|
پیش از اینکه بدن انسان از غذاها استفاده کند لازم است غذاها به ذرات بسیار کوچک و خرد تقسیم شوند. این ذرات غذا تنها موقعى مىتوانند مورد استفاده بدن قرار گیرند که در خون حل شوند. تجزیه و هضم مواد توسط دستگاه گوارش ما صورت مى‌پذیرد.
گوارش غذا در دهان شروع مى‌شود به همین دلیل غذا ضمن جویدن به تکه‌هاى بسیار کوچک تقسیم و با بزاق دهان مخلوط مى‌شود. بزاق توسط غدد موجود در دهان ترشح مى‌شود و حاوى موادى است که به تجزیه غذا کمک مى‌کند. این ماده آنزیم نام دارد. در طول دستگاه گوارش آنزیمهاى گوناگونى وجود دارد که هر کدام بخش ویژه اى از غذا را خرد مى‌کنند. آنزیم موجود در بزاق، نشاسته موجود در سیب زمینى، نان و شیرینى را به قند ساده تبدیل مى‌کند چنانچه یک تکه نان را بجوید پس از مدت کوتاهى بر اثر عمل آنزیم مزه شیرینى احساس مى‌شود. پس از آنکه غذا جویده شد و با بزاق مخلوط گردید، فرو برده مى‌شود بزاق به عنوان یک نرم کننده غذا براى گذشتن از لوله‌اى که به معده منتهى مى‌شود نیز کمک مى‌کند. عمل بزاق در این قسمت مانند روغن در موتور اتومبیل است که به روانى حرکت آن کمک مى‌کند. توسط عمل ماهیچه، غذا با فشار از لوله‌اى به نام مرى پایین مى‌رود. و پس از گذشتن از انتهاى مرى به معده مىرسد. معده یک کیسه عضلانى است که شبیه یک مخلوط کننده سیمان عمل مى‌کند. در معده غذا با آنزیمهاى مختلف و اسیدى قوى مخلوط مى‌گردد. هضم پروتئینها در معده شروع مى‌شود و غذا چند ساعت در معده مىماند و سر انجام خارج مى‌شود و از یک لوله طولانى به نام روده عبور مى‌کند.
روده از دو قسمت اصلى تشکیل شده‌است روده کوچک و روده بزرگ. این نامگذارى نه به علت بلندتر بودن یکى از آن دو است بلکه به دلیل گشادتر بودن یکى از آنهاست. طول روده کوچک هفت متر است. سى سانتیمتر ابتداى این لوله” دوازدهه” نامیده مى‌شود و در آنجا آنزیمهاى زیادى به غذا اضافه مى‌شود و گوارش به مقدار زیادى صورت مى‌گیرد. در این نقطه غذا به یک مایع غلیظ تبدیل مى‌شود و حاوى مقادیر زیادى قندهاى ساده است که از هضم کربوهیدراتها به وجود آمده است و نیز داراى اسیدهاى امینه است که از تجزیه پروتئینها به وجود آمده است. گوارش در روده کوچک کامل مى‌شود. دیواره روده کوچک را مى‌توان با یک قطعه قالى با پرزهاى بلند مقایسه کرد. این پرزها باعث افزایش سطح روده کوچک شده که در نتیجه غذاى هضم شده مى تواند توسط رگهاى خونى کوچک موجود در دیواره داخلى روده به خوبى جذب شود.
پس از آنکه مقدار زیادى از مواد غذایى جذب گردید. مواد اضافى از روده بزرگ مى‌گذرد. این قسمت از روده فقط یک مترو نیم طول دارد و همه آب از مواد زاید جذب مى‌شود و قسمتهاى غیر قابل استفاده و یا غیر قابل هضم غذا از بین روده بزرگ مى‌گذرد و توسط آخرین قسمت روده به نام “راست روده” از بدن خارج مى‌شود. اصطلاح درست این مواد زاید، “مدفوع” است.
غذاهاى انرژى‌زا شامل چربیها و کربوهیدراتها، موقعى که به روده کوچک مى‌رسند هضم مىشوند. آنها در آنجا جذب و وارد جریان خون شده و به وسیله آن به تمام نقاط بدن مى‌رسند. بعضى از قندها مىتوانند بلافاصله براى تهیه انرژى به‌کار روند و قندهاى اضافى براى ذخیره شدن به کبد مى‌روند چربیهاى هضم شده اضافى نیز در زیر پوست و اطراف دستگاههایى مانند کلیه و قلب ذخیره مىشوند.
فراورده‌هاى گوارش براى تهیه انرژى و ساخت بافتها توسط بدن مصرف مىشوند وقتى که انرژى بوسیله غذا تامین شد مواد اضافى و زاید از بدن خارج مى‌گردد. وقتى که بدن قندها را مى‌سوزاند آب و دى اکسید کربن ایجاد مى‌شود. دى‌اکسید‌کربن بوسیله خون به ریه‌ها برده مى‌شود و آنجا با اکسیژن مبادله مى‌گردد. به نظر نمى‌رسد که آب ماده اضافى باشد ولى اگر مقدار آن زیاد باشد مى‌تواند نظام زندگى ما را برهم بزند.
بسیارى دیگر از مواد اضافى حاصله از هضم و یا سلولهاى فرسوده در خون- که قسمت اعظم آن آب است- حل مى‌شود. خون، این مواد غیر قابل استفاده را به کلیه‌ها که مانند صافى عمل مى‌کنند مى‌برد و در آنجاست که مواد اضافى همراه آب جدا شده و به صورت ادرار از بدن خارج مى‌شود. بنابراین کلیه‌ها که مواد اضافى، را دفع مى‌کنند، آخرین مرحله از انتقال انرژى در بدن ما است.