کتیبه‌نویسی، یکى از اشکال و گونه‌هاى ارائه خوشنویسى است که در تزئینات معمارى بخصوص در دورهٔ اسلامى رواج داشته است. در کتیبه‌نویسى بیشتر از خطوط عربى و کوفى استفاده شده است. از دلایل این امر اتصال حروف به یکدیگر در خطوط عربى است و این پیوستگى با خطوط عمودى ساختمان آهنگى ایجاد مى‌کند و خطوط افقى ایجاد توازن مى‌نماید.
خوشنویسى در ایران مایهٔ اصلى تزئینات در فن معمارى به‌حساب مى‌آید. حروف نوشته‌هاى نقش رستم در دورهٔ هخامنشى اولین نمونه‌هاى این کاربرد است. سپس در دورهٔ اسلامى این زمینه بیشتر فراهم گردیده که بیشتر از الفباى عربى براى این قالب استفاده مى‌شود. حروف الفباى عربى از ترکیب خطوط عمودى و افقى تشکیل شده، با طرحى پیوسته و لذا هم از جهت ترکیب یکدیگر، خود را در اختیار تزئینات معنوى قرار مى‌دهد و هم از نظر ترکیب با سایر عوامل ترئینی. در بناهاى سلجوقى مانند داخل برج پیر علمدار دامغان از خط کوفى استفاده شده است. انواع خطوط کوفى در آثار معمارى اسلامى ایران با روش حجاری، گچ‌بری، کاشى‌کارى و آجرکارى بکار رفته است.
از نمونه‌هاى بکارگیرى خط کوفى یکى مسجد نائین است مربوط به قرن چهارم هجرى که محراب و طاق بالاى آن داراى تزئینات هندسى و خطى است. نمونهٔ دیگر برج مسعود غزنوى است که در بالاى آن یک حلقه کتیبه به تاریخ ۵۰۸ هجرى کار شده است.
در گچ‌برى‌هاى مسجد اردستان نیز بکارگیرى حروف کوفى بچشم مى‌خورد و بسیارى نمونه‌هاى دیگر از جمله مسجد امام اصفهان.
آنچه در کتیبه‌نویسى مهم است ترکیب‌بندى و اجراست. کتیبه‌نویسى نستعلیق از دورهٔ صفویه آغاز شد و از علیرضا عباسى کتیبه‌هاى زیادى در دست است. در امامزاده عبدالله تهران و نیز در شاهچراغ کتیبه‌هایى وجود دارد که متعلق به کاتب همایون است.
در باغ ارم نیز کتیبه‌اى از میرزا آقاى زنجانى وجود دارد. اثرى نیز از میرزا غلامرضا اصفهانى در مسجد سپهسالار کار شده است. و نمونه‌هاى دیگرى که در مکان‌هاى مختلف اجرا شده است
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 252
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!