فرمانروایان آق قویونلو
« 908 - 780ق / 1502- 1378م»
قدرت گیری آق قویونلوها
وی زمانی در خدمت پادشاهان محلی
ارزنجان و سیواس و حتی فرمانروایان
مصر بود. سپس در آخرین نبرد خود در برابر
قرایوسف قراقویونلو در حوالی
ارزروم شکست خورد تا این که چندی بعد در سن 80 سالگی درگذشت.
- پس از او فرزندش، علی بیگ بر جای پدر به حکومت نشست.
دوران علی بیگ دورانی سرشار از درگیری و برخورد با دشمنان بیگانه و همچنین برادرش
حمزه بیگ بود تا آن که این دو برادر هر دو با اختلاف چهار سال از یکدیگر درگذشتند. علی بیگ در 844 ق / 1438 م و حمزه بیگ در 848 ق / 1444 م.
- پس از آن نوبت به جهانگیر، پسر علی بیگ رسید که شهر ماردین را به پایتختی برگزیده بود. اما جهانگیر نیز به زودی با عموهای خویش، یعنی قاسم بیگ و شیخ حسن وارد جنگ شد.
اوج اقتدار آق قویونلوها
- چندی بعد برادرش اوزون حسن بر جهانشاه غالب آمد به طوری که عملاً امیران آق قویونلو به وی پیوستند. اوزون حسن یکی از مقتدرترین فرمانروایان و فاتحان آق قویونلو بود.
او پایتحت خود را آمِد به تبریز منتقل کرد و همه قبایل و عشایر آق قویونلو را که در آناتولی شرقی اقامت داشتند به ایران فرا خواند به طوری که امپراتوری گستردهای را در آن دیار پایه گذارد.
مورخان، دادگری و رعیت پروری او را ستودهاند.
- پس از اوزون حسن پسرش سلطان خلیل که در زمان او در شیراز حکومت داشت به جای پدر نشست. اما دوران حکومت او کوتاه مدت بود و پس از یک سال به دست پسران شیخ علی بیگ مهردار قطعه قطعه شد.
- با قتل سلطان خلیل آق قویونلو، برادرش یعقوب بیگ جانشین او شد. یعقوب به مدت 13 سال حکومت کرد که مورخان او را جانشین شایسته اوزون حسن میدانند.
- پسر و جانشین یعقوب ، بایسنقر در 896 ق / 1490 م جای پدر را گرفت، اما سال بعد به دست علی برناک گرفتار و در 897 ق / 1492 م به قتل رسید. از طرفی احمد بیگ نیز از مکافات این عمل مصون نماند زیرا یک سال بعد در جنگی با قاسم بیگ کشته شد.
آغاز افول آق قویونلوها
- بالاخره الوند بیگ که از نوادگان اوزون حسن بود در 905 ق / 1500 م به تبریز آمد و بر تخت نشست، اما چون در 907 ق / 1501 م از شاه اسماعیل صفوی شکست خورد، به دیار بکر گریخت و سه سال بعد در همان جا درگذشت.
- به این ترتیب واپسین فرمانروای این خاندان مراد بیگ است که ده سال پس از قتل الوند بیگ زمانی که در جنگ با یکی از سرداران شاه اسماعیل شکست خورد و مقتول شد، سرش را برای سلطان صفوی فرستادند.
شرح حال فرمانروایان آق قویونلو
