این الماس که در ابتدا 186 قیراط وزن داشت از هند توسط نادر شاه افشار به ایران آورده شد. نام آن نیز توسط شاه ایران انتخاب گردید ولی بعدها به دست کمپانی هند شرقی افتاد که در سال 1850 میلادی به ملکه ویکتوریا هدیه شد و بعد از تراش مجدد در اوایل قرن بیستم در تاج ملکه ماری همسر جرج پنجم پادشاه انگلستان قرار گرفت.
این برلیان فعلا جز جواهرات سلطنتی انگلستان محسوب می شود ، در تاج ملکه الیزابت جای دارد و در برج لندن نگهداری میشود.
امتیاز: 2.80
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!
برای پاسخ دادن به این ارسال باید از
صفحه قبلی
اقدام کنید.
از گذشته های دور تا کنون بسیاری از مردم بر این باورند که فیروزه برای انسان و به خاطر آسایش و آرامش او آفریده شده است. امروزه نیز این با وجود تعدد و تنوع جواهران ، فیروزه با آن رنگ آسمانی و سحر آمیزش علاقه و اعتقاد بسیاری از مردم را به خود جلب کرده است و از محبوبیت خاصی برخوردار است . در بسیاری از فرهنگها ی جدید وقدیم از فیروزه به عنوان سنگی مقدس و طلسم خوشبختی و خوش شانسی یاد شده است.
از دیگر باورهای قدیمی این است که فیروزه می تواند سوارکاران را از خطر افتادن از روی اسب محافظت کند . جالب اینجاست که بسیاری از کارکنان خطوط هوایی و هوانوردان امروزی نیز یخ پیروی از این باور یک تکه از این سنگ را همیشه همراه خود دارند. فیروزه بر اساس یک باور جهانی سنگ ماه دسامبر یا آذر ماه است و استفاده از آن برای متولد ین این ماه خوش یمن است.
ساختار فیروزه
فیروزه یک فسفات آلومینیوم با سختی حدود 6 میباشد. با این حال به طور قابل ملاحظه‌ای از کوارتز نرمتر است. این کانی بطور طبیعی در طیف وسیعی از رنگها از آبی آسمانی تا سبز خاکستری یافت میشود. فیروزه در مکانهایی یخ وجود می آید که میزان مس موجود در منطقه بالا باشد. بر اثر تاثیر محلولهای سطحی مس دار بر روی سنگهای غنی از اکسید آلومینیوم و فسفر ، فیروزه بوجود می آید. گاهی نیز از تاثیر محلول های سطحی مس دار بر روی فسیلهای استخوانی جانوران ، فیروزه حاصل میشود. فیروزه آبی پررنگ دارای بهترین کیفیت و بسیار کمیاب است در حالی که رنگ سبز یا آبی کمرنگ با ارزش کمتر فراوانی بیشتری دارد.
رنگ آبی فیروزه به خاطر وجود عنصر مس و رنگ سبز در اثر وجود عناصر آهن یا کرم بوجود می آید ، آنچه در اغلب فیروزه ها عمومیت دارد وجود رگه یا رگچه‌هایی سیاه یا قهوه‌ای رنگ برجسته است که مربوط به سنگ مادر تشکیل دهنده فیروزه میباشد. این رگه‌ها گاه در طرح های منظم و غیر منظم قرار می‌گیرند که در چنین حالتی به آن شبکه عنکبوتی و در اصطلاح بازار ایران به آن فیروزه شجری میگویند. اگر این طرح منظم وزیبا باشد باعث افزایش ارزش فیروزه می گردد در حالی که اگر این شبکه نامنظم و به صورت نقطه باشد از ارزش آن خواهد کاست.
کریستالهای موجود در فیروزه اکثرا به صورت میکرو کریستالین است و تقریبا" با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست. فیروزه اغلب به صورت لایه‌ای و یا رگچه و یا نودول و نوگت در سنگهای تیپ آندوزیتی یافت میشود. کشورهای آمریکا ، مکزیک ، فلسطین اشغالی ، افغانستان و چین دارای منابع معدنی فیروزه هستند. اما زیباترین و با کیفیت ترین نوع فیروزه با رنگ آبی آسمانی بی نظیر ، در شمال شرق ایران در نزدیکی شهرستان نیشابور یافت میشود.
فیروزه (Turquoise) یک آلومینو فسفات آبدار مس با فرمول CuAl6(PO4)4(OH)8.5H2O است. نام تورکویز (Turquoise) که به معنای سنگ ترکی است، از این جهت بر روی این کانی ارزشمند ایرانی نهاده شد که در زمان‌های باستان به‌منظور صادرات فیروزه به سایر کشورهای دور و نزدیک، پس از استخراج رگه‌های این سنگ از معادن برای تراش آن را ابتدا به کشور عثمانی (ترکیه حاضر) فرستاده و سپس قسمت عمده آن از طریق جاده ابریشم به کشورهای مختلف صادر می‌شد. از این رو اروپاییان که برای نخستین بار این سنگ را در عثمانی مشاهده کردند، نام آن را سنگ ترکی نهادند. با توجه به شرایط بسیار سخت تشکیل فیروزه، تنها منبع شناخته شده این سنگ گرانبها تا زمان‌های طولانی معادن فیروزه نیشابور بود که برخی از انواع آن از کیفیتی استثنایی برخوردار بودند.
جهت درک اهمیت جواهرات خصوصا فیروزه در روزگار گذشته تنها اشاره به این نکته که بخش قابل‌توجهی از فیروزه‌ها و لاجوردهایی که به‌طور گسترده در مقبره‌ها و تابوت فراعنه مصر به‌کار رفته از ایران در آن زمان صادر شده است، کافی به نظر می‌رسد. این کانی که روزگاری نمادی از ایران به‌شمار می‌رفت بر اساس نوع، درصد ترکیبات و محل تشکیل رنگ‌هایی دارد که در طیف وسیعی از آبی کم رنگ تا آبی پر رنگ و سبز روشن و در مواردی سبز تیره نمودار میشود. جلای آن واکسی یا چینی و سختی آن 5 الی 6 است که هر چه میزان آب در ساختمان آن افزایش یابد از سختی آن کاسته میشود. به‌طور کلی امروزه سنگ فیروزه با رنگ آبی آسمانی، جلای چینی و سختی بالا جذاب‌تر و مرغوب‌تر به‌شمار می‌رود. با این وجود می‌توان گفت که در کشورهای اروپایی رنگ سبز فیروزه و در ایران، آمریکا و اکثر کشورهای آسیایی رنگ آبی آسمانی آن دارای محبوبیت بیشتری است. با توجه به اینکه در ساختمان فیروزه مقادیری آب وجود دارد، در صورتی که فیروزه در جای گرم و خشک نگهداری شود به‌تدریج آب خود را از دست داده و رنگ آن کمرنگ خواهد شد. از این رو سنگهای فیروزه نیشابور به سبب داشتن رنگ عالی، سختی بالا و وجود مقادیر کم آب در ساختمان فیروزه، از کیفیتی خاص برخوردارند.
از دیگر کشورهای صادرکننده فیروزه به جز ایران می‌توان به کشورهای آمریکا، مصر و ترکستان اشاره کرد. فیروزه‌های آمریکایی که امروزه قسمت اعظم بازار فیروزه دنیا حتی ایران را در دست گرفته است، در مقایسه با انواع ایرانی فیروزه به لحاظ رنگ، جلا و سختی از کیفیت پایین‌تری برخوردارند و نوع با کیفیت فیروزه نیشابور همچنان صدر نشین بازار فیروزه دنیا محسوب میشود، هرچند که به سختی می‌توان قطعه‌ای از آن را حتی به بهای پرداخت مبالغ هنگفت به‌دست آورد.
استخراج معدن
محمد کاظمیان‌فر کارشناس استخراج معدن می‌گوید: استخراج معدن فیروزه نیشابور به‌صورت زیرزمینی با حفر تونل‌های دنباله‌رو لایه و کاملا سنتی انجام شده و با توجه به اینکه سنگهای دربر گیرنده از استحکام بالایی برخوردارند نگهداری معدن به‌صورت کاملا طبیعی است. وی می‌افزاید: مالکیت معدن در اختیار دولت بوده اما امتیاز بهره‌برداری آن به‌صورت اجاره‌ای در اختیار بخش خصوصی قرار گرفته است. وی تصریح میکند: 90 درصد از ساکنان روستای «معدن» به‌گونه‌های مختلف در استخراج و فرآوری فیروزه مشغول به‌کارند و چراغ این معدن را روشن نگهداشته‌اند.
بازار مشهد
نظافتی کارشناس بازار فیروزه می‌گوید: بازار مشهد قطب اصلی عرضه انواع فیروزه در کشور بوده و شاید تنها مکانی است که بتوان فیروزه‌های مرغوب نیشابور را در آنجا یافت.
وی می‌گوید: در این مکان فیروزه از هر گرم 200 تا 10 هزار تومان (بسته به کیفیت و خلوص آن) به فروش می‌رسد. نظافتی تصریح میکند: تراش فیروزه در مشهد کاملا سنتی بوده اما اخیرا بخش خصوصی اقدام به وارد کردن دستگاه‌های مدرن تراش فیروزه به ایران کرده است.
وی می‌افزاید: ترکیه، ایتالیا و سوئد عمده کشورهای خریدار فیروزه ایران هستند.
چگونگی تشکیل فیروزه
مانی پیروزبخت کارشناس ارشد اکتشاف معدن در رابطه با تشکیل فیروزه نیشابور به معدن و توسعه می‌گوید: تشکیل فیروزه به لحاظ فرآیندهای زمین‌شناسی بسیار پیچیده بوده و نیازمند شرایط بسیار خاص زمین‌شناسی است. سن احتمالی نهشت و تشکیل ذخایر فیروزه ایران را ائوسن بالایی تا الیگوسن پایینی تخمین می‌زنند. به‌طور کلی جهت تشکیل فیروزه چندین مرحله آلتراسیون باید انجام شود و به لحاظ کانی‌زایی، ارتباط مشخصی بین عمل دگرسانی کائولینیتیزاسیون و تشکیل فیروزه وجود دارد. بدین شکل که اسید سولفوریک حاصل از تجزیه پیریت و کالکوپیریت که حاوی مقداری مس است، در اثر برخورد با آپاتیت‌های موجود در سنگ، تولید اسید فسفریک و اسید فلوئوریدریک کرده، اسید فلوئوریدریک حاصله باعث از هم پاشیدگی فلدسپات‌های موجود شده و تولید Al2O3 میکنند. در اثر انحلال Al2O3 در اسید سولفوریک که حاوی مقداری سولفات مس و اسید فسفریک است، محلولهای حاوی فیروزه به‌دست می‌آید که این محلول در داخل حفره‌ها و شکاف‌های سطح مشترک بین طبقات رسوب کرده و یا جانشین فلدسپات‌ها میشود. از این رو در تمامی موارد عامل اصلی کنترل‌کننده فاز کانی‌سازی فیروزه تکتونیک است. رنگ سبز فیروزه نیز در نتیجه جانشینی بخشی از Al+3 کانی فیروزه توسط Fe+3 پدید می‌آید و هر چه میزان آهن در ساختمان فیروزه افزایش یابد، رنگ آن سبزتر خواهد شد. از سوی دیگر در بازار بلورهای کریزوکولا، در اصطلاح نگین‌تراشان به فیروزه سبز قوچانی معروف است. کانی کریزوکولا یکی دیگر از کانی‌های مس بوده که در برخی موارد همراه با فیروزه یافت شده و از لحاظ خصوصیات ظاهری تا حدودی مشابه آن است. این کانی که دارای ترکیب شیمیایی متفاوتی با فیروزه و نوعی سیلیکات مس آبدار است، از کیفیت پایین‌تری نسبت به فیروزه برخوردار بوده و قابل مقایسه با فیروزه‌های سبز رنگ که در کشورهای اروپایی از محبوبیت ویژه‌ای برخوردارند، نیست. این کانی به‌طور گسترده در نزدیکی اغلب معادن مس یافت میشود و شرایط تشکیل آن به مراتب ساده‌تر از فیروزه است.
به‌طور کلی معادن و کانسارهای عمده فیروزه ایران در مناطق نیشابور و دامغان قرار دارند که در زیر به برخی از آنها اشاره میشود:
معدن فیروزه نیشابور
معدن فیروزه نیشابور در مقطع لاوهای ناحیه جنوب فار آبدارکوه رئیس از جنوب به شمال، در واحد فوقانی از تراکیت‌های شدیدا برشیه و سیلیسی و کائولینیزه شده ترکیب یافته و شکاف‌های این سنگ از سیلیس‌های ثانویه و هماتیت پر شده و حاوی پیریت‌های ثانویه فراوان به‌صورت دانه و رگچه و رگه با مقدار کمی کالکوپیریت است.
قسمت اعظم فیروزه که تاکنون استخراج شده از این واحد است و به‌علاوه این واحد شدیدا تحت تاثیر فرسایش سطحی سوپرژن قرار گرفته است و مقدار P2O5 آن یک تا 3 درصد است. در بعضی مناطق فیروزه جانشین آپاتیت شده و همچنین در داخل فیروزه رگچه‌ها و دانه‌های پیریت و آلونیت دیده می‌شوند.
یکی از عوامل کنترل‌کننده فرسایش و کانی‌سازی تکتونیک ناحیه است.
فاز تکتونیکی با سن احتمالی اولیگوسن تا میوسن که ایجاد گسل‌های اصلی با جهت شمال‌شرقی جنوب‌غربی را کرده که احتمالا همراه با فعالیت‌های هیدروترمال و کانی‌سازی بوده است.
کانی فیروزه در سنگهای آذرین خروجی و آذر آواری اوائل دوران سوم زمین‌شناسی تشکیل شده است.
در ناحیه معدن دو نوع فرسایش هیپوژن و سوپرژن دیده میشود که مشابه فرسایش نواحی مس پورفیری‌دار مانند ناحیه سرچشمه است.
فرسایش سوپرژن موجب گوسانیزاسیون، لیچینگ، کربناتیزاسیون، سیلیسیفیکیشن، آلونیتیزاسیون، کائولینیتیزاسیون و تشکیل کانی‌های ثانویه مس، اورانیوم، فیروزه و پیریت شده است.
تجمع مینرالیزاسیون فیروزه معمولا در سنگهای سیاه درون‌گیر و در مجاورت زون‌های دگرسانی صورت می‌گیرد.
معدن فیروزه باغو
این معدن در فاصله 130 کیلومتری دامغان قرار گرفته است. در این معدن فیروزه بیشتر در مجاورت گرانودیوریت ایجاد شده که سنگ مزبور را می‌توان یک سنگ منبع کانی‌سازی فیروزه شناخت. همچنین Aplitهای مربوط به گرانودیوریت از نوع گرایزن محتوی دانه‌های پراکنده فیروزه بوده و به‌علاوه توف‌های مجاور این Aplitها دارای فیروزه هستند. مطابق نقشه‌های زمین‌شناسی معدن باغو شماره 1 و 2، دانه‌ها و رگچه‌های فیروزه در ناحیه‌ای از توده آذرین درونی که به‌شدت آلتره و شسته شده و عمل کائولینیتیزاسیون در آن انجام گرفته به‌وجود آمده است. از نظر سنی می‌توان توف‌های آندزیتی این ناحیه را احتمالا متعلق به ائوسن بالا و یا الیگوسن پایین تصور کرد. در این معدن به‌طور مشخص ارتباط کاملی مابین عمل کائولینیتزاسیون و تشکیل فیروزه وجود دارد. در این معدن جهت مطالعه اقتصادی فیروزه باید نواحی را که عمل دگرسانی کائولینیتیزاسیون در آن انجام گرفته باشد مورد مطالعه قرار داد و عمق ناحیه فیروزه دار به نظر می‌رسد تا سطح آب زیر زمینی با در نظر گرفتن تغییرات آن ادامه داشته باشد.
فیروزه عبدالله گیو
سنگ میزبان فیروزه عبدالله گیو همانند فیروزه نیشابور شامل مجموعه‌ای از سنگهای ولکانیکی و آذر آواری نظیر تراکیت، تراکی آندزیت، توف و ایگنمبریت است.
مجموعه سنگهای مذکور تحت تاثیر فازهای تکتونیکی مختلف قرار گرفته و به‌شدت تکتونیزه شده‌اند و معمولا چنین نواحی با شدت خردشدگی بالا، بیشترین تمرکز کانی‌سازی را در خود جای می‌دهند. بر این اساس این ساختارهای تکتونیکی به‌عنوان یکی از عوامل کنترل‌کننده کانی‌سازی فیروزه مطرح هستند.
نفوذ محلولهای گرمابی در سنگهای منطقه علاوه بر دگرسانی گرمابی باعث تشکیل سولفید‌های آهن و مس شده است. بدین ترتیب نفوذ آب‌های جوی با pH اسیدی موجب تخریب ساختمان‌های کانی‌های کالکوپیریت، پیریت، فلدسپات‌ها، آپاتیت و کانی آهن و منیزیم‌دار میشود. با گذشت زمین محتوای آلومینیوم، فسفر، آهن و مس این محلول‌ها افزایش می‌یابد و نهایتا در شکستگی‌ها و شکاف‌ها، حفره‌های گدازه و فضاهای مناسبی که به‌دلیل وجود کانی‌های رسی حاصل از دگرسانی گرمابی سنگ، نفوذ‌پذیر شده‌اند، تجمع می‌یابد.
اندیس فیروزه آقایه
سنگ میزبان در این محدوده شامل گدازه‌های آندزیتی قهوه‌ای روشن تا خاکستری با حفرات پر شده توسط کلسیت ثانویه و توف خاکستری است. گسلی با امتداد N80W از محل فیروزه آقایه و به طرف جنوب خاور از محدوده فیروزه سل عباس عبور میکند و یک زون برشی در واحد‌های ولکانیکی ایجاد میکند. این زون برشی و خرد شده محیط مناسبی برای تشکیل کانی‌سازی ثانویه فیروزه فراهم کرده و به‌عنوان کنترل‌کننده ساختاری کانی‌سازی در این دو محدوده عمل کرده است. کانی‌سازی فیروزه به‌همراه کلسیت ثانویه در حفرات و فضای خالی گدازه آندزیتی قهوه‌ای تا خاکستری تشکیل شده است، در بخش شمالی، کانی‌سازی فیروزه به‌صورت پراکنده در داخل زون برشی و سیلیسی شده واحد توف خاکستری مشاهده میشود. سنگ فیروزه در این محدوده به رنگ آبی آسمانی تا گاها آبی سیر و آبی متمایل به سبز مشاهده میشود. در اینجا نوع کانی با توجه به رنگ و سطح شکست به نظر غالبا کریزوکولا است.
همچنین برخی از معادن مهم فیروزه آمریکا که در حال حاضر از آنها بهره‌برداری میشود عبارتند از:
معدن جواهر آبی
معدن جواهر آبی در نزدیکی کوهستان باتل، نوادا، گونه مهمی از فیروزه را تولید میکند که از آبی تند تا سبز تیره که با یک شدت با هم ترکیب شده‌اند و به‌طور نامنظم در ماتریکسی پراکنده‌اند. تا هنگامی‌که دیگر معادن موجود در نوادا، که دارای همان نام معدن جواهر آبی کوهستان باتل بوده و حدودا در سال 1934 تولید خود را آغاز کردند، امروزه بسته هستند، محصول فیروزه معدن جواهر آبی بسیار ارزشمند است. زیرا بسیار خوشرنگ و سخت بوده و همچنین برای کلکسیونرها نیز بسیار مطلوب است.
معدن کاندلاریا
معدن کاندلاریا یک معدن کوچک در ایالت نوادا است. این معدن سنگ‌هایی در ابعاد بسیار کوچک تولید میکند و تنها در بعضی مواقع از سال فعال است. در این معدن یک سنگ با کیفیت فیروزه به رنگ آبی تیره با تناوبی از سیاه و قهوه‌ای، همراه با ماتریکسی غیررگه‌ای است. فیروزه‌های استحصال شده از این معدن جذاب بوده ولی به‌دست آوردن آن تا حدودی مشکل است. زیرا در بسیاری اوقات، مقدار در دسترس این فیروزه اندک بوده و از این رو یکی از سنگهای بسیار مطرح برای کلکسیونی شدن است.
بسته‌بندی فیروزه با گونی؟
به گزارش معدن و توسعه، استخراج و فروش سنگ معدن فیروزه در ایران به صورت بسیار سنتی انجام می‌گیرد و فروش آن معمولا در سر معدن و به‌صورت گونی‌های در بسته انجام میشود. از این رو به‌طور کلی در این معادن مطالعات چندانی جهت اکتشاف ذخایر جدید انجام نمی‌شود و تنها به استخراج افق‌های معدنی در دسترس قناعت میکنند.
براساس این گزارش، وجود چنین امری یکی از دلایلی است که سبب شده ذخایر فیروزه ایران مخصوصا فیروزه مرغوب نیشابور به علت استخراج در طول سالیان متمادی بسیار کاهش یافته و به‌تدریج از بازار جهانی جواهرات و سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی حذف شود. خصوصا اینکه با ورود گسترده فیروزه‌های آمریکایی، که در اکثر موارد با انجام عملیات بهسازی بر روی آنها کیفیت رنگ و جلای آنها بالاتر رفته است، فرصت چندانی جهت عرضه مقدار اندک فیروزه استخراجی سالیانه از معادن فیروزه ایران باقی نمی‌ماند. همچنین عدم حمایت دولت از انجام طرح‌های اکتشافی و تحقیقاتی بر روی این سنگ گرانبها نیز باعث تشدید موارد فوق میشود. در این رابطه به‌عنوان مثال می‌توان از عدم حمایت مالی طرح تحقیقاتی مطالعه و بررسی الگویی مناسب جهت اکتشاف فیروزه که با هدف تعیین و ارائه روش‌های نوین علمی جهت اکتشاف سیستماتیک فیروزه در ایران به سازمان توسعه و نوسازی معادن ایران و وزارت صنایع و معادن در سال 85 ارائه شده بود، نام برد. با توجه به اینکه پیجویی و اکتشاف سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی از جمله فیروزه در ایران تنها بر اساس روش‌های اکتشاف چکشی و یا به‌صورت چوپانی انجام میشود، انجام چنین طرح‌هایی جهت اکتشاف سیستماتیک و مطابق با دانش روز دنیا ضروری به نظر می‌رسد.
این گزارش می‌افزاید: پس از استخراج سنگ معدن فیروزه و فروش آن به خریداران خاص که در سر معدن انجام میشود، سنگهای خریداری شده باید ابتدا بر اساس رنگ، جلا، ضخامت، اندازه و سایر پارامترهای کیفی طبقه‌بندی شده و سپس جهت استفاده به‌عنوان جواهر تراش داده شوند. به‌طور کلی چون در ایران مراکز تراش و برش جواهرات به‌صورت حرفه‌ای و در ابعاد بالا موجود نیست، تراش سنگهای معدن فیروزه با کیفیت متوسط تا پایین معمولا در مشهد و توسط تراشکاران سنتی انجام میشود. سنگهای فیروزه با کیفیت بالا و یا اندازه‌های بزرگ نیز در اغلب موارد برای تراش استاندارد، که باعث بالا رفتن قیمت و کیفیت گوهر به‌دست آمده میشود، به کشورهایی نظیر مالزی و تایلند که دارای مراکز تراش و برش حرفه‌ای هستند، فرستاده شده و سپس به‌عنوان جواهر و نگین مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نگهداری فیروزه
پیروزبخت می‌گوید: در نگهداری فیروزه باید دقت کرد که از آنجایی که فیروزه در ساختمان داخلی خود دارای مقادیری آب است، در صورتی که در جای گرم و خشک نگهداری شود آب خود را از دست داده و به‌تدریج کمرنگ خواهد شد. از این رو همواره فضایی که فیروزه در آن نگهداری میشود باید دارای کمی رطوبت بوده و اگر دارای هوایی گرم و خشک است با قرار دادن مقداری آب در محل مذکور، فضایی مناسب را جهت نگهداری فیروزه فراهم ساخت.
وی می‌افزاید: در این حالت آب به‌تدریج و در طول زمان تبخیر شده و رطوبت مورد نیاز را تامین خواهد کرد. همچنین از چرب کردن و یا شستشوی فیروزه با شوینده‌هایی نظیر صابون، شامپو و یا الکل باید جدا خودداری کرد. افرادی که به‌طور طبیعی دارای پوستی چرب هستند نیز باید دقت کنند که فیروزه به‌طور مستقیم و برای مدت طولانی با پوست آنها در ارتباط نباشد. به‌طور کلی چربی باعث میشود تا آلومینیوم موجود در فیروزه جانشین شده و رنگ فیروزه از آبی به سبز تغییر کند. در این‌گونه موارد معمولا در صورت امکان جهت جلوگیری از ادامه روند جانشینی، سطح فیروزه را تا جایی که جانشینی انجام نشده است تراشیده و مجددا صیقل می‌دهند.
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 1813
ارسال ها: 107
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!