نگاه اجمالی
این
درزه نوعی از درزههای کششی هستند که بر اثر کاهش حجم در سنگها ایجاد می‌شوند، و غالبا در جریانهای گدازه باز یک و توده‌های آذرین کم عمق، همچنین در جریانهای اسیدی و حد واسط و
توف جوش خورده ایجاد می‌شوند. سرد شدن سریع پیکر‌ه‌های آذرین شکستگیهایی در طول ستونهای چند ضلعی که تقریبا عمود بر سطح خارجی
گدازه جهت‌گیری شده است را تشکیل می‌دهد.
مکانیسم تشکیل درزههای ستونی
سطح فوقانی جریان گدازه ابتدا سرد می‌شود و بنابراین بیشتر از داخل توده منقبض می‌گردد، در نتیجه تنشهای کششی به موازات حاشیه جریان گدازه جهت‌گیری می‌کنند. موقعی که گدازه به اندازه‌ای سرد است که دیگر جریان نمی‌یابد، تنشها بوسیله شکستگیهای کششی عمود بر سطح خارجی گدازه آزاد می‌گردند. گسترش ترکها به داخل جریان در نتیجه سرد شدن انجام می‌شود. تنش کششی ممکن است در ماگمای سرد شده نیز توسعه یابد، زیرا لرزه‌های توده‌های نفوذی یا قاعده جریانهای گدازه‌ای به سنگهای سرد مجاور متصل است.
فواصل درزههای ستونی عموما در قسمت تحتانی ستونها زیادتر از قسمت فوقانی آنها است. این اثر ظاهرا منعکس کننده گرادیان حرارتی بالا در راس جریان در طی سرد شدن می‌باشد. به علاوه قسمت بالایی ستون عمدتا ضخامت کمتری از قسمت تحتانی آن دارد، که این اثر ناشی از جابجایی حداکثر جریان حرارتی به سمت پایین از مرکز جریان در حال سرد شدن است.
مشخصات درزههای ستونی
یکی از مشخصات درزههای ستونی نظم هندسی آنها است. این طرحها در مواقعی که سنگ متجانس و ایزوتروپ بوده و نحوه انجماد یا خشک شدن نیز یکنواخت باشد، بهتر مشاهده می‌گردد. در بسیاری از موارد ، این چند ضلعی‌ها به صورت شش ضلعی منظم تشکیل می‌شوند، که در مقاطع عرضی رخنمون جالبی دارند. ترکهای گلی و درزههای موجود در رسها نیز تحت شرایط فوق تشکیل می‌شوند.
مباحث ممرتبط با عنوان
