نقش شاپور اول و بزرگان ساسانی


نقش شاپور اول و بزرگان ساسانی


img/daneshnameh_up/a/a3/sh1.jpg

دومین نقش برجسته موجود در نقش رجب، شاپور را به همراه بزرگان ساسانی نشان می‏دهد. در این نقش شاپور سوار بر اسب و 9 نفر محتشم ایرانشهر در پشت سر او ایستاده اند. به نظر می‏رسد، نخستین شخص بعد از پادشاه، جانشین و ولیعهد وی، هرمز اول باشد. در باره هشت شخصیت بعدی نظرات متفاوتی ارائه شده؛ برخی معتقدند که این افراد از بزرگان و شخصیتهای درباری هستند و عده‏ای دیگر از پژوهشگران بر این باورند که این هشت نیز پسران شاپور و یا دست کم از وابستگان خاندان سلطنتی می‏باشند. شایان ذکر است که در گذشته از روی نادانی و سبکسری صورت این نقش برجسته بی همتا را تراشیده و خراب کرده اند.

جزییات و تجملات اسب شاهی با دقت بسیار تراشیده شده است. پای چپ حیوان بلند شده و گردنش با ملایمت تمام قوس برداشته است. سر و بالاتنه شاه به جلو چرخیده است که این امر بر خلاف نقشهای مرسوم ساسانی است. شمشیر شاه, که برای دسترسی به سمت چپ اسب بسته شده, نمایان نیست. شاه دهانه اسب را دست راست خود گرفته است.

پشت سر شاپور, همانگونه که در بالا توضیح داده شد, 9 محشتم الیرانشهر قرار دارند که همه کلاه گنبدی شکل ساسانی بر سر گذاشته اند. سه فرد در حالت تمام قد نشان داده شده که دستشان بر قبضه شمشیری است که با تجمل در جلو بر کمر بسته اند. نظر به دیهیم این افراد می توان قبول کرد که این سه تن احتمالاً پسران شاپور اول یعنی بهرام یکم, هرمز یکم, و نرسه هستند. تنها بالا تنه دو نفر دیگر در ردیف جلو اما قدری پایین تر نشان داده شده است. آنها نیز دیهیم دارند, از این رو, می باید در زمره شاهزادگان باشند؛ شاید هم نوه های شاپور یعنی بهرام دوم و بهرام سوم هستند.

img/daneshnameh_up/9/91/sh2.jpg

گفتنی است که شناسایی چهار تن دیگر در این نقش بسیار مشکل است و تنها از روی گمان می توان گفت که ایشان نیز از خاندان سلطنتی هستند.

سنگ نوشته ای به زبان پهلوی و یونانی روی سینه اسب و قسمت مجاور صاف شده سنگ دیده می شود که متن ترجمه شده آن از این قرار است:

«این سیمای پرستش کننده اهورامزدا, شاپور است. شاه شاهان, آریایی و غیر آریایی, از نژاد ایزدان, پسر پرستش کننده اهورامزدا, ایزد, اردشیر, شاه شاهان آریایی, از نژاد ایزدان, فرزند خدا, پاپک, شاه».

نقش مزبور در اوایل دوران شاپور، احتمالاً حوالی سالهای 250 م، تراشیده شده است.






تعداد بازدید ها: 24121