|
آرزوی پرواز به فضا
انسان همیشه در آرزوی پرواز در فضا و تسخیر آسمان بوده است، اما در مورد اینکه واقعا از چه زمانی به فکر دستیابی به کرات فضایی لایتناهی بر آمده تاریخ دقیقی در دست نداریم. در افسانه‌های یونانی داستان دوالوس پسرش ایکاروس را می‌خوانیم که بالهایی از موم برای خود درست کردند و بسوی آسمان به پرواز در آمدند. در آسمان گرما و حرارت خورشید موجب ذوب شدن بالهالی آنها شد. در نتیجه آنان معلق زنان در دریای اژه سرنگون شدند.در افسانه‌های شاهنامه از تدبیری که کیکاووس پادشاه کیانی برای پرواز در فضا بکار برد، یاد شده است. کیکاووس چهار عقاب نیرومند را گرفته و آنها را طنابهای محکم بلندی به چهار پایه تخت خود بست و بعد لاشه بره‌ای را بر سر دستور داد تا عقابها را که برای ربودن طعمه حاضر پر و بال می‌زدند رها کردند. هر چه عقابها بالاتر نمی‌رفتند ، لاشه بره نیز بالاتر می‌رفت و به این ترتیب کیکاوس به فضا پرواز کرد. یک افسانه چینی از مسافرت چینی‌ها به کره ماه سخن می‌گوید و در افسانه‌های هندی از مسافرذت رامیانا ، قهرمان هندی مطالبی می‌خوانیم. سرخوپوستان آمریکا نیز افسانه‌ها و داستانهایی راجع به مسافرت اجداد خود به فضا دارند.
|
اولین طرح پرواز
اولین کسی که یک طرح اساسی برای پرواز با وسایل سنگین ارائه داد ، لئوناردو داوینچی معمار ، نقاش و مهندس معروف ایتالیایی بود که می‌خواست به تقیلد از پرندگان بالهای مکانیکی بسازد و آنها را بر پشت انسان پرنده استوار کند تا با حرکتهای مداوم دستها ، بالها تکان بخورند و پرواز عملی شود. او بر مبنای این فکر خود دستگاهی ساخت که دارای سکان متکی بر یک بدنه بود. با این دستگاه که وی می‌توانست از بلندایی به پرواز در آمده و تندرست بر زمین فرود آید. در سال 1677 م. یک دانشمند فرانسوی به نام بسینه فکر او را دنبال کرد و بالهایی ساخت که بوسیله انسان حرکت می‌کرد، اما در این راه موفق به پرواز درستی شد.در سال 1774 م. بین ونو فرانسوی با دنبال کردن کار داوینچی بالهایی ساخت که پرواز با آن در مدتی کم امکان پذیر می‌شد. در سال 1781 م. یک فرانسوی دیگر هواپیمایی ساخت که بسیار سبک بود. در سال 1781 م. یک آلمانی با نام هنسون دستگاهی ساخت که دارای دو بال بسیار بزرگ و یک سکان و یک اطاقک کوچک برای خلبانان بود و توانست مانند هواپیمایی بی موتور پرواز کند. قبل از او در سال 1801 م. یک انگلیسی بال پرنده‌ای شبیه بال خفاش ساخته بود که یک سرنشین را حمل می‌کرد و جنس بال از ابریشم بود و خیلی سبک به نظر می‌رسید. این مرد انگلیسی لیلیان تال نام داشت و در یکی از پروازهای خود کشته شد.
|
اندیشه ساختن بالون
از زمانی که عاشقان پرواز به آسمان متوجه شدند که استفاده از بالهای مکانیکی کار خطرناکی است، اندیشه ساختن بالون باور شد. گام اول را در این راه یک ایتالیایی مبتکر برداشت. او کیسه‌ای را که از مثانه گاو درست شده بود با گاز هیدروژن پر کرد و چون گاز هیدروژن سبکتر از هوا بود ، وقتی بندهای کیسه مثانه را بریدند آن جسم که سنگین‌تر از هوا بود به هوا بلند شد. گامهای بعدی توسط دو برادر فرانسوی به نامهای ژوزف مونگولفیه و اتین مونگولفیه برداشته شد. آنها با استفاده از ثروت زیادی که داشتند ، بالون بزرگی ساختند و در تاریخ 15 نوامبر سال 1782 میلادی آن را به هوا فرستادند و بعد از آن بالونهای بسیاری به آسمان فرستاده شد. موسیو شارل و موسیو براو که هر دو فرانسوی بودند در این راه زحمات بسیار کشیدند. مدتی بعد علاقه‌مندان به مسائل فضایی تصمیم گرفتند که جانورانی را به فضا بفرستند.اولین حیوانهایی که به آسمان پرواز کردند یک خروس ، یک گوسفند و یک مرغابی بود که به آسمان رفتند و سالم بازگشتند. در 21 نوامبر 1783 م. دو جوان شجاع به نامهای پیلاتردوروزیه و مارکس راولان سوار بر بالون شدند و چون بالون اوج گرفت، به دستور پیلاتر دوزویه طنابهای مهار کننده بالون را که آن را به زمین وصل می‌کرد، بریدند. این بالون مدت 26 دقیقه در آسمان بود. در روز 15 ژوئن 1785 م. پیلاتر دوباره بر بالون سوار شد و بسوی آسمان پرواز کرد. متأسفانه این پرواز به ناکامی انجامید، بالون سقوط کرد پیلاتر کشته شد و او اولین فضانورد مقتول بود. اما این تراژدی دردناک نیز انسان را از پرواز به آسمانها منصرف نساخت.
آغاز عصر فضا
معمولا در بررسی تاریخ سفرهای فضایی ، پرتاب نخستین ماهواره کشور شوروی سابق ، یعنی اسپوتنیک – 1 ر 14 اکتبر 1957 را آغازگر عصر فضا می‌دانند. اما همانطور که خواندیم این رویداد نتیجه سالهای متمادی فکر و کار دهها دانشمند و مخترع بود. پیش از پرتاب ماهواره به مدار زمین لازم بود موشکهای بزرگ و تندرو برای انجام کار ساخته شوند و تاریخ ساخت موشک به صدها سال قبل باز می‌گردد.نخستین سازندگان موشک
چینی‌ها نخستن ملتی بودند که موفق به ساختن موشک شدند. آنها ابتدا پودر سیاه رنگ باروت را در جشنهای سالانه برای آتش بازی بکار می‌بردند ، ولی پس از مدتی متوجه شدند که می‌توانند از باورت برای پرتاب سلاحهای مرگبار نیز استفاده کنند. در نتیجه ، موشکهایی را می‌ساختند و با استفاده از انفجار باروت برای این منظور استفاده می‌کردند. چند سال بعد ، در آغاز قرن نوزدهم انگلیسی‌ها که طرز استفاده از موشک را از چینی‌ها آموخته بودند در جنگهای استقلال آمریکا از موشکها را کتهای جدیدی استفاده کردند. از آن به بعد از راکت به عنوان سلاح قاطع و تعیین کننده سرنوشت جنگ در اروپا و آمریکا و آسیا استفاده می‌شد. با وجود این ، سالها طول کشید تا آدمی به فکر افتاد که به غیر از استفاده در جنگ ، از راکت استفاده دیگری هم به عمل آورد.دانشمندان پیشگام در طرح ساخت موشک
نخستین دانشمندی که در طرح ساخت موشکها تحول اساسی پدید آورد کنستانتین تسیولوفسکی (1857- 1935 م.) آموزگار روسی بود. تا پایان قرن نوزدهم موشک با خاصیت عکس العمل حاصله از انفجار باروت یا دیگر مواد خشک منفجر شونده کار می‌کرد و حتما به اکسیژن هوا نیاز داشت. این دانشمند روسی در صدد ساختن موشکی بود که بتواند هم با سرعت بیشتر و هم بدون نیاز به هوا حرکت کند. وی سرانجام توجیه حرکت موشکها را در قانون سوم نیوتن یافت. بر طبق این قانون برای هر عملی یک عکس العمل برابر و در جهت مخالف موجود است.در یک موشک ، فشار گازهای داغ که از انتهای آن خارج می‌شوند، حرکتی در جهت عکس بر موشک وارد می‌سازد که آن را در جهت خلاف حرکت گازهای داغ به جلو می‌راند. و از این اصل نتیجه گرفت که اگر موشکی با ابعاد مناسب ساخته شود قادر خواهد بود انسان را با خود به فضا ببرد. به علاوه ، در طرح او از یک سوخت مایع و اکسیژنی که به کمک فشار به صورت مایع در آمده بود استفاده می‌شد. لذا این موشک در محیط فاقد اکسیژن ، یعنی فضا هم می‌توانست عمل کند. سیولکوفسکی تنها یک نظریه پرداز بود و در ساختن موشک تجربه چندانی نداشت. افتخار ساخت نخستین موشک نصیب رابرت گودارد (1882- 1945م.) فیزیکدان آمریکایی شد.
|
گوارد مستقلا و بی آنکه از کارهای تسیولکوفسکی در باب نظریه‌های حرکت فضا آگاه باشد، خود به تنهایی قانونمندیها و محاسبات پروازهای فضایی را بدست آورد. او در روز 16 مارس 1926 م. نخستین موشک ساخت خویش را با موفقیت به پرواز در آورد. این راکت بوسیله بنزن و اکسیژن مایع کار می‌کرد و با اینکه بیش از یکصد کیلومتر در ساعت سرعت نداشت و تا ارتفاع کمی بالا رفت، ولی به هر حال راه را برای پیشرفتهای بعدی باز کرد. ده سال بعد موشک دیگر ساخت وی به آسمان رفت. گودارد در 10 اوت 1945 م. در گذشت، اما باید اذعان کرد دانشمندان از پژوهشگران فضایی حتی تا چند ماه بعد از مرگش به ارزش واقعی کارهای او پی نبرده بودند.
از دیگر دانشمندانی که در پیشرفت دانش فضا نقش عمده داشتند، باید از هرمان اوبرت نام برد. او در سال 1894 م. در هرمان اشتادت آلمان متولد شد و از نوجوانی به آثار ژول ورن علاقه فراوان داشت. علاقه اوبرت به مسائل علمی مربوط به فضا سبب شد که در این رشته عمیقا به مطالعه بپردازد. وی در سال 1923 م. کتابی تحت عنوان موشک بسوی فضای میان ستاره‌ای منتشر ساخت. اوبرت در این کتاب از کاربرد سوختهای مایع به دفاع برخاست و امکان ساختن موشکهایی با سوخت مایع و مسئله گردش به دور زمین بوسیله آنها را مورد بحث قرار داد.
مباحث مرتبط با عنوان
- آیرودینامیک
- بالون
- تاریخچه موشک
- شاتل فضایی
- عصر فضا
- فضاپیما
- کشتی هوایی
- فیزیک فضا
- مکانیک کلاسیک
- موشک
- مهندسی هوا - فضا