| سحابیهای سیاره‌ای ابرهای گازی هستند که به علت مشابهتشان با سیارات به این نام خوانده می‌شوند. در مشاهدات انجام شده توسط یک دوربین نجومی کوچک یک ابر گازی سیاره‌ای نظیر جغد در صورت فلکی دب اکبر یا ابر حلقه‌ای در لیرا به‌صورت قرص کوچک سبز رنگی که به سیارات سیاره اورانوس یا نپتون شباهت دارد، دیده می‌شود. به دلیل همین شباهت ، به آنها سحابی سیاره‌ای می‌گویند. سحابیهای سیاره‌ای به علت وجود خطوط جذبی قوی در طیف خود که به فلوئورسانس اکسیژن دو بار یونیزه مربوط است، سبز دیده می‌شوند. |
ساختمان سحابی سیاره‌ای
در عکسهایی که توسط دوربین‌های نجومی بزرگ گرفته شده‌اند، ساختمان سحابیهای سیاره‌ای ، حالت متغیری را نشان می‌دهند. بزرگترین و نزدیکترین آنها در
صورت فلکی دلو حلقه درخشانی است که تقریبا به بزرگی نصف
ماه به نظر می‌رسد. در قسمت تاریک مرکزی این جسم به کمک وجود نوارهای باریک و شعاعی شکل می‌توان حرکتهای شدیدی را حدس زد. چند سحابی سیاره‌ای دیگر چنان کوچک هستند که تقریبا مثل
ستاره دیده می‌شوند. ابعاد واقعی سحابیهای سیاره‌ای تقریبا بین 20000 و 200000
واحد نجومی تغییر می‌کند.
تعداد سحابیهای سیاره‌ای
تعداد سحابیهای سیاره‌ای شناخته شده در
راه شیری نسبتا کم است. ده سال قبل فقط 100 عدد شناخته شده بود. از آن تاریخ به بعد
آر. مینکوفسکی (R.Minkowski) چند صد عدد از آنها را در منطقه برآمده مرکزی کهکشان ما پیدا کرده که اغلب آنها خیلی دور می‌باشند.
کی . جی . هنیز (K.G. Henize) بیش از 100 عدد سحابی سیاره‌ای در آسمان نیمکره جنوبی کشف کرده است. امروزه حدود 500 عدد سحابی سیاره‌ای را در فواصل 10000 پارسک از
خورشید می‌شناسیم. تعداد کل سحابیهای سیاره‌ای در تمامی راه شیری شاید در حدود 10000 یا حتی بیشتر باشد.
توزیع سحابی سیاره‌ای
توزیع سحابی سیاره‌ای در آسمان تمرکز مشخصی در جهت
هسته کهکشان نشان می‌دهد، ولی چند عدد نیز در فواصلی بیش از 10000 پارسک وجود دارند. سحابیهای سیاره‌ای تمرکز زیادی به سمت سطح مرکزی راه شیری نشان نمی‌دهند.
فاصله سحابی سیاره‌ای
فاصله تنها یک سحابی سیاره‌ای 26 پارسک است. فاصله متوسط 21 سحابی سیاره‌ای (1400 پارسک) توسط
وان مانن (A.Van Maanen) از روی حرکتهای واقعی و سرعتهای شعاعی آنها حساب شده است.
ستاره درون سحابی
در داخل یک سحابی سیاره‌ای نمونه ،
ستاره بسیار گرمی قرار دارد که درجه حرارت سطح آن در حدود 50000 تا 100000 درجه کلوین بوده و با جرم تقریبی مشابه خورشید از آن فوق‌العاده کوچکتر است.
تمام سحابیهای سیاره‌ای با سرعتهایی در حدود 10 تا 50 کیلومتر در ثانیه منبسط می‌شوند. لایه گازی در حال انبساط که نمونه‌ای از یک سحابی سیاره‌ای می‌باشد، احتمالاً زمانی ، جزئی از ستاره مرکزی بوده است.
چگالی و دمای سحابی سیاره‌ای
چگالی سحابی سیاره‌ای کم ، در حدود
اتم در هر سانتیمتر مکعب است و درجه حرارت آن که از روی حرکتهای اتفاقی
الکترونهای آزاد اندازه گیری می‌شود، تقریبا 10000 درجه کلوین است.
چگالی سحابی سیاره‌ای در مراحل اولیه تکامل
سحابیهای سیاره‌ای در مراحل اولیه تکامل خود متراکم بوده و حدود
اتم هیدروژن در هر سانتیمتر مکعب دارند.
چرا اکثر سحابیهای سیاره‌ای لبه‌های خارجی مشخصی دارند؟
زمانی که لایه گازی منبسط می‌شود، با مقدار معینی
ماده میان ستاره‌ای که می‌توان آن را نسبت به ستاره مرکزی بی‌حرکت فرض نمود، برخورد می‌کند. لایه ، اتمها و ذرات
گرد و غبار میان ستاره‌ای را جاروب می‌کند که به نوبه خود باعث کندی انبساط شده و قسمتهای خارجی ابر را متراکم می‌کند. این امر مشخص بودن لبه‌های خارجی سحابیهای سیاره‌ای را توجیه می‌کند.
مباحث مرتبط با عنوان
