نگاه اجمالی
ناپایداری زمین ناشی ازعوامل طبیعی یا عملکرد انسان می‌باشد. در نواحی کوهستانی ،
زمین‌لرزه ، باعث بوجود آمدن زمین لغزشهای بسیار بزرگ می‌گردد. خاکبرداریهایی هم که توسط انسان صورت می‌گیرد (برای نمونه ، هنگام احاث بزرگراهها) ، به گونه‌ای طراحی می‌شوند که شیب زمین تا جای ممکن ثابت باقی بماند. طراحی با توجه به
هوازدگی و ساختهای توده سنگی انجام می‌شود.
ناپایداری و حرکت شیبها گاه دائمی و تدریجی بوده و گاهی هم به صورت ناگهانی طی دوره‌های صد ساله یا بیشتر رخ می‌دهند. در شرایط طبیعی ، عدم تقارن زمین تا حد بسیار زیادی متاثر از وضعیت
آبهای زیرمینی می‌باشد. هنگامی که یک توده سنگی خشک است،
اصطکاک در طول گسستگیها شدید بوده و به همین علت ، توده سنگی پایدار و ساکن باقی می‌ماند.
جریانهای گلی Mud Flows
در صورت وقوع بارندگیهای شدید ، سطح آب زیرزمینی بالا آمده و یک نیروی شکننده داخلی بر روی گسستگیها اعمال می‌شود. هر نوع حرکتی در سنگهای سخت ، حاصل تاثیر
نیروی ثقل می‌باشد. لغزش در طول گسستگیهای بازی رخ می‌دهد که بوسیله رسهای مرطوب ناشی از هوازدگی سنگها پر شده‌اند.
در سنگهای نرم نوعی حرکت تدریجی و در جهت شیب دیده می‌شود. این حرکت مواد متشکله سنگهای نرم به هنگام خشک بودن زمین ، آرام و به هنگام مرطوب بودن آن ، سریعتر است. کانیهای رسی چنانچه از آب اشباع شوند، مانند یک
سیال عمل کرده و با حرکت سریع خود ، جریانات گلی (Mud Flows) را بوجود می‌آورند.
سطح قرارگیری توده‌های سنگی
اصولا سطح قرار گیری توده‌های سنگی ، در پایداری یا عدم تعادل این مواد نقش بسیار مهمی داشته و خود نیز از عوامل متعددی تاثیر می‌پذیرد. در تعیین رفتار نهایی مواد یر روی یک
سطح شیبدار ، اندازه ذرات عامل بسیار مهمی است.
واژگونی (Toppling)
نوعی از ریزش است که زمانی رخ می‌دهد که سنگ دارای
لایه بندی یا رخ قائم باشد. هنگامی که خط قائم عبوری از قاعده آن خارج شود، جسم واژگون خواهد شد. این مسئله در شرایط واقعی تحت تاثیر نیروهای جانبی وارده بر توده سنگی رخ می‌دهد. در اثر هوازدگی ، گسستگیهای قائم به صورت سطوح لایه بندی در آمده و بوسیله خاک حاصل از هوازدگی سنگ پر می‌شوند. با افزایش وزن این
خاک ، نیروی جانبی وترد بر توده سنگ هم بیشتر می‌گردد.
آب درون خاک نیز به تشدید فشارهای وارده مذکور کمک می‌کند. در نهایت ، تحت تاثیر همین نیروها سنگ واژگون می‌گردد. این روند در گذر زمان مرتبا تکرار می‌شود. آبهای
زهکشی شده سطحی از بالا وارد سطوح درز شده و نهایتا در کل جرم سنگ نفوذ کرده و بر لایه‌های سطحی تر ، فشاری بسیار آرام و رو به بیرون (به سمت دامنه) وارد می‌سازند. این امر ، در نهایت از میزان استحکام و پایداری کل توده سنگی می‌کاهد. روند فوق تا ایجاد گسیختگی و درهم شکسته شدن توده ادامه پیدا می‌کند.
لغزش صفحه‌ای یا انتهایی
نوعی حرکت دامنه‌ای است که طی آن ، مواد در طول یک سطح هموار یا ناهموار (نتیجه عملکرد سطوح لایه بندی یا رخ) دچار لغزش می‌گردند. این سطح بعضا گسلی بوده و گاه توسط سطوح لایه بندی قطع می‌شود. در لغزش انتهایی ، جهت حرکت توده سنگ یا خاک بوسیله یک خط مستقیم مشخص می‌گردد. این نوع لغزش ، در سنگهای سخت بیشتر دیده می‌شود.
لغزش چرخشی Rotational Slide
معمولا در موارد ریزدانه پلاستیکی مانند رسها رخ می‌دهد. سطح منحنی این نوع حرکت ، ممکن است جزئی از سطح یک کره ، یا استوانه و حتی بیضی باشد. سطوح لایه بندی موجود در توده خاک (یا سنگ) ، مقطع سطح لغزش را تعدیل می‌کند. در این موارد ، سطح لایه‌های متشکله از مواد سخت و درشت دانه به عنوان بخشی از سطح لغزش در امر حرکت مواد شرکت دارند. گاه لغزش چرخشی یک لغزش برگشتی مرکب را بوجود می‌آورند. این نوع لغزش را بواسطه شکل خامش در سطح زمین و در مقطع قائم به راحتی تشخیص می‌دهند.
مباحث مرتبط با عنوان
