چابکی یکی از قابلیتهایی است که در حیطه آمادگی حرکتی قرار دارد .
- قابلیتی است که فرد با توجه به سرعت و فرم بدن ، جهت حرکت خود را با حفظ تعادل با سرعت و دقت زیاد تغییر می دهد.
- یکی از عوامل مؤثر در اجرای فعالیتهای ورزشی است که گاهی اوقات در انجام برخی
مهارتهای شغلی و روزمره به کار می آید.
-قابلیتی است که فرد در هنگام تغییرمسیر (تغییر مرکز ثقل بدن خود )کاهش سرعتش را به حداقل برساند.(در اینجا توان
انفجاری ، سرعت ، تعادل و هماهنگی نقش بسزایی در چابکی خواهند داشت. )
-چابکی یا چالاکی به توانایی عصبی و عضلانی گفته می شود که با استفاده از آن می توان وضعیت ثابت یا متحرک بودن بدن
را یا مسیر حرکت آن را به طور ارادی ، دقیق و در حداقل زمان با حفظ تعادل و درک موقعیت تغییر داد.
- چابکی با توجه به مهارتهای ویژه ورزشی ممکن است عمومی ویا ویژه باشد . ( فعالیتهایی مثل دوی رفت و برگشت، مارپیچ
و زیگزاگ در مسافتهای مختلف و همچنین موفقیت در ورزشهای بدمینتون و تنیس به چابکی ورزشکار بستگی دارد .)
- چابکی با عوامل دیگر آمادگی جسمانی در ارتباط است و به قدرت ، استقامت، سرعت، تعادل و مهارت بستگی دارد، ولی هر
کدام از آن عوامل به تنهایی چابکی نیست.
انواع چابکی
با توجه به وضعیت ثابت یا متحرک بودن بدن دو نوع چابکی وجود دارد : چابکی پویا ، چابکی ایستا .
چابکی پویا : توانایی تغییر جهت حرکت بدن در دویدن
چابکی پویا به توانایی تغییر جهت حرکت بدن در یکی از چهار جهت اصلی یا فرعی با حداکثر سرعت و دقت در دویدن گفته
می شود، ازقبیل دوهای کوتاه در تنیس یا دوهای رفت و برگشت در بسکتبال.
چابکی ایستا : توانایی تغییر شکل بدن به طور درجا
چابکی ایستا به توانایی تغییر شکل بدن یا هر یک از اعضای بدن به طور درجا و با حداکثر سرعت و دقت گفته می شود . از
قبیل حرکات دست و پا در تنیس روی میز.
اندازه چابکی
در چابکی پویا ، سرعت تغییر جهت حرکت بدن در دویدن اندازه گیری می شود ، از قبیل: آزمون دو رفت و برگشت 9*4 متر
در چابکی ایستا ، سرعت تغییر شکل بدن در حالتهای مختلف مثل ایستاده ، خوابیده و نشسته محاسبه می شود. مثل:
آزمون پنج شماره .
با توجه به اهمیت چابکی ، آزمونهای فراوانی برای اندازه گیری آن وجود دارد که در اینجا 3نمونه از آنها را آورده ایم که مناسب
دختران و پسران بالای 10 سال می باشد .
آزمون دو رفت و برگشت 9*4 متر :
طی مسیری که به صورت دو خط موازی به فاصله 9 متر از یکدیگر روی زمین کشیده شده است.آزمون شونده در پشت خط
قرار می گیرد و با فرمان( رو) به طرف قطعات چوب می دودکه در فاصله 9 متری پشت خط گذاشته شده اند و با برداشتن یکی از
چوب ها به طرف خط شروع بر می گردد و با گذاشتن آن روی زمین در پشت خط مجدداً بازگشته و چوب دیگر را بر می دارد و به
طرف خط شروع می دود و از آن عبور می کند.
آزمون پنج شماره :
تغییر وضعیت بدن آزمون شونده در پنج حالت از طریق شمارش تعداد حرکاتی که در 10 ثانیه انجام می دهد:
-1 وضعیت ایستاده
-2 وضعیت چمپاته) نشستن روی دوپا ( سپس سنگینی بدن خود را به سمت جلو انداخته و کف دستها را جلوی پاها روی
زمین می گذارد.
-3بلافاصله پاها را به سرعت به عقب پرتاب می کند) به حالت شنا سوئدی (در این وضعیت دست ها کاملاً کشیده و بدن به
سمت جلو متمایل است .
-4 سپس آزمون شونده دوباره به وضعیت چمپاته قبلی درمی آید.
-5 وضعیت ایستاده و ادامه حرکات مثل قبل
امتیاز: تعداد دفعاتی که آزمون شونده بتواند حرکت راکامل و به طور صحیح در مدت 10ثانیه انجام دهد شمارش می شود ،
هر حرکت کامل یک امتیاز دارد.
این قابلیت در رشته والیبال از اهمیت زیادی برخوردار است .
آزمون دوی مارپیچ:
شامل آزمون دویدن به طور مارپیچ در یک مسیر معین است .مسیری به طول 10 متر ، که در آن چهار مانع به شکل مخروط به
فاصله 3 متر از یکدیگر قرار دارد.
آزمون شونده در پشت خط نقطه شروع به حالت دمر) روی شکم( روی زمین می خوابد و دستهایش را کنار شانه ها قرار
می دهد . پس از شنیدن علامت مربی طول مسیر را به طور مارپیچ با حداکثر سرعت طی می کند و بر می گردد.
امتیاز : زمان دویدن مسیر آزمون می باشد که هر چه کمتر باشد بهتر است.
اهمیت چابکی:
چابکی نقش ارزنده ای بر اجرای فعالیتهایی دارد که به تغییر مسیر دادن سریع و ناگهانی بدن یا قسمتی از آن نیاز می باشد.
شروع تند، توقف و تغییر مسیر دادن سریع بدن ، پایه و اساس اجرای خوب بسیاری از بازیها نظیر بسکتبال ، تنیس ، بدمینتون ،
والیبال ، فوتبال ، بیس بال و ... می باشد . ورزشهایی مانند شیرجه و ژیمناستیک تا حدود زیادی نیاز به اجرای تند و تیز و
تغییر جهت دادن سریع بدن دارد .
راههای افزایش چابکی
چابکی عمومی و ویژه همراه با کارآیی بیشتر اجزای تشکیل دهنده هر مهارت افزایش می یابد. این اجزا عبارتند از : هماهنگی ،
قدرت ، توان ، زمان عکس العمل سریع و انعطاف پذیری.
عوامل مؤثر در چابکی
اندام بدن :
معمولآ افراد بلندقامت ، لاغر ، تنومند ، و فربه از چابکی کمتری برخوردارند . برعکس افراد کوتاه قد و متوسط القامت ، با عضلات
مناسب تر ، موقعیت بهتر برای اجرای حرکات چابکی دارند. رشد
-2سن :
چابکی در بجه ها تا حدود 12 سالگی به طور مدارم و پیوسته افزایش می یابد و هنگامی که به سالهای رشد سریع حدود 13
سالگی می رسند چابکی آنها کاهش پیدا می کند و بعد از اینمرحله تا رسیدن به مرحله بلوغ چابکی به طور پیوسته افزایش
می یابد.
-3 جنسیت :
پسران در مقایسه با دختران در سالهای قبل از بلوغ چابکی کمتری دارند و بعد از مرحله بلوغ، چابکی پسران در مقایسه با
دختران به مراتب سریع تر افزایش می یابد.
روش تمرین و تقویت چابکی:
هر حرکتی که باعث شود بدن فرد تغییر مسیر سریع به سمت جلو ، عقب ، بالا یا پهلو داشته باشد ، به بهبود چابکی و
هماهنگی اوکمک می کند و باعث می شود که حرکاتش ، سریعتر و کنترل حرکتی بهتر انجام گیرد .ورزشکاران باید به اصل
ویژگی در طراحی تمرینات چابکی توجه داشته باشندواز تمرینات چابکی عمومی استفاده کنند .
تمرینات پیشنهادی :
-1دو های رفت و برگشت داخل مربع یا چند ضلعی
-2حرکت داخل زمین بدمینتون
دویدن از گوشه های زمین بدمینتون تا مرکز زمین و برگشت به حالت اول و حرکت از داخل زمین به سمت گوشه ها و برگشت به مرکز زمین (این تمرین مناسب یک بازیکن بدمینتون است .)
-3تمرینات پلکانی :انواع دویدن و سپس لمس خطوط 20متر و 40متر (دویدن به جلو ، دویدن به عقب ، پای پهلوو یا ترکیبی از این
حرکات )
-4تغییر مسیر توأم با چرخش :
- دویدن به طول5 متر در خط مستقیم ،360 درجه چرخیدن به سمت راست و مجدداً 5 متر دیگر دویدن
- حرکت بالا با این تفاوت که یکبار دیگر 360 درجه چرخیدن این بار به سمت چپ و مجددآ 5 متر دیگر دویدن
- سپس دویدن به سمت راست یا چپ به اندازه 10 متر.
-5 حرکت هشت انگلیسی :
- دویدن بین دو مخروط که به فاصله 5 متر و 10 متر از یکدیگر گذاشته شده ،باید مسیر دویدن به گونه ای باشد که عدد هشت
انگلیسی در زمین رسم شود .
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
این قابلیت در رشته والیبال از اهمیت زیادی برخوردار است .
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!