منو
 کاربر Online
793 کاربر online
 : نجوم
برای پاسخ دادن به این ارسال باید از صفحه قبلی اقدام کنید.   کاربر offline دبیر گروه نجوم 3 ستاره ها ارسال ها: 1615   در :  جمعه 10 مهر 1388 [03:57 ]
  گزارش طولانی ترین گرفت خورشید درچین - 31 تیر 1388 قسمت پنجم- هندسه ی گرفت
 

یکی از اتفاقات چشمگیر در طبیعت اطراف ما این است که ماه وخورشید از زمین به یک اندازه دیده می شوند(حدود نیم درجه در آسمان). ماه که جرمی کوچک وسرد وتیره است قطری در حدود 3500کیلومتر دارد . اما پهنای خورشید که غولی درخشان است به 1400000 کیلومتر می رسد .هم اندازه دیده شدن ماه وخورشید ناشی از این واقعیت است که گر چه خورشید 400 باربزرگتر از ماه است ، اما نسبت به زمین 400 بار هم دورتر از ماه قرار دارد. نتیجه این وضعیت آن است که در زمانهایی که ماه مستقیما از مقابل خورشید می گذرد خورشید را در پشت خود پنهان می کند وبرای مدتی قرص درخشان خورشید در پس قرص تاریک ماه که به ، همان اندازه است ناپیدا می ماند . شرط اصلی برای وقوع گرفت خورشید آن است که خورشید وماه وزمین بر روی یک خط قرار گیرند به طوری که سایه ماه بر بخشی از زمین بیفتد . این سایه از دو بخش تشکیل می شود . قسمت درونی که سایه نامیده میشود وتاریکتر است وقسمت بیرونی که نیم سایه نام دارد .
در حین گرفت خورشید، اگر درقسمت نیم سایه باشیم یا به عبارت دیگر اگر نیم سایۀ سایه ماه برروی منطقه ما بیفتد گرفت جزئی خورشید را خواهیم دید. بر عکس اگر در قسمت سایه ماه باشیم شاهد گرفت کامل خورشید خواهیم بود . در خلال گرفت کامل به خاطر حرکت ماه و چرخش زمین سایه ماه زمین را از غرب به شرق جاروب می کند . مسیر حرکت سایه، مسیر گرفت کامل نامیده میشود . هر شخصی که در این مسیر باشد خورشید را درحالت گرفتگی کامل خواهد دید. مدت زمان گرفت کامل یا مکث ماه بر روی خورشید در طول مسیر گرفت متفاوت است وگرفت کامل ، هیچ گاه بیشتر از 7دقیقه و30 ثانیه نیست. معمولا در جدول های گرفت بیشترین زمان مکث را قید می کنند و در حین گرفت کامل، تاج خورشید به صورت هاله ای سفید رنگ در اطراف قرص تاریک ماه دیده می شود آسمان تاریک می شود وستاره ها وسیارات دیده می شوند .
در خارج از مسیر گرفت یعنی در قسمت نیم سایه، خورشید را در حالت گرفتگی جزئی می بینیم . بدین صورت که قرص ماه بخشی از قرص خورشید را می پوشاند و بسته به در صد این گرفتگی خورشید را از پشت فیلتر به صورت هلال باریک یا پهن می بینیم .
پهنای مسیر گرفت به ندرت از 300کیلومتر تجاوز میکند . اما پهنای نیم سایه در حدود 7000 کیلومتراست . چند عامل هندسه گرفت را پیچیده می کند. مدار زمین به دور خورشید به صورت بیضی است وخورشید در یکی از کانونهای آن قرار دارد . پس ما در مدت یک سال که خورشید را دور می زنیم گاه به آن نزدیک و گاه از آن دور می شویم .
در نتیجه قطر ظاهری خورشید در طی سال تغییر می کند . شعاع قرص ظاهری خورشید از 944 ثانیه قوس در اوج تا 976 ثانیه قوس در حضیض افزایش می یابد . با چشم غیر مسلح این 3 % تغییر در اندازه ظاهری خورشید را نمی توانیم متوجه شویم .از طرف دیگر مدار ماه به دور زمین هم بیضی شکل است .ماه در اوج مدار خود به دور زمین 06700 4 کیلومتر از مرکز زمین فاصله دارد. در حضیض این فاصله 356400 کیلومتر می رسد .
در خلال این12% تغییر در فاصله، شعاع قرص ظاهری ماه بین 1006 تا 882 ثانیه قوس تغییر می کند. بنابراین در حین یک گرفت کامل ممکن است قطر ظاهری ماه 7% یا 2 دقیقه قوس از قطر ظاهری خورشید بزرگتر باشد یا بر عکس10% یا 3 دقیقه قوس از قطر ظاهری خورشید کوچکتر دیده شود که در این حالت اخیر گرفت حلقوی اتفاق می افتد . هنگامی که ماه در حوالی اوج مدارش قرار دارد کوچکتر از خورشید دیده می شود وبه عبارت دیگر قرص ظاهری ماه نمی تواند قرص ظاهری خورشید را کاملا ً بپوشاند . در نتیجه حلقه ای باریک از قرص نورانی خورشید در اطراف قرص تیره ماه دیده می شود.
نور افشانی همین حلقه که همان شید سپهر خورشیداست باعث می شود که تاج خورشید دیده نشود وامکان عکسبرداری یا اندازه گیری های دیگر از تاج ناممکن شود . وقتی که مرکز قرص ماه و خورشید بر هم منطبق می شوند محور سایه ماه زمین را قطع می کند می گوییم گرفت مرکزی اتفاق افتاده است . باتوجه به مطالبی که قبلا ً گفته شد، گرفت مرکزی ممکن است کامل یا حلقوی باشد. هنگامی که ماه در حضیض مدارش قرار دارد و زمین در اوج مدارش، سایه تا 23500 کیلومتر ورای مرکز زمین امتداد می یابد .
هنگامی که ماه در اوج مدارش وزمین در حضیض مدارش قرار دارد سایه ماه نسبت به مرکز زمین 39400 کیلومتر کوتاهتر است .
این دو حالت بیشترین وکمترین گسترده سایه ماه در فضا را تعیین می کنند . در حالت اول تقاطع مخروط سایه با زمین حد اکثرقطر را دارد که به 273 کیلومتر می رسد .در حالت دوم اگر بالهای مخروط سایه را امتداد دهیم تا زمین را قطع کنند سطح تقاطع قطری درحدود313 کیلومتر خواهد داشت و ناظرواقع دراین محدوده شاهد گرفت حلقوی خواهد بود نوع دیگری از گرفت مرکزی نیز امکانپذیر است . این حالت سوم حالتی است بین گرفت حلقوی وگرفت کامل این گرفت موقعی روی می دهد که سایه ماه تا آن حد امتداد می یابد که بخشی از سطح زمین را می پوشاند ولی به مرکز زمین نمی رسد .در این حالت گرفت در دو انتهای مسیر گرفت حلقوی ولی در میانه مسیر گرفت کامل دیده می شود.


تصویر

  امتیاز: 0.00