گیاهی است پر شاخه و دارای ساقه های چوبی به ارتفاع 10 تا 30 سانتی متر که به حالت وحشی و به صورت بوته هائی پر پشت در دامنه های خشک و بین تخته سنگها و در کوهستانها تا ارتفاعات 1200 متری و حتی گاهی بیشتر می روید. ریشه چوبی و منشعب آن که ظاهر ناهموار دارد به سهولت در زمینهای سخت درون تخته سنگها نفوذ می کند و گیاه را که ساقه های متعددش حالت فشرده به هم دارند. به خوبی ثابت نگه می دارد. و مانع می گردد از اینکه سهولت از درون خاک خارج شود. ساقه های منشعب این گیاه پوشیده از کرک و برگهای کوچک آن دارای ظاهر لوزی شکل و متقابل بر روی ساقه است. رنگ برگهای آن خاکستری روشن است. دمبرگ بسیار کوتاهی نیز پهنک برگ آن را به ساقه ارتباط می دهد ظاهر کلی پهنک برگ این گیاه که عموماً کناره برگشته دارد و در سطح تحتانی پوشیده از گردی به رنگ مایل به سفید بنظر می رسد. بهترین وسیله تشخیص آن از گونه های مجاور است.
گلهای آن کوچک ، متعدد، معطر به رنگ سفید با گلی و مجتمع به صورت دسته هایی در قسمتهای انتهائی ساقه می باشد.از حالات غیر طبیعی این گیاه یکی آنست که بعضی از پایه های آن گلهای فاقد پرچم دارند در حالیکه در برخی از پایه ها پرچم ها زودتر از مادگی رشد پیدا می کند دیگر آنکه ساقه های گلدار این گیاه با آنکه حالت نیمه خوابیده دارد هیچوقت ریشه های نابجا تولید نمی نماید.
آویش گیاهی مدیترانه ای است و در طول رویش به هوای گرم و نور کافی نیاز دارد. این گیاه خشکی دوست است و به سهولت قادر به تحمل کم آبی و خشکی می باشد کشت این گیاه در زمینهای کود و زمینهایی که سبب آب ایستایی شود مناسب نیست زیرا به غرقابی بودن زمین به شدت حساس است.
برای کشت آن از مناطق آفتابی و از دامنه های جنوبی تپه ها باید استفاده شود خاکهای سبک حاوی ترکیبات کلسیم و با ضخامت زیاد سطح الارض خاکهای مناسبی می باشند. خاکهای سنگین برای کشت این گیاه مناسب نیست. تهویه خاک نقش عمده ای در افزایش عملکرد دارد. رطوبت و آبیاری زیاد نه تنها برای رویش این گیاه مناسب نیست بلکه سبب کاهش کیفیت و کمیت اسانس گیاه می شود pH خاک برای کشت گیاه بین 5/4 تا 8 مناسب است.
پس از برداشت گیاهانی که با آویش به تناوب کشت شده اند در فصل پائیز 20 تا 30 تن در هکتار کودهای حیوانی کاملاً پوسیده به خاک اضافه می شود. و با شخم مناسبی به عمق 20 تا 25 سانتی متری خاک فرستاده می شود. فصل بهار قبل از کشت گیاه 50 تا 80 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر به همین مقدار اکسید پتاس به همراه 40 تا 60 کیلوگرم در هکتار ازت باید در اختیار گیاهان قرار گیرد اوایل بهار پس از شکستن سله ها و خرد کردن کلوخ ها زمین را باید برای کشت آویش تسطیح کرد.
آویش حداقل 4 تا 6 سال در یک مکان باقی می ماند لذا تناوب کشت مناسب برای این گیاه مهم است آویش را باید با گیاهانی به تناوب کشت کرد که دوره رویشی کوتاهی داشته باشند و مدت کوتاهی پس از کشت برداشت شوند .گیاهان وجینی گیاهان مناسبی برای این کار هستند تناوب کشت با گیاهان ریشه های چند ساله مناسب نیست و سبب گسترش و شیوع بیماریها می شود. 3 تا 4 سال پس از برداشت آویش آنرا مجدداً می توان در همان زمین کاشت.
زمان کاشت آویش به روش کشت و شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد. بذرها در ردیفهایی به فاصله 40 تا 50 سانتی متر بطور مستقیم در زمین اصلی کشت می شوند عمق بذر نباید از 5/0 سانتی متر بیشتر باشد (در رابطه با زمان مناسب برای کشت مستقیم بعضی اواسط پائیز و بعضی اوایل بهار را زمان مناسب می دانند).
زمان مناسب برای کشت غیر مستقیم (کاشت در خزانه هوای آزاد) اوایل بهار (اواخر اسفند) می باشد. در کشت غیر مستقیم بذرها در ردیفهایی به فاصله 25 تا 30 سانتی متر در خزانه هوای آزاد باید کشت شوند. هنگامیکه ارتفاع نشاء ها به 10 تا 15 سانتی متر رسید در ردیفهایی به فاصله 50 سانتی متر و فاصله دو بوته در طول ردیف 25 سانتی متر به زمین اصلی باید منتقل می شوند.
فصل پائیز اوایل بهار زمان مناسبی برای تکثیر رویشی آویش است گیاهان در ردیفهایی به فاصله 50 سانتی متر و فاصله دو بوته در طول ردیف 25 سانتی متر باید کشت شوند.
آویش را توسط بذر یا از طریق رویشی می توان تکثیر کرد. کشت توسط بذر به دو روش مستقیم و غیر مستقیم انجام می گیرد.
کشت مستقیم : بذر در زمان مناسب به صورت ردیفی در زمبن اصلی کشت می کنند مقدار بذر مورد نیاز برای هر هکتار زمین 5 تا 6 کیلوگرم است. در سطوح کوچک این روش توصیه می شود. بهتر است در کشت مستقیم بذرها در طول ردیف به صورت متراکم کاشته شوند و پس از رویش بوته ها را به تعداد مناسب تنک کرد.
کشت غیر مستقیم : بذرها در فواصل مناسب در خزانه هوای آزاد کشت می کنند. به علت کوچکی بذر و تسریع در کاشت و یکنواختی تراکم بذرها در ردیف بهتر است به نسبت یک به سه بذر با ماسه نرم مخلوط شود. عمق بذر در خزانه 5/0 سانتی متر مناسب است.پس از آبیاری منظم و وجین علفهای هرز سطح خزانه اواخر بهار و اوایل تابستان نیز زمان مناسبی برای انتقال نشاء ها به زمین اصلی است.
در سطوح کوچک کشت عمل انتقال نشاء به زمین اصلی با دست انجام می گیرد و در مقیاس وسیع با ماشین امکان پذیر است برای هر هکتار زمین به 160 تا 240 هزار نشاء نیاز است.
تکثیر رویشی : تکثیر رویشی با تقسیم بوته انجام می گیرد پس از خارج کردن در گیاهان 2 تا 3 ساله سالم و عاری از هر گونه آلودگی قارچی از خاک هر بوته را به چند قطعه تقسیم کرده و در زمین اصلی کشت می کنند.
از ضرورتهای کاشت گیاه آبیاری منظم و وجین علفهای هرز است در طول رویش نیز مبارزه با علفهای هرز نیز ضروری است که وجین مکانیکی با علفهای هرز باید با استفاده از علف کشهای مناسب تکمیل گردد.
قبل از انتقال گیاهان از علف کش رونستار به مقدار 7 تا 8 لیتر در هکتار به صورت محلول پاشی می توان استفاده کرد. زمان استفاده از این علف کش اواسط بهار (اردیبهشت) است.
برای مبارزه شیمیایی با علفهای هرز آویش های چند ساله در فصل پائیز (مهر – آبان) می توان از علف کش سینبار به مقدار 2 تا 5/2 کیلوگرم در هکتار استفاده نمود . در صورت استفاده از این علف کش در صورت باقیماندن علفهای هرز باید با کولتیواتور به جمع آوری آنها اقدام کرد. برگردان کردن خاک بین ردیفها به منظور تهویه نقش عمده ای در افزایش عملکرد پیکررویشی دارد.
در سال اول رویش فقط یکبار محصول را می توان برداشت کرد. ولی در سالهای بعد دو یا حتی سه مرتبه می توان اقدام به برداشت پیکر رویشی گیاه نمود.
زمان مناسب برای اولین برداشت محصول آغاز گل دهی یعنی اواسط بهار (اردیبهشت) می باشد. دومین برداشت در آغاز دومین مرحله گل دهی اواسط تابستان مرداد انجام گیرد.
سومین و آخرین برداشت را اواسط پائیز (آبان) می توان انجام داد. اگر پیکر رویشی گیاه ظهر هنگام آفتاب برداشت شوند در مقایسه با برداشت در روزهای غیر آفتابی از مقادیر بیشتری اسانس برخوردار می باشند گیاهان از فاصله 10 تا 15 سانتی متری سطح زمین باید برداشت شوند چنانچه هوا آفتابی باشد بهتر است گیاهان پس از برداشت برای مدتی روی زمین قرار گیرند تا پس از کاهش رطوبت به خشک کن منتقل شوند. دمای مناسب برای خشک کردن آویش با استفاده از خشک کنهای الکتریکی 40 درجه سانتی گراد است.
اگر هدف از کاشت آویش جمع آوری بذر آنها باشد محصول را سالی یکبار و آن هم در آغاز مرحله رسیدن بذر باید برداشت کرد. اندامهای برداشت شده را در سایه خشک نموده، سپس بذرها را بوجاری تمیز و بسته بندی کرد.عملکرد بذر 50 تا 80 کیلوگرم در هکتار می باشد.
از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
