5. صعود: «صعود حقیقی» یعنی راست بالابردن الفهای آخر و لام وسط و کاف آخر در کلمات. «صعود مجازی» بالابرگدانیدن انتهای دوایر حروف است وقتی قلم به حالت دور در گردش است.
6. نزول: «نزول حقیقی» در الف و لام و کاف مفرد و لام کاف اول و دنبالهی میم مصداق پیدا میکند. نزول مجازی در اوایل دایرهها و آغاز برخی مدها و سرکش کاف و گاف و امثال آن. در صعود و نزول حقیقی باید حروف مشابه به موازات هم نوشته شوند.
7. سواد و بیاض: رعایت و سنجش سیاهی خط و پدید آمدن آن سفیدی است که در حلقههای برخی حروف مانند: صاد، ضاد، طاء، ظاء، فاء، قاف، عین، جیم، هاء و غیره پدید میآید.
8. ارسال: آزاد رهاکردن قلم است. در نوشتن برخی حروف مانند: راء، میم و واو مسطح، تاء و نون دراز، برخی از حروف شکسته و امثال آن، سلطان آن، سلطان علی مشهدی معتقد بودهاست که «ارسال» در خط نستعلیق مصداق ندارد.
9. قاعدهی نسبت یا تناسب: یعنی حروف همجنس و شکلهای مشابه، اعم از مفرد یا مرکب، در همهی موارد به یک اندازه و برابر هم باشد.
10. قاعده ترکیب: آمیزش همآهنگ و دلپذیر حروف، کلمات، جملهها و سطرها با یکدیگر است به طوری که مجموعهی آنها از حُسنِ ترکیب برخوردار باشد. رعایت این اصول را در ترکیب حروف و کلمات «ترکیب جزیی» و در جملهها و مصراعها و سطرها «ترکیب کلی» مینامند. ایجاد این نظم و ترتیب و اعتدال و خوشترکیبی باید در حرف و کلمه، جمله و سطر، سطور و صفحات، فواصل و سواد و بیاض، سنجش قلم با زمینهی خط، حُسنِ مجاورت، رعایت کشیدگیها و طریقهی مرکّبات، کرسی، حرکات (فتحه، کسره، ضمه، جزم، تنوین) و ضوابط (تشدید، نشانه مد، قطع و وصل) تزیینات و نقطهگذاری مصداق یابد و سراسر خط منظرهای زیبا و همآهنگ پیدا کند. مدها (کشیدگیها) که یکی از اجزای قاعدهی ترکیب و از زیباییهای خط است خط را از خشکیِ عاری میکند و به آن تنوع و طراوت میبخشد. خطاط باید جاهای متناسب مد کامل، متوسط و کوتاه را (اعم از مد اصلی یا زاید) بشناسد و به کاربرد مثلاً در خط نستعلیق مد کامل و کوتاه در اول و آخر سطر یا مصراع مجاز است. بنابر آنچه گذشت قاعدهی ترکیب در خوشنویسی بسیار اهمیت دارد و نیز کاری دقیق و دشوار است، خاصهی در مواردی نظیر کتیبهنویسی و گنجاندن جملهها در سطحی محدود و معین که مستلزم کمال ذوق و مهارت است.
این مطلب ادامه دارد...
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 252
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!