: مواد خام شیشه

!دید کلی

به منظور تولید شیشه ، سالانه ، مقادیر بسیار زیادی ماسه شیشه ، سدیم کربنات ، سدیم سولفات ناخالص و غیره مورد نیاز است. در این مقاله منابع تهیه این مواد و علت استفاده از آنها ذکر می‌شود.

	{img src=img/daneshnameh_up/6/62/glass.jpg}		{img src=img/daneshnameh_up/6/62/glass.jpg}

!ماسه شیشه

ماسه لازم برای تولید ((شیمی شیشه|شیشه)) باید تقریبا __کوارتز__ خالص باشد. در بسیاری موارد ، منطقه ته‌نشینی ماسه شیشه ، محل کارخانه شیشه سازی را تعیین کرده است. برای ظروف غذاخوری ، مقدار ((آهن)) موجود در ماسه نباید از 45% و برای شیشه اپتیکی نباید از 0.015% تجاوز کند، چرا که آهن تاثیر نامطلوبی بر رنگ اغلب شیشه‌ها دارد.

!سودا

__Na₂__ یا __سودا__ اصولا از سدیم کربنات چگال ( __Na₂CO₃__ ) تامین می‌شود. سایر منابع عبارتند از سدیم بی‌کربنات ، سدیم سولفات ناخالص و نیترات سدیم. نیترات سدیم برای ((اکسیداسیون-احیا|اکسایش)) آهن و شتاب دادن به عمل ((ذوب)) نیز مفید است. منابع مهم ((آهک)) (__CaO__) سنگ آهک و آهک پخته حاصل از __دولومیت__ (__CaCO₃.MgCO₃__ ) است که خود __MgO__ را نیز وارد عمل می‌کند.

!فلدسپار

این مواد دارای فرمول کلی__ R₂O. Al₂O₃ . 6SiO₂ __هستند که در آنها __R₂O__ ، معرف __Na₂O__ یا __K₂O__ یا مخلوطی از این دو است. این مواد در مقایسه با اکثر مواد دیگری که منبع __Al₂O₃__ هستند، مزایای بسیاری دارند. فلدسپارها ارزان ، خالص و گدازپذیرند و کلا" از اکسیدهای ایجاد کننده ((شیشه)) تشکیل شده‌اند.

از خود __Al₂O₃__ تنها هنگامی استفاده می‌شود که قیمت محصول از درجه دوم اهمیت برخوردار باشد. فلدسپارها همچنین __Na₂O__ یا __K₂O__ و __SiO₂__ را نیز تامین می‌کنند. مقدار __آلومین__ در پایین آوردن نقطه ذوب شیشه و کُند کردن واشیشه‌ای شدن ، موثر است.

!بوراکس

__بوراکس__ به عنوان یک جزء ترکیبی فرعی ، هم __Na₂O__ و هم __اکسید بوریک__ را برای شیشه تامین می‌کند. هر چند که از بوراکس به ندرت در شیشه پنجره یا شیشه جام استفاده می‌شود، اما اکنون این ماده ، عموما در انواع خاصی از شیشه بطری‌ها بکار می‌رود. یک نوع شیشه بوراتی با ((ضریب شکست)) بالا نیز وجود دارد که در مقایسه با شیشه‌های قبلی ، مقدار ((پراش نور)) آن کمترو ضریب شکست نور در آن بالاتر است و شیشه اپتیکی باارزشی بشمار می‌رود.

بوراکس علاوه بر توانایی بالا در ایجاد گدازش ، نه‌تنها ضریب انبساط را پایین می‌آورد، بلکه دوام شیمیایی را نیز افزایش می‌دهد. هنگامی که قلیائیت اندکی در فرایند تولید مورد نظر باشد، از __اسید بوریک__ استفاده می‌شود که بهای آن ، دو برابر بوراکس است.

!سدیم سولفات ناخالص

این ماده که مدتها مانند سایر سولفاتها نظیر __آمونیوم سولفات__ و __باریم سولفات__ ، یک جزء ترکیبی فرعی در شیشه تلقی می‌شد، غالبا در تمام انواع شیشه بکار می‌رود. این ماده ، کف موجود در کوره‌های مخزنی را که ایجاد مشکل می‌کند، حذف می‌نماید. برای ((اکسیداسیون-احیا|کاهش)) سولفاتها به سولفیتها ، از ((کربن)) استفاده می‌شود.

ممکن است برای ایجاد سهولت در حذف حباب‌ها ، __آرسنیک تریوکسید__ افزوده شود. آهن را با ((سدیم)) یا __نیترات پتاسیم__ ، اکسید می‌کنند تا مقدار آن در شیشه نهایی چندان قابل توجه نباشد. از __پتاسیم نیترات__ یا __کربنات__ ، در بسیاری از شیشه‌های مرغوب‌تر نظیر شیشه ظروف غذاخوری ، شیشه تزئینی و شیشه اپتیکی استفاده می‌شود.

	{img src=img/daneshnameh_up/1/1e/ddddddl.jpg}		{img src=img/daneshnameh_up/1/1e/ddddddl.jpg}

!خرده شیشه

این ماده از خرد کردن کالاهای معیوب ، لبه‌های پرداخت شده کالاها یا سایر ضایعات شیشه‌ای بدست می‌آید و استفاده از آن ، سبب سهولت عملیات ((ذوب)) می‌شود و در عین حال ، مواد ضایعاتی نیز به مصرف می‌رسند. ممکن است مقدار خرده شیشه مصرفی در هر بار بین 10 تا 80 درصد باشد.

!بلوکهای نسوز

این مواد در صنعت شیشه ، بدلیل شرایط سخت موجود به طرز ویژه‌ای بسط و توسعه یافته‌اند. زیرکن متخلخل ، آلومین ، مولیت و مولیت - آلومین تفجوش و زیرکونیا - آلومین - سیلیس ، آلومین و آلومین - کروم که بروش __~~green:ریختگی برقی~~__ تهیه شده‌اند، از جمله بلوکهای نسوزی هستند که در کوره‌های مخزنی شیشه بکار می‌روند. آخرین تجربه بدست آمده در کوره‌های بازیابی ((گرما)) ، استفاده از فراورده‌های نسوز بازی بدلیل وجود غبار و بخارهای قلیایی در کوره است.

طاقهای آجری کوره از جنس سیلیس که استفاده از آن در صنعت ، اقتصادی است، عمدتا تعیین کننده دمای عملیات کوره است.

!مباحث مرتبط با عنوان

*((آلومین))

*((تاریخچه شیشه))

*((تکنولوژی شیشه))

*((دولومیت))

*((سیلیس))

*((شیشه‌های ویژه))

*((شیشه ایمنی))

*((شیشه بور و سلیکاته))