چهار وظیفه مهم
از طریق علامه مجلسى ( ره ) در کتاب شریف بحار الانوار ج 71، ص 86 در توضیح آیه شریفه :
قوا انفسکم و اهلیکم ناراً
به چند مسئله بسیار مهم به عنوان وظیفه و مسئولیت سرپرست خانه اشاره شده، که از طریق این چند مسئله حفظ خانواده و اهل بیت از آتش فردا میسّر است.
بِدُعائِهِمْ اِلى طاعَةِ اللّهِ
بر سرپرست خانه است که تا زنده است خانواده خود را به طاعت خدا، و فرمانبرى از دستورات حق که به صلاح دنیا و آخرت انسان است دعوت کند، و دعوت به صورتى باشد که اجابتش از جانب آنان سخت نباشد، دعوت توأم با مهر و محبت، زبان نرم، با خوشروئى و متانت و دعوت به زبان و عمل، به صورتى که زن و فرزند عاشق و علاقه مند به طاعت حق شوند، و آن را بر تمام وظائف خود مقدّم بدانند.
طفلان چون به طاعت خدا روى آورند، آنان را تشویق کنید، جایزه بدهید، ببوسید، در آغوش بگیرید تا پاى طاعت در فضاى وجودشان ثابت و پابرجا شود.
زنان باید توجه کنند، که وقتى از جانب شوهرشان دعوت به طاعت رب شدند، با شوق و رغبت بپذیرند، تا اثر این پذیرش از مشرق وجود فرزندان طلوع کند.
زهرای اطهر سلام الله علیها در شب بیست سوم ماه رمضان - که به احتمال زیاد
شب قدر است- اجازه نمی‌داد فرزندانش بخوابند، شام کمی به آنان می‌داد، و وقتی خواب‌شان می‌گرفت، به صورت‌شان آب می‌پاشید.
از این عملکرد فاطمه سلام الله علیها که الگوی تربیتی همه مادران است می‌توان استفاده کرد که سختی‌دادن به کودکان برای تربیت اسلامی تا حدی مجاز است. در روایات فراوانی تأکید شده است که حتی بچه های شیرخواره را به
حج ببرید، آنها را نیابتاً حاجی کنید و از طرف آنها اعمال حج را به جا بیاورید. حج اعمال ساده‌ای ندارد ولی تلطیف نفس کودک مهم‌تر است.
وَ تَعْلیمِهِمُ الْفَرائِضَ
تا جائى که براى سرپرست خانواده امکان دارد، واجبات حق را که قسمتى از آن در رساله هاى عملیه و قسمتى در کتب اخلاقى و فقهى آمده به خانواده اش تعلیم دهد.
اگر از عهده اش برنیامد، زمینه فراگیرى آنان را با بردن به مساجد و مجالس مذهبى فراهم نماید، یا عالمى ربانى را به خانه دعوت کند تا فرائض حق را به آنان آموزش دهد.
ممکن است خواندن متن رساله براى بعضى مشکل باشد و توضیح آن مشکل تر، به همین خاطر نوبت به واگذاشتن بچه ها به کلاسهاى مربوطه مى رسد، تا دختران و پسران در نزدیکى بلوغ و تکلیف به وظائف شرعى خویش آگاه شوند.
وَ نَهْیِهِمْ عَنِ الْقَبائِحِ
بر سرپرست خانواده فرض و واجب است اهل خانه را از زشتى ها نهى کند، و از عواقب گناهان و معاصى بترساند، و زمینه تولید گناه را در خانه از بین ببرد.
وَ حَثِّهِمْ عَلى اَفْعالِ الْخَیْرِ
بر سرپرست خانواده واجب است اهل بیت خود را به کلیه کارهاى خیر، از صدقه دادن در راه خدا، تواضع به افراد، احترام به بزرگتر، رعایت کوچکتر، ایجاد صلح و مسالمت بین افراد، حق گوئى، حق جوئى، حق خواهى و خلاصه آنچه که خیر است، تشویق و ترغیب کند.
بکارگیرى این چهار حقیقت به فرموده علامه مجلسى ( ره ) تحقق قوا انفسکم و اهلیکم ناراً است.
بدین صورت قدم برداشتن براى هدایت عباد خدا به اندازه اى ثواب دارد که جز خدا کسى نمى داند.
- رسول خدا امیرالمؤمنین را براى هدایت مردم یمن گسیل داشت قبل از سفر به او فرمود :وَ اَیْمُ اللّهِ لاََنْ یَهْدِىَ اللّهُ عَلى یَدَیْکَ رَجُلاً خَیْرٌ لَکَ مِمّا طَلَعَتْ عَلَیْهِ الشَّمْسُ وَ غَرَبَتْ . . .قسم به خدا اگر حضرت حق به دست تو یک نفر را هدایت کند براى تو از آنچه که خورشید بر آن طلوع و غروب مى کند بهتر است.
در این جا می توان گفت اگر این شخص هدایت شده از خانواده فرد هم باشد باز هم شامل این روایت می شود و تربیت فرزند صالح سبب رستگاری والدین می گردد.
همچنین ببینید:
منابع:
- نظام خانواده در اسلام؛حسین انصاریان
