بین‌النهرین (میان رودان) سرزمین بین دو رود دجله و فرات است. یونانیان به آن «مزوپوتامیا» (Mesopotamia) می‌گفتند. به گفته هردوت همانطور که مصر هدیه نیل است، بین‌النهرین و تمدن‌های سومر، اکد، بابل، آشور، کلده نیز تحفه دو رود دجله و فرات هستند. سومری‌ها که منشا مهاجرت آنها به بین‌النهرین به درستی معلوم نیست اولین قومی بودند که در جنوب بین‌النهرین ساکن شدند و پایه تمدن بشری در این منطقه از جهان گردیدند. سومری‌ها (summers) در زمینه ایجاد نهادهایی که نمودار تمدن است، پیشگام بودند. خط میخی از ابداعات آن‌هاست. نخستین بار دولت شهرهایی مانند اور(ur)، لارسا(larsa) و لاگاش (lagash) ایجاد کردند که یونانی‌ها به بعد از 2500 سال به تقلید از آنها دست به چنین کارهائی زدند.
در زمینه علوم ریاضی در 3000 سال قبل از میلاد سیستم ایجاد ساعت و تقسیم آن به 60 دقیقه را ابداع کردند. آنها با آن که مانند فینقی‌ها دریانورد نبودند ولی با کشتی تا اطراف «موهنجو دارو» (mohenjodro) در دره سند رفتند و طبق کشفیاتی که سر جان مارشال (sir john marshal) در 1924 در دره سند نمود معلوم گردید که ارتباطی بین سومری‌ها از جانب شرق تا هند و از طرف غرب تا مصر وجود داشته‌است. حکومت‌های سومری در شهرها به صورت «تئوکراسی» (theocracy) (حکومت روحانی – حاکم) بود که به زبان سومری «پاتزی» (patesi) گفته می‌شد. در زمان یکی از پاتسی‌ها به نام «زیوگیدو» (ziugido) طوفانی به وقوع پیوست. موید این امر کشف کتابخانه «آشوربانی پال» (ashurbnipal) است که در 1872 به وسیله «جورج اسمیت» (george smith) است که تمام اسرار نهفته تاریخ بین‌النهرین را فاش نمود. الواح کشف شده را به موزه بریتانیا فرستادند و مطالعه آنها نشان داد که طوفان عظیمی در این سرزمین روی داده که به احتمال زیاد با طوفان حضرت نوحعلیه‌السلام تطبیق می‌کند که در سرزمین سومر رخ داده‌است. آنها مبتکر ساختن، بناهای چند طبقه به نام «زیگورات» (ziggurat) بودند که مانند این گونه ساختمان‌ها در منطقه چغازنبیل خوزستان است که به دست دولت عیلام ساخته شده‌است که نمایانگر ارتباط بین تمدن عیلام در خوزستان و سومر در جنوب بین‌النهرین بوده‌است در 2650 ق م اقوام سامی‌نژاد به رهبری «سارگن» (sargon) دولت اکد (اکاد ) را که ادامه دهنده فرهنگ سومری بود تشکیل دادند. اکادی‌ها بعد از چندی مغلوب قوم سامی نژاد دیگری به نام «آموری» (amory) شدند که از شبه جزیره عربستان به آن جا هجوم آورده بودند .این قوم جدید دولت بابل (بابیلون)(Babylon) را تشکیل دادند .معروفترین پادشاه بابلی «حمورایی» (hammurabi) بود که اولین قانون دست نوشت بشر را روی ستونی به خط میخی نوشت .این قانون در آن زمان بسیار مترقیانه بود. قانون نامه حمورابی در 4100 سال پیش نوشته شده بود و در 1901 میلادی به وسیله «دمرگان» (demorgan) فرانسوی در شوش کشف شد زیرا پادشاهان عیلام ضمن حمله به بابل آن را به غنیمت با خود به عیلام آورده بودند .این سنگ نوشته هم اکنون در موزه «لور» پاریس است. بابلی‌ها بعداً به وسیله قوم آشور که در شمال بین‌النهرین اقامت داشتند در 1300 ق م از میان رفتند. مرکز آنها شهر «نینوا» (Nineveh) در شمال میلن رودان بود. بزرگترین پادشاه آنها «آشوربانی پال» است که در 668 ق م دولت عیلام را از میان برد و شوش را غارت کرد در 612 ق م هوخشتره پادشاه ماد توانست به کمک «ناپوپولاسار» (napopolassar) حاکمی که آشور بانی پال از جانب خود بر شهر بابل حاکم نموده‌بود دولت آشور را از میان برده و دولت جدید بابل (دولت کلده) (chaldean) را تشکیل دادند. پادشاه معروف کلدانی نبوکد نصر (بخت النصر) (nabuchadnazar)بود که در قرن ششم ق م تمام معابد یهودیان را در بیت المقدس خراب کرد و همه آن ها را به اسارت به بابل آورد ولی عاقبت کوروش کبیر هخامنشی به سال 538 ق م در زمان سلطنت «نبونید» (nabonides)بابل را گرفت تمام منطقه بین النهرین را به خاک ایران ملحق نمود و اولین بیانیه حقوق بشر را در آن جا منتشر کرد و همه اسیران را آزاد نمود ضمن آن که به خدای بابلی ها یعنی «مردوک» احترام گذاشت. بعد از مرگ کوروش گهگاه شورش‌هایی بر ضد سلطه ایران صورت می‌گرفت. بابل همچنان در دست ایرانیان بود تا آن که اسکندر امپراطوری هخامنشی را از میان برد و خودش در ژوئن 323 ق م در بابل درگذشت و جسدش را به اسکندریه بردند. دفن نمودند .وقتی که سلوکوس سردار اسکندر جانشین او در ایران گردید در نزدیک بابل و در منطقه غربی دجله شهر سلوکیه را ایجاد کرد که از پایتخت های مهم سلوکیان گردید. بعدها تیسفون در نزدیک سلوکیه توسط اشکانیان (پارتی‌ها) ساخته‌شد و به عنوان پایتخت زمستانی این سلسله در نظر گرفته‌شد تیسفون همچنان پایتخت بود تا آن که در نزدیکی آن شهر در زمان ساسانیان مجموعه شهرهائی برای مرکزیت حکومت ساسانی در بین النهرین ساخته شد که به مدائن معروف گردید مدائن تا سقوط ساسانیان پایتخت دولت ایران بود. چون میان رودان جزئی از خاک امپراتوری هخامنشی، اشکانی و ساسانی گردید.
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 204
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!