حرکت انتقالی (Revolution):
گردش زمین به دور خورشید را حرکت انتقالی می‌گویند. زمین نیز سالی یکبار بر خلاف جهت عقربه‌های ساعت به دور خورشید می‌گردد. در این مورد هم، ما حرکت واقعی زمین به دور خورشید را نمی‌بینیم و تنها اثر آن را در حرکت ظاهری خورشید را می بینیم که از دید ناظر زمینی، به نظر می‌رسد خورشید در طول یک سال یک بار به دور کره‌ی آسمان می‌گردد.
مسیر حرکت ظاهری خورشید در کره‌ی آسمان را دایرة‌البروج می‌نامند. دوازده صورت فلکی بر این نوار قرار دارند که خورشید در حرکت ظاهری سالانه خود یک بار از آن‌ها می‌گذرد. یعنی هر برج از میان یک صورت فلکی دایرةالبروجی گذر می‌کند.
سال:
از این حرکت ظاهری خورشید به دور زمین برای تعریف `سال` استفاده میشود. یک سال مدت زمانی است که طول می‌کشد تا خورشید یک دور کامل از میان ستارگان بگذرد. به این سال، سال نجومی هم گفته میشود. سال شمسی که ما در تقویم از آن استفاده می‌کنیم سال اعتدالی نام دارد که 20 دقیقه از سال نجومی کوتاه‌تر است.
میل زمین:
مسیر دایرة‌البروج نسبت به استوای آسمان (معدل النهار)، 5/23 درجه مایل است. این مقدار مربوط به میزان انحراف محور چرخش زمین نسبت به محور عمودی می‌باشد. در نتیجه باعث میشود خورشید در 6 ماه از سال در بالای خط استوا آسمان قرار گیرد و در 6 ماه باقی مانده آن در زیر خط استوای سماوی قرار می‌گیرد.
طبیعی است که این مسیر در دو نقطه صفحه استوا سماوی را قطع می‌کند که به آن دو نقطه اعتدالین گویند. یک نقطه مربوط به اعتدال بهاری (اول فروردین) و دیگری مربوط به اعتدال پاییزی (اول مهر) می‌باشد. در این دو ناحیه طول شب و روز در تمامی نقاط کره زمین یکسان می‌باشد.
اما در دو روز از سال، خورشید نسبت به استوای سماوی بیشترین فاصله را می‌گیرد. (5/23 درجه) در اول تیر ماه خورشید در بالای استوای سماوی (5/23+ درجه) قرار دارد که به آن انقلاب تابستانی گفته میشود. شش ماه بعد در 30 آذر این بار خورشید در پایین‌ترین فاصله از خط استوا قرار می‌گیرد (5/23- درجه) که انقلاب زمستانی می‌نامند.
شرح عکس: نمایی از صورت‌های فلکی دایرةالبروجی
مناطق مختلف آب و هوایی:
همان طور که گفته شد زمین به دور خورشید می‌گردد. اما مدار زمین دایره کامل نیست و کمی بیضی شکل است و زمین خورشید هم در یکی از کانون‌های این بیضی قرار دارد. این بیضی شکل بودن مدار باعث خواهد شد گاهی زمین به خورشید و گاهی هم دور ¬شود. تصور عموم بر این است که عامل گرمای تابستان نزدیک شدن خورشید به زمین است. اما واقعیت چیز دیگری است. در حقیقت زمین در نیمه شمالی در تابستان بیشترین و در زمستان کمترین فاصله را از خورشید دارد می‌گیرد.
پس عامل گرمای زمین در تابستان (در نیم کره شمالی زمین) چیست؟
برای ناظری که در تابستان در نیم کره شمالی زمین قرار دارد، خورشید در شمال صفحه‌ی استوا است، به دو دلیل عمده هوا در نیمکرهی شمالی گرم و در نیمکرهی جنوبی سرد است. دلیل اول مربوط به متمرکز بودن پرتو‌های خورشید است. از آنجا که پرتو‌ها به حالت عمود تابیده می‌شوند، نسبت به وقتی که پرتو‌ها به صورت مایل تابیده می‌شوند، گرمایی بیشتری بر واحد مساحت دریافت میشود.
دلیل دوم، خورشید در نیمکرهی شمالی مدت زمان طولانی‌تری بالای افق است. به گونه‌ای که در اوایل تابستان در عرض‌های متوسط شمالی (40 درجه) خورشید از 24 ساعت شبانه روز حدود 15 ساعت بالای افق قرار دارد. اما در زمستان این زمان تنها به 10 ساعت می‌رسد.
از طرفی سطح زمین نه تنها نور و گرما دریافت می‌کند، بلکه آن را گسیل هم می‌کند. (این گسیلش در حوزه‌ی امواج نامرئی فرو سرخ است). در تیر ماه تابش ورودی بر تابش خروجی فزونی دارد و در نتیجه دمای متوسط افزایش می‌یابد.
زمین در حرکت بیضوی خود به دور خورشید به هنگام تابستانِ نیمکرهی جنوبی (زمستان نیمکرهی شمالی) به خورشید نزدیک‌تر است. در نتیجه این اختلاف فاصله، تابستان نیمکرهی جنوبی 6 درصد از تابستان نیمکرهی شمالی انرژی خورشیدی بیشتری دریافت می‌کند!
البته این فزونی همیشگی نیست و در حدود 10،500 سال بعد شرایط برای هر دو نیمکرهی شمالی و جنوبی بر عکس خواهد شد که علت آن حرکت تقدیمی محور زمین است.
حتی حرکت با تفییر جهت در تمایل محور زمین از راست به چپ در طول 12000 سال آینده، باعث می-شود فصل‌های تابستان و زمستان نسبت به هم جابه‌جا شوند. به طوریکه اگر در حال حاضر، در ماه¬های خرداد و تیر و مرداد در نیم‌کره شمالی تابستان و در نیم‌کره جنوبی زمستان است، آن زمان تابستان در آذر و دی و بهمن خواهد بود!
شرح عکس: تصویری از زاویه تابش نور خورشید در فصل‌های مختلف سال
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 1615
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!