ابو طاهر شاه خسرو
«412 - 388 ق / 1021 - 998 م»
ابو طاهر شاه خسرو، ملقب به
شمس الدوله برادر کوچکتر
مجدالدوله - ابو طالب رستم - بود که از طرف مادر خود؛
سیده خاتون امارت اسمی ولایات
همدان و جبال را یافت. امارت واقعی این ولایات در دست ملکه سیده بود و پسران خردسالش تنها به طور اسمی بر آن نواحی حکمروایی میکردند.
سرکوبی فتنه مجدالدوله
در ناخرسندی و نزاعی که بین سیده خاتون و فرزند دیگرش مجدالدوله روی داد، سیده به ناچار از بدر بن حسنویه یاری طلبید و به هنگام عزیمت به رأی شمس الدوله نیز به یاری مادر آمد. با سرکوبی فتنه مجدالدوله، شمس الدوله که عنوان ولایت عهدی برادر را نیز داشت به مدت یک سال امارت اسمی ری را بر عهده داشت. اما به تدریج وی نیز که در این ایام هجده ساله شده بود، بنای مخالفت و استقلال رأی گذاشت، ناگزیر سیده خاتون پسر دیگرش مجدالدوله را از زندان آزاد و به امارت برداشت و شمس الدوله را نیز فرمان داد تا به مقر فرمانروایی پیشین خودش یعنی همدان باز گردد. اما شمس الدوله که از عزل شدن خویش به دست مادر و از این که به خاطر او با برادر جنگ کرده بود و با این همه به رغم پیروزی نظامی به اندک مدتی دوباره به وضع سابق بازگشته بود، به شدت ناراضی و خشمگین بود، با بدر بن حسنویه که او نیز از سیده ناخرسندی داشت و به هر حال بروز تفرقه بین خاندان بویه را موجب مزید ایمنی خویش میپنداشت هم پیمان شد و با لشکری که بدر به یاری وی آورد اظهار عصیان نمود. اما درقم با مقاومت اهالی رو به رو شد و شکست خورد و سپاه بدر هم منهزم شد «400 ق / 1009 م». لیکن عصیان شمس الدوله برای ری و سیده همچنان مایه تهدید باقی ماند.
پناه دادن قاتلان بدربن حسنویه توسط شمس الدوله
چندی بعد بدر بن حسنویه به دست عدهای از اکراد سپاه خویش کشته شد «405 ق / 1014 م» و قاتلانش را شمس الدوله پناه داد. سلطان الدولة بن
عضد الدوله که در آن هنگام،
هلال بن بدر را در حبس داشت برای آن که مشکلی برای پسر
فخرالدوله پیش آورد، هلال را از حبس آزاد ساخت و با لشکری به جنگ شمس الدوله فرستاد. اما در این نبرد شمس الدوله غلبه یافت و هلال کشته شد و قلمرو حسنویه که شامل
بروجرد،
نهاوند،
اسدآباد، و قسمتی از
اهواز میشد با اموال و قلعههای بسیار به دست شمس الدوله افتاد و او نیز بلافاصله با سپاه فاتح عازم ری شد. اما در این میان به سبب تفرقه و آشوبی که بین سپاهیانش پدید آمد و فرماندهان مطابق معمول درخواست اضافه مواجب داشتند، ناچار شد تا به همدان بازگردد. اعلام عصیان و استقلال شمس الدوله موجب تضعیف شدن بنیانهای حکومت
آل بویه و تحریک بیگانگان در فتح قلمرو پسران بویه گردید. چنان که با مرگ شمس الدوله در حدود 412 ق / 1021 م، جانشینان وی نیز نتوانستند قلمرو همدان را از این موج بنیان کن و از نتایج این تفرقه و اختلافات خانوادگی مصون بدارند و طولی نکشید که همدان به دست علاء الدوله پسر کاکویه افتاد.
