نگاهی اجمالی به طرح ها و نقوش فرش افشارهای فارس طوایف افشار مستقر در جنوب غرب ایران ،به طور عمده در کرمان و فارس ساکن هستند افشارهای استان فارس که هم‌چنان ویژگی فرش افشاری را به کار می‌گیرند در مرز سیرجان و نی‌ریز و روستاهای نی‌ریز پراکنده‌اند. بعضی از فرش‌های افشاری منطقه‌ی فارس به طور مشخّص در زمره‌ی افشاری‌های کرمان است و طرح و نقش مایه‌ی آن ترکیبی از فرش افشار با فرش نی‌ریز و اعراب خمسه در استان فارس می‌باشد. در واقع قالیچه‌های افشار شرق استان فارس ادامه‌ی توسعه‌ی فرش‌بافی افشارهای کرمان است. در این بررسی اجمالی با برخی از واژگان و اسامی محلّی حشمت، سه‌کله، جنگل و محمود آبادی معرّفی و توصیف می‌شوند که به آن می‌پردازیم.
از بارزترین نمونه‌های معروف و مشخّص از طرح‌های فرش شرق استان فارس و شهرستان نی‌ریز که به طور دقیق افشاری و یا متاثر از طرح‌ها و نقش مایه‌های افشاری هستند دارای نام‌های محلّی به این شرح می باشند: `طرح سه‌کله`، `طرح جنگل`، `طرح مکی`، `طرح صندل`، `طرح محمود آبادی`، `طرح حشمت`،`طرح بته جقّه‌ای یا بوته رزی`.
هر کدام از موارد فوق دارای زیر گروه‌های متنوّعی هستند که در این جا به اختصار بعضی از عمده طرح‌های موجود معرّفی می‌شوند؛
طرح سه‌کله: این طرح یکی از سبک های رایج افشاری است و می توان گفت یکی از متداول ترین طرح های بافته شده در بین افشارهای منطقه ی سیرجان و فارس می باشد ، علّت این نام وجود سه رأس مثلّثی شکل است که در بالا و پایین این طرح دیده می شود .هم چنین در میان حاشیه های متن فرش دو زمینه ی مثلّثی شکل ، حاوی نقش مایه هایی از حاشیه ی فرش وجود دارد . این فرش معمولاً دارای دو یا سه ترنج لوزی شکل با زمینه ی سفید است . در طرح های سه کله تراکم و تنوّع نقوش معمولاً کم است به جز در موارد خاص و از مشهورترین انواع طرح های سه کله ی منطقه ی فارس می توان به سه کله ی جنگل ،گیاهی ،گلدانی و معمولی اشاره کرد .
طرح جنگل: انواع این طرح معمولاً با زمینه‌ی سفید مشخّص هستند که از رنگ طبیعی سفید الیاف پشم گوسفندان منطقه می‌باشد. در این فرش لچک وجود ندارد و در میان فرش معمولاً یک یا دو ترنج قرار گرفته‌است فرم خاصّ ترنج‌ها ویژه‌ی همین نقش است به تعبیری می‌توان گفت به جز بعضی از نقش مایه‌های کوچک، تقریباً هر کدام از طرح‌های فرش مناطق افشاری بافت فارس، عناصر تصویری نقش مایه‌ها و ترنج‌های خاصّ خود را دارند.
از خصوصیّات دیگر این فرش وجود یک نیمه ترنج قرمز رنگ و لانه زنبوری در انتهای هر دو سوی فرش چسبیده به حاشیه‌ی عرضی قالی است. این نوع نقش پردازی در سوزن دوزی‌های منطقه‌ی سیرجان نیز به وفور یافت می‌شود. معمولاً نقوش متن فرش اشکال جانورانی مانند: چهارپایان و انواع پرندگان و گیاهان کوچک می‌باشد.
«پایان بخش اول»
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 252
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!