب و هر جا که احتمال خوردگی آهن و خسارت وجود دارد، استفاده میشود.
مباحث مرتبط با عنوان