حضرت زین العابدین علیه السلام شخصیتی هستند که در کلمات و اظهار نظرهای دیگران جز ستایش و تمجید و ستودن اوصاف کمالی ایشان و اعتقاد به تقدم حضرتش در همه زمینه های علم و فقه و ورع و . . . . . . چیزی به چشم نمیخورد .

گرچه اظهار نظرها بسیار زیاد است، در این قسمت به بعضی از آنها اشاره می گردد.

جابر بن عبدالله انصاری: در ضمن برخورد طولانی جابر با حضرت سجاد علیه السلام در آخر می گوید: ما بین اولاد انبیاء مثل علی بن الحسین علیه اسلام کسی دیده نشده است مگر یوسف پسر یعقوب و سوگند به خداوند !! ذرّیه علی بن الحسین از ذرّیه یوسف افضل می باشند.

(( محمد بن مسلم بن شهاب زهری| «زُهری »)) :

1ـ هر گاه یاری از حضرت علی بن الحسین علیه السلام به بیان می آمد. «زُهری » گریه می کرد و می گفت: «زین العابدین »

2ـ به «زُهری » گفته شد: زاهد ترین مردم در دنیا چه کسی است؟

گفت: علی بن الحسین علیه السلام هر کجا که بود .

3ـ «سفیان بن عبینه » می گوید: به زُهری گفتم: آیا علی بن الحسین علیه السلام را ملاقات کرده ای؟

گفت: آری او را ملاقات کرده ام و هیچکس را با فضیلت تر از او ندیده ام. سوگند به خداوند برای او صدیقی در پنهان سراغ ندارم و نه دشمنی آشکار. سئوال شد: این چگونه است؟

گفت: چون من ندیدم هیچکس را که گرچه او را دوست می داشت ولی بخاطر شدت معرفت او نسبت به فضیلت ایشان، از حضرت حسادت می برد و هیچکس را ندیدم که گرچه او را دشمن می دانست. مگر اینکه به خاطر شدت مدارای حضرت با او، با ایشان مهربانی و مدارا می کرد.

4ـ ابن شهاب زُهری در حال نقل روایتی از حضرت علی بن الحسین علیه السلام می گوید: آن حدیث را علی بن الحسین علیه السلام برای ما بیان کرد و او بافضیلت ترین هاشمی بود که ما او را درک کردیم .

5 ـ «معمر » از «زُهری » نقل می کند که او گفت من هیچکس را از اهل این بیت - یعنی بیت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم- درک نکردم که از علی بن الحسن علیه السلام افضل باشد .

6 ـ هاشمی را ندیدم که از زین العابدین افضل باشد و نه فقیه تر از او .

« (( ابو حازم)) » :

هرگز هاشمی افضل از علی بن الحسین علیه السلام ندیدم و نه فقیه تر از او .

((سعید بن مسیب)) :

1 ـ جوانی از قریش نزد سعید بن مسیب نشسته بود که حضرت علی بن الحسین علیه السلام تشریف آوردند، آن جوان قریشی به سعید بن مسیب گفت: ای ابا محمد این کیست؟

پاسخ داد: این سید العابدین علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب علیه السلام است .

2 ـ فردی به سعید بن مسیب گفت: من فردی پرهیزگارتر از «فلان » ندیدم، سعید بن مسیب پرسید: آیا علی بن الحسین علیه السلام را دیده ای؟

او گفت: نه.

سعید گفت: من مردی با ورع تر و پرهیزگارتر از او ندیده ام .

3 ـ «علی بن زید » می گوید: به سعید بن مسیب گفتم تو به من خبر داده ای که علی بن الحسین «نفس تزکیّه » است و تو برای او نظیری را سراغ نداری. سعید بن مسیب جواب داد: بلی اینچنین است و آنچه می گویم مطلب مجهولی نیست. سوگند به خداوندبه مانند او دیده نشده است .

«عتبّی » :

علی بن الحسین که از افضل بنی هاشم بود برای فرزندش فرمود: پسرم بر مشکلات صبر کن و متعرض حقوق مردم نشو و برادرت را در امری که ضرر آن برای تو بیشتر از منفعت آن برای اوست پاسخ مثبت نده .

«سفیان بن عینیه » :

ندیدم هاشمی را که از زین العابدین افضل باشد و نه فقیه تر از او .

((ابو حمزه ثمالی)) :

من نشنیدم احدی از مردم زاهد تر از حضرت علی بن الحسین علیه السلام باشد مگر آنچه که به من رسیده از امیر المومنین علیه السلام.

((یحیی بن سعید)):

علی بن الحسین برترین هاشمی است که من در مدینه او را دیده ام .

((ابن ابی الحدید)):

علی بن الحسین علیه السلام در عبادت به نهایت درجه آن رسیده بود .( کام علی بن الحسین غایه فی العباده)


ابو زهره : علی بن حسین زین العابدین از نظر نجابت علم، پیشوای اهل مدینه بود (فعلّی زین العابدین کان امام المدینه بنلاٌ و علماً »

((ابن حیان)) :

علی بن الحسین از با فضیلت ترین بنی هاشم و از فقهاء مدینه و عبّاد آنها (کسانیکه خداوند را بندگی و عبادت می کنند) بود و گفته شده علی بن الحسین سید عابدین در همه زمانها بوده است .

به هرحال بیان همه نقطه نظرات در مورد حضرت سجاد علیه السلام به طول می انجامد امّا در جمع بندی می توان گفت: چناچه «جاحظ » اظهار عقیده کرده است در شخصیت علی بن الحسین، شیعی، معتزلی، خارجی، عامه، خاصه همه یکسان می اندیشند و در برتری و تقدم او بردیگران هیچ تردیدی به خود راه نمی دهند .

آری امام در عصر خود به عناوینی از قبیل «علی الخیر »، «علی الاعزّ »، «علی العابد » شهرت پیدا کرده بودند .

منابع :

بحارالانوار، ‌ج 46، ص 79 (به نقل از مناقب ) - ص 3،‌ حدیث 4 ( به نقل از مناقب )

ص 63، حدیث 20 و 21 ( به نقل از علل الشرایع ) ص 73،‌ حدیث 58 ( به نقل از ارشاد )

ص 76، ‌حدیث 71 ( به نقل از ارشاد )، ص 73، حدیث 60 ( به نقل ارشاد )

مراجعه شود به:

((حضرت سجاد علیه السلام از منظر نکته دانان و گوهر شناسان))