برای پاسخ دادن به این ارسال باید از
صفحه قبلی
اقدام کنید.
ناشناس
در : جمعه 12 مهر 1387 [06:49 ]
زمين آنقدرها هم گرد نيست!
هنگامی که از فضا مینگریم شاید سیارهمان گرد به نظر برسد، اما در واقع یک کرهنمای تپولپ است. آنگونه که عکسهای بیشماری که از فضا گرفتهشدهاند نشان میدهند زمین مانند یک توپ گرد است (فضانوردان این توپ را مرمر آبی نام نهادهاند). اما گاهی ظواهر فریبندهاند! در واقع سیارهی ما کاملا گرد نیست.
البته نمیگوئیم زمین مسطح و تخت است. خیلی پیش از اینکه ماژلان اقیانوسهای زمین را دور بزند، ارسطو و برخی فیلسوفهای یونانی بر اساس مشاهدهةایی که داشتند گرد بودن زمین را مطرح کرده بودند. مانند اینکه وقتی کشتیهای در حال دور شدن از ساحل را نگاه میکنیم نه تنها کوچکتر میشوند بلکه به نظر میرسد در افق فرو میروند.
آیساک نیوتن اولین کسی بود که ایدهی کرهی کامل نبودن زمین را مطرح کرد. از نظر او قطبهای زمین پخ شده و کمی در استوایاش شکم آورده است. او درست گفته بود. اندازهگیریهای امروزی نشان میدهند از مرکز زمین تا سطح دریا در استوا تقریبا 21 کیلومتر نسبت به همین فاصله در قطبها بیشتر است.
بهتر است بهجای این که زمین را به یک فرفرهی چوبی تشبیه کنیم، اندکی خاصیت خمیری بودن در حدی که تغییر شکل آرامی را برایاش ممکن میکند نیز برایاش در نظر بگیریم.
اما زمین ما یک کرهنمای پخ شدهی کامل هم نیست! زیرا جرماش به طور یکنواخت درون سیاره توزیع نشده است. تمرکز زیادتر جرم با افزایش شدت گرانش موجب تپ و لپ شدن زمین میشود.
بسیاری از عوامل دیگر هم بر شکل زمین اثر میگذارند. جابهجا شدن جرم درون سیاره موجب تغییر مکان ناهنجاریهای گرانشی میشود. زمینساخت ورقهای کوهها و درههایی به وجود میآورد یا آنها را نابود میکند. گهگاه شهابسنگها دهانههایی در سطح زمین ایجاد میکنند و گرانش ماه و خورشید نه تنها موجب کشندهای اقیانوسی میشوند خشکیها را نیز دچار جزرومد میکنند.
علاوه بر اینها تغییر وزن هواکره یا اقیانوسها میتواند پوستهی اقیانوسی را در حد چند سانتیمتر دگرشکل کند. تودههای عظیم یخ در عصرهای یخبندان پوسته و گوشتهی زیرش را خمیده کرده بودند، ولی پس از ذوب شدنشان سطح زمین به حالت اول بازمیگردد. این بازگشت یا بالا آمدن با سرعت یک سانتیمتر در سال رخ میدهد.
همچنین، برای هموار کردن توزیع جرم و پایدار کردن چرخش زمین، تمامی سطحاش میچرخد تا جرم آن را پیرامون استوای آن بازتوزیع کند. این فرآیند سرگردانی قطبی واقعی نامیدهاند.
دانشمندان برای اینکه بتوانند تغییرات شکل زمین را دنبال کنند از هزاران سامانهی جایاب (GPS) که حتی چند میلیمتر تغییر ارتفاع را نشان میدهند کمک میگیرند. در روش دیگری که مسافتیابی لیزری نام گرفته است از سوی تعدادی ایستگاه زمینی تپهای لیزری به طرف ماهوارهها شلیک شده و مدار گردششان به دقت کنترل میشود. هر تغییر کوچکی در مدار ماهوارهها نشانهی ناهنجاریهای گرانشی و بنابراین بازتوزیع جرم زمین است. با شیوهی دیگری که تداخلسنجی با خط مبنای طویل نام دارد از رادیوتلسکوپهایی استفاده میشود که امواج رادیویی را از سایر کهکشانها دریافت میکنند. با گوش سپردن به این امواج میتوانیم از تغییر مکان رادیوتلسکوپها باخبر شویم. شاید برای اینکه بفهمیم زمینمان گرد نیست یه فناوریهای زیادی نیاز نداشتهایم، اما برای این به طور دقیق بگوییم چه شکلی دارد به فناوریهای پیشرفته احتیاج داریم.
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!