خورشید اول
«57-91 ق / 677-710 م»
خورشید اول، فرزند کوچکتر گاوباره و برادر دابویه است. در هیچ یک از کتابهای تاریخی
طبرستان و رویان از وی به عنوان پسر و جانشین دابویه یاد نشده است و عموماً «ذوالمناقب
فرخان بزرگ» را پسر و جانشین دابویه نوشتهاند. «ابن اسفندیار: تاریخ طبرستان، صص 157 - 156؛
مرعشی:
تاریخ طبرستان و رویان و
مازندران، ص 105 و 229»، لیکن وجود سکههایی به نام خورشید اول، ضرب شده در سالهای پایانی امارتش «86 - 91 ق / 705 - 710 م»، جانشینی وی را پس از دابویه نشان میدهد «فردیناندیوستی: تاریخ ایران از کهنترین ایام ....، ج 2، ص 548؛ لعد، نامنامه ایرانی، ص 430؛ مورتمن: شرح سکهها .... ج IXI، صص 585 - 586».
پیروزیهای منسوب به فرخان بر مَصْقَلة بن هبیره شیبانی، سردار سپاه
معاویة بن ابی سفیان «41 - 60 ق / 661 - 680 م»، و قَطَ
ری بن فَجائه مازنی،
سپهسالار عبدالملک بن مروان «65 - 86 ق / 685 - 705 م» به لحاظ تاریخی و از نظر زمانی میبایست در عهد خورشید اول، که سکههایش تا 91 ق / 710 م ضرب میشده، روی داده باشد.
خورشید که پدرش در همان اوان حکومت
یزد گرد سوم با مصالحهای که با اعراب کرد «22 ق / 642 م»، ولایت را از تجاوز دشمن در امان نگه داشت. وی، بعد از پدر به امارت طبرستان رسید که ظاهراً حکومت نواحی کوهستانی رویان را با نظارت در امور کشوری تمام قلمرو خود به برادرش واگذار کرد. این برادر که بادوسپان نام داشت به احتمال قوی بعدها بنیانگذار سلالهای شد که سلسله بادوسپانان نام گرفت. این سلاله مدتها در ولایت رویان به همان حکومت محلی اکتفا کرد، اما تیره فرخان «نام اصلی پدر خورشید» به عنوان اسپهبد و پتشخوارگر شاه، تمام طبرستان را زیر نظارت و فرمان داشت. حتی خاندان زرمهر و قلمرو آنان در جبل قارن هم با حفظ استقلال محلی، تحت نظارت آن واقع شد. جانشین خورشید هم فرخان نام داشت، که او را فرخان بزرگ خواندهاند.
آن چه در باب توالی و مدت فرمانروایی این سلاله از شاهزادگان
جاماسپی در روایتهای محلی و گزارشهای مأخوذ از آنها وجود دارد، غالباً چنان از اختلاف و تناقض مشحون است که هر گونه سعی در رفع تناقضها و به دست آوردن اطلاعات مستند و درست را غیر ممکن میسازد به درستی نمیتوان برخی از حوادثی که در ایام این سه شاهزاده روی داد را تفکیک کرد و همچنین وجه تسمیه آن و انتسابش را به هر یک از آنان مشخص ساخت.
