تکشاخ V838، شاید نام چندان سادهاى براى به خاطر سپردن نباشد، اما تصویرش یکى از ماندگارترین تصاویرى است که تلسکوپ فضایى هابل در سالهاى اخیر تهیه کرده است. هابل در سالهاى 2002 و 2003، شش تصویر از این ستاره تهیه کرد که آن را در حال فوران مواد به بیرون نشان مىداد. با گذشت زمان، پرتوهاى نور درخشان ستاره ابر بسیار بزرگى از گاز و غبار را روشن کرد که پهنایش به یک سال نورى مىرسید؛ اما چه عاملى موجب فوران این مواد و تشکیل چنین ابر بزرگى شده بود؟
گروهى از اخترشناسان حدس مىزنند این منظره، صحنه نابودى سیارات این منظومه ستارهیى است. آنها مىگویند گویى ستاره مادر سیاراتش را بلعیده است. اخترشناسان سالها بود که تکشاخ V838 را یک ستاره متغیر معمولى تشخیص داده بودند، اما در سال 2002 این ستاره ناگهان 600 هزار بار درخشانتر از خورشید شد و با قدر مطلق 8- ، یکى از درخشانترین ستارگان کهکشان راهشیرى لقب گرفت. به مرور زمان، پرتوهاى نور این فوران اطراف ستاره را روشن کرد و هالهاى عظیم را در اطراف ستاره نمایان کرد، ابرى کروى متشکل از مواد خامى که سالها به بیرون از ستاره فوران کرده بود. اما ستاره آرام نگرفت و سه بار پشتسرهم فوران کرد. تکشاخ V838 به موجودى شگفتانگیز تبدیل شده بود. اکنون مدتى است که اخترشناسان در تلاشند این معما را حل کنند که چه عاملى توانسته این ستاره را سه بار به این فورانهاى بسیار قدرتمند بکشاند و دوباره آن را آرام کند. آنها مدلهاى مختلفى را ارایه کردهاند، مثلا یک ستاره نوترونى یا کوتوله سفید درون یک غول سرخ گیر افتاده و فوران کرده است، یا دو ستاره همدم در یک منظومه دوتایى بههم برخورد کردهاند و مقادیر عظیم انرژى آزاد کردهاند؛ اما به تازگى، گروهى بینالمللى از اخترشناسان به سرپرستى آلون رتر از دانشگاه ایالتى پن، در مقالهاى پیشنهاد دادهاند که مدل شکار سیارات با مشاهدات سازگارى بیشترى دارد. به نوشته پارساسکاى، آنها پیشنهاد کردهاند این فورانهاى سهگانه زمانى روى داده است که ستاره تکشاخ V838 سه سیاره هماندازه مشترى را بلعیده بود!
در گذشتهاى نزدیک، نخستین سیاره به لایه خارجى ستاره مادر نزدیک و اندکى بعد به مادر ملحق شد. افزایش چگالى درون جو ستاره سبب شد حرکت سیاره کند شود و در مسیرى مارپیچى به مرکز ستاره نزدیک شود. سیارات مشترىمانند داراى مقادیر عظیمى دوتریوم (ایزوتوپ هیدروژن با یک پروتون و یک نوترون در هسته) هستند، اما جرم آنها بهاندازهاى نیست که فشار گرانشى در هستهشان شرایط گداخت هستهیى را فراهم کند؛ اما سیاره اول در نزدیکىهاى هسته ستاره، دماى 100 هزار درجه کلوین را احساس کرد و همین براى آغاز فرآیند همجوشى هستهیى دوتریوم کافى بود. سوخت هستهیى تازهاى به هسته ستاره رسیده بود و انفجارى بسیار عظیم در ستاره تکشاخ V838 بهوقوع پیوست.
این نخستین فورانى بود که اخترشناسان ثبت کردند. با این فوران، ستاره منبسط شد و دو سیاره دیگر را نیز به دام انداخت.
آن سیارات هم به سرنوشت سیاره اول دچار شدند و فورانهاى دوم و سوم نیز به وقوع پیوست. محاسبات اخترشناسان نشان مىدهد انرژى آزادشده در این فرآیند سیارهخورى با مشاهدات تلسکوپ فضایى هابل از این ستاره بهخوبى همخوانى دارد.
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!