• درد انسان چیست ؟
• درد انسان ازنظر عرفا
• " درد انسان " در کلام امیرالمؤمنین
• درد انسان نسبت به خلق خدا

درد انسان چیست ؟

اگر سر انسان درد بگیرد ، درد او از آن جهت که‏ انسان است ، نیست، چون سر یک حیوان مثل گوسفند هم درد می‏گیرد .
اینکه‏ دست و پای انسان درد می‏گیرد ، از نوع دردهای حیوانی و عضوی و شخصی‏ است . اما آنها که صحبت از " درد انسان " و " صاحب درد بودن انسان‏ " می‏کنند ، مقصودشان این نیست .

آن دردی که ارزش ارزشها در انسان است‏ ، چیز دیگری است .

درد انسان ازنظر عرفا

نظر عرفا آن دردی را که در انسان سراغ دارند و دائما آن را تقدیس می‏کنند ، درد خداجوئی است .

می‏گویند این درد از مختصات انسان است و حتی انسان به این دلیل بر فرشته ترجیح دارد که‏ فرشته بی‏درد است و انسان ، درد دارد .

طبق نظر اسلام ، انسان یک حقیقتی است که نفخه الهی در او دمیده شده‏ و از دنیای دیگری آمده است و با اشیائی که در طبیعت وجود دارد ، تجانس کامل ندارد .

انسان در این دنیا ، یک نوع احساس غربت و احساس‏ بیگانگی و عدم تجانس با همه موجودهای عالم می‏کند چون همه فانی و متغیر و غیر قابل دلبستگی هستند ، ولی در انسان ، دغدغه جاودانگی وجود دارد . این‏ درد همان است که انسان را به عبادت و پرستش خدا و راز و نیاز و به خدا نزدیک شدن و به اصل خود نزدیک شدن می‏کشاند .

گاهی مثال‏می‏زنند به طوطی‏ای که از جنگلهای هندوستان آورده‏اند و آن را در قفسی‏ زندانی کرده‏اند و این طوطی همیشه ناراحت است و در فکر این است که این‏ قفس شکسته شود و به جائی که مقر اصلی اوست باز گردد ، و گاهی انسان را به مرغی که از آشیانه خود دور افتاده باشد ، تشبیه می‏کنند .

یکی از عالیترین تشبیهات ، همین تشبیه مولوی در اول مثنوی است . او انسان را تشبیه به نی‏ای کرده که او را از نیستان بریده‏اند و حال دارد دائما ناله‏ و فریاد می‏کند و همه ناله و فریادش برای این فراق است .

می‏گویند فیل را که از هندوستان می‏آورند ، باید دائما به سرش بکوبند ، اگر نکوبند به یاد هندوستان می‏افتد . مولوی در اینجا می‏گوید فقط فیل است‏ که هندوستان را به خواب می‏بیند ، چون از هندوستان آمده است ، الاغ هرگز هندوستان را به خواب نمی‏بیند ، چون غریب‏ هندوستان نیست و او را از آنجا نیاورده‏اند .

می‏خواهد بگوید انسان است‏ که دغدغه بازگشت به عالم دیگر را دارد ، درد عرفانی دارد ، درد بازگشت‏ به سوی حق و به سوی خدا را دارد ، درد مناجات و وصال حق را دارد .

" درد انسان " در کلام امیرالمؤمنین

چقدر زیبا می‏گوید امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام وقتی که با کمیل بن زیاد نخعی‏به صحرا می‏رود . کمیل می‏گوید همین که به صحرا رسیدیم و دیگر کسی در آنجا نبود ، علی علیه‌السلام آه عمیقی کشید « فلما اصحر تنفس الصعداء » بعد فرمود :



دردهای علی و به تعبیر ما دردهای عرفانی علی و دردهای‏ عبادتی علی و مناجاتهای علی یک مسئله بسیار واضح و روشنی است . کارش‏ در عبادت به جائی می‏رسد که آنچنان از خود بی‏خود می‏شود و گرم محبوب و معشوقش می‏شود که از آنچه در اطراف او می‏گذرد بی‏خبر است ، حتی اگر تیری‏ را از بدنش بیرون بکشند .



قرآن این مطلب را به این تعبیر می‏گوید :

" « الا بذکر الله تطمئن القلوب »" ( سوره رعد ، آیه . 28 )

بدانید فقط و فقط دلها با یک چیز از اضطراب و دلهره و ناراحتی ، آرام می‏گیرد .

این‏ درد بشر به وسیله یک چیز است که آرامش پیدا می‏کند و آن ، یاد حق و انس با ذات پروردگار است . عرفا بیشتر روی این درد تکیه کرده‏اند و دیگر به درد دیگری توجه ندارند و یا بگوئیم کمتر توجه دارند .

درد انسان نسبت به خلق خدا

منبع :انسان کامل ،
شهید مطهری
صفحه 76

(نهج‏البلاغه ، حکمت . 147 1 )