برای پاسخ دادن به این ارسال باید از
صفحه قبلی
اقدام کنید.
ناشناس
در : یکشنبه 24 تیر 1386 [20:03 ]
اختر شناس ایرانی
خنجدی ریاضی دان و منجم ایرانی و بنیان گذار مجهز ترین رصدخانه جهان اسلام در ری
ابومحمد حامدبن خضر خنجدی از دانشمندان بزرگ ریاضی و نجوم ایران است که در قرن چهارم هجری در شهر خنجد- از بلاد ماوراالنهر دیده به جهان گشود و در سال حدود 390 هجری با بجا نهادن آثاری مهم در ریاضی و نجوم در سرزمین ری دیده از جهان فروبست.
درباره زندگانی این دانشمند بزرگ چندان اطلاعی در دست نیست. همین مقدار دانسته شده است که وی تقریباً معاصر دانشمندان عالی مقامی چون ابوریحان بیرونی، ابوالوفا بوزجانی و ابونصر عراقی بوده است. بیرونی در یکی از آثار خود او را به عنوان استاد بزرگ و یگانه زمان در شناختن اسطرلابها و افزارهای نجومی می ستاید و درباره اختراع ارزنده اش(سد س فخری) که یکی از آلات مهم نجومی آن روزگار بوده می نویسد:
« این سدس فخری ، از لحاظ بزرگی ودرستی ، بر هر چه پیش و پس ازآن بکار رفته ، برتری دارد. چه ابومحمود در ساختن اسطرلابها و افزارهای دیگر یگانه زمان بود.»
خنجدی آلت مذکور (سدس) را بنام فخرالدین دیلمی (از پادشاهان آل بویه) بساخت و بر فراز قله کوه طبرک در اطراف شهرری با بنایی عظیم نصب نمود. او به وسیله همین آلت توانست دایره البروج (میل کلی) را مساوی با 23 درجه و 32 دقیقه و 21 ثانیه بدست آورد.
برخی از محققین معتقدند که وی یکی از سه تن کسانی است که کشف شکل مغنی را به وی نسبت می دهند و چنین می پندارند که احتمالاً وی کاشف (شکل مغنی) قضیه جیب در مثلث های جانشین منلائوس Menelaos شد.
شکل مغنی یعنی رابطه زیر در مثلث کروی غیر قائم الزاویه ABC :
sin a sin b sin c
--------- = --------- = ---------
sin A sin B sin C
، نیز مطالعاتی داشته که نتایج آن با قضیه سوم فرما کاملاً منطبق است. واما از جمله اختراعات دیگری که به او نسبت می دهند اختراع دستگاهی است بنام ( حلقه شامعه افقی ) که برابربا دستگاه تئودولیت آن روزگار بوده و اکنون در یکی از موزه های شهر لندن موجود است.
آثار خنجدی
مهمترین آثار خنجدی در ریاضی و نجوم عبارتند از : رساله فی عمل الالته – فی اسطرلاب و نیز رساله ای موسوم به مسایل متفرقه هندسیه لبعض العلماء و آثار مختلف دیگر که بعضی از دانشمندان غرب و شرق از جمله صاییلی ، سوتر، کندی ، یوشکویج، کانتور ، سزگین ، بروکلمان بر روی آنها تحقیقاتی را انجام داده و در مجلات علمی و رسمی اروپا به چاپ رسانیده اند.
برگرفته از : کتاب ریاضی دانان و اخترشناسان ایرانی
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!