کویر شدگی


کویر منطقه‌ای است با گیاهان بسیار ناچیز که جمعیت کمی را در بر می‌گیرد. این مناطق الزاما گرم و خشک نیستند، زیرا مناطق یخچالی نیز به عنوان کویر محسوب می‌شوند. در بیشتر مناطق با آب و هوای گرم و بارش کم ویژگی‌های کویری مشاهده می‌شود، اما این مناطق بطور دائم گرم ، سرد یا دارای گوناگونی زیاد دمایی برحسب فصل سال هستند.

دید کلی

شاید شما نیز با بادهایی که با خود گرد غباری را به همراه دارند دیده باشید. و حال اگر آنرا با طوفان شن ، (که قابل مقایسه نیست) مقایسه کنیم. بادهایی که دانه‌های کوچک و بزرگ شن و ماسه را با خود به همراه می‌برد. بسیاری از ویژگی‌های فرسایش و رسوب گذاری باد در کویرها مشاهده شده است.

تصویر

ایجاد کویر

در تشکیل کویرها عوامل متعدد گوناگونی سهیم‌اند یکی از این عوامل ، درجه حرارت سطحی بالا است و عامل دیگر توپوگرافی است بطوری که رشته کوههای بلند در طول مسیر جریانهای هوای بین اقیانوس و مناطق کویری ممکن است موجب ایجاد خشکی شوند و فاصله از اقیانوس یکی از عوامل تشکیل کویرها به شمار می‌رود و هرچه فاصله نقل و انتقال رطوبت زیادتر باشد احتمال از دست دادن رطوبت به دلیل بارش افزایش می‌یابد. و خطوط ساحلی تحت شرایط خاص به کویر مبدل می‌شوند.

کویرشدن (Desertification)

مناطق آب و هوایی در طول دوره های مختلف جابجا می‌شوند. علاوه بر تغییرات توپوگرافی درجه حرارت کلی جهان و حرکت صفحات تکتونیکی باعث قرار گرفتن بعضی صفحات در موقعیت‌های جدید می‌شوند. در حین این تغییرات کویرهای جدید در مناطق مختلف که قبلا پوشش گیاهی داشته‌اند، توسعه پیدا می‌کند. با این وجود واژه کویر شدگی محدود به توسعه کویر در زمان کوتاه که در نتیجه و آثار فعالیت بشر رخ می‌دهد اطلاق می‌شود.

علل کویر شدگی

کویر شدن معمولا با ایجاد اختلال شدید در رشد و حفظ گیاهان همراه است محیطهای کویری موجود از ابتدا محیطی مناسب نبودند. هنگامی که اختلال و اضمحلال در آن بوجود می‌آید، فرآیندی غیر قابل برگشت آغاز می‌گردد. کویر شدگی با نگرانی‌های زیادی همراه است، زیرا موجب کاهش زمین‌های قابل کشتی می شود که غذای بشر را تولید می‌کنند.

تصویر

راه‌های مقابله با کویرزایی

تغییر در نوع عملکرد و فعالیت‌های انسانی برای حفظ سرزمین‌ها در مقابل افزایش روند کویرزایی بخشی از راه حل در مقابله با این پدیده زیست محیطی نامطلوب است. شایان ذکر است سعی بر بازیافت و برگشت سرزمین‌های تجزیه شده و توسعه برنامه‌های مدیریتی در کشاورزی و آماده سازی سرزمین‌ها به منظور کاهش آسیب‌های وارده به محیط ، راه حل نهایی در مقابله با این پدیده خواهد بود. البته با توجه به افزایش جمعیت در بسیاری از کشورهای در حال توسعه که دارای سرزمین‌های خشک و نیمه خشک می‌باشند شاید تحقق چنین امری بسیار دشوار باشد.

مقابله با مسئله کویر شدگی در ایران

در ایران چندان به این مسئله توجه نشده ، چرا که تأثیر و خسارات آن تا به حال بطور گسترده محسوس نبوده است. با این حال گسترش سرزمین‌های کویری و از بین رفتن سرزمین‌های قابل کشت در بسیاری از مناطق نظیر سیستان و بلوچستان علاوه بر کاهش اراضی کشاورزی با تهدید حیات جانداران همراه بوده است. از علائم اصلی کویر شدگی می‌توان موارد زیر را مطرح نمود:


  • کاهش سطح ایستابی در منطقه
  • شوری خاک و آبهای موجود در فضای خالی خاک
  • کاهش آبهای سطحی در گستره حوضه آبریز
  • میزان غیر طبیعی فرسایش خاک
  • آسیب و خسارت به گیاهان بومی

مباحث مرتبط با عنوان






تعداد بازدید ها: 22198