الف: فضلیت اطعام
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:«مهمان میزبان را به سوی بهشت می‌برد.»
و نیز فرمود:«مهمان روزی خود را به همراه می آورد و گناهان اهل منزل را می برد.»
و نیز:«هر خانه ای که در آن مهمان داخل نشود، ملائکه هم داخل نمی شوند.»
«برکت بر کسی که اطعام می‌کند، سریعتر از چاقو بر گوشت وارد می‌شود.»
امام صادق علیه السلام فرمود:«وقتی مهمان داخل منزل شما می‌شود، برای شما و خاندان شما آمرزش الهی را همراه می‌آورد و وقتی خارج می‌شود، گناهان شما و آنان را خارج می‌کند.» و نیز فرمود:«هر کس گرسنه‌ای را سیر کند، خداوند نهری در
بهشت برایش جاری می‌سازد.»
ب: اجابت دعوت
رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم می‌فرمود:«من به همه امتم سفارش می‌کنم دعوت مسلمان را بپذیرند گرچه تا منزلش پنج فرسخ راه باشد؛ چرا که اجابت دعوت از نشانه های دینداران است.»
و فرمود:«اگر مؤمنی مرا حتی به پاچه گوسفندی دعوت کند، دعوتش را می‌پذیرم زیرا اجابت دعوت از نشانه های دینداری است.»
و فرمود:« اجابت کسی که فقط ثروتمندان را دعوت کرده، بدون اینکه از فقرا هم دعوت کرده باشد مکروه است.»
امام صادق علیه السلام فرمود:«از حقوق واجب مؤمن بر مؤمن پذیرفتن دعوت اوست.»
ج: آداب مهمانداری
رسول خدا فرمود:«هر کس به خدا در روز قیامت ایمان داشته باشد، باید مهمانش را گرامی بدارد.»
و نیز فرمود:«سزاوار نیست که صاحبخانه بدون اجازه مهمان روزه بگیرد، زیرا ممکن است مهمان هم علیرغم تمایلش به غذا از خوردن دست بکشد.»
و نیز فرمود:« از حقوق مهمان این است که صاحبخانه تا دم در مهمان را مشایعت کند.»
امام صادق علیه السلام فرمود:«ما
اهل بیتی هستیم که مهمانان خود را به رفتن از نزد خود ترغیب نمی‌کنیم.»
و نیز فرمود:«اگر برادر دینی‌ات نزد تو آمد، هر چه حاضر داشتی، برایش بیاور، اما اگر او را دعوت کردی، خود را برایش به زحمت بینداز. یعنی غذایی مناسب با مهمان تهیه کن.»
و نیز فرمود:«قسم دادن و اصرار کردن به مهمان نوعی از بزرگ‌داشتن و احترام اوست.»
رسول خدا اول کسی بود که غذا را شروع می کرد و آخرین کسی بود که دست می کشید، و مستحب است صاحبخانه و میزبان چنین کند.
د: آداب رفتن به مهمانی
امام صادق علیه السلام از قول امام باقر علیه السلام می‌فرمود:«مهمان باید هر جا که صاحبخانه گفت بنشیند زیرا او از آنچه باید در خانه اش دیده نشود آگاهتر است.»
مهمان نباید صاحبخانه را به زحمت بیندازد.
روزی کسی امیرالمؤمنین علی علیه السلام را دعوت کرد.
امام فرمود:«با سه شرط می‌آیم: یکی اینکه از خارج منزل چیزی تهیه نکنی؛ هر چه بود با هم می‌خوریم. دیگر آنکه برای من در خانه چیزی ذخیره نکنی، و سوم اینکه خانواده خود را برای تهیه غذای من به زحمت نیندازی.»
3) از سفارش‌های رسول خدا به امیرالمؤمنین علیه السلام این بود که کسی که بدون دعوت بر سر سفره ای می رود یا به صاحبخانه امر و نهی می‌کند، اگر به او اهانت شد، کسی جز خودش را ملامت نکند. مهمان باید در اختیار صاحبخانه باشد، و هر طور که او صلاح دید، عمل کند.
صفوان، یکی از اصحاب ائمّه، می‌گوید:
روزی
عبدالله بن سنان به من گفت:« چیزی داری بخوریم؟»
گفتم:«بله.» و سپس پسرم را فرستادم و پولی دادم تا گوشت و تخم مرغ بخرد.
عبدالله گفت:«پسرت را کجا فرستادی؟»
گفتم:«برای خرید مقداری مواد غذایی.»
گفت:«فوراً او را برگردان! مگر در خانه سرکه و زیتون ندارید.»
گفتم:«چرا، داریم.»
عبدالله گفت:«همان را بیاور؛ چرا که من از امام صادق علیه السلام شنیدم که هلاک است کسی که آنچه برایش حاضر کنند ناچیز بشمرد، و هلاک است کسی که آنچه را در خانه دارد، برای پذیرایی از برادرش ناچیز بشمرد.»
رسول خدا فرمود:«سزاوار نیست مهمان صاحبخانه را ملول و خسته کند، مثلاً زیاد در خانه راه برود، یا زیاد حرف بزند یا دیر بیاید و...»
و نیز فرمود:«سزاوار نیست مهمان بدون اجازه صاحبخانه روزه بگیرد.»
و نیز فرمود:«هر کس به میهمانی دعوت شد، هرگز بدون اجازه میزبان، فرزند خود را همراه نبرد.»
شایسته است مهمان محبت خود را به صاحبخانه با خوردن زیاد نشان دهد.
امام صادق علیه السلام فرمود:«مگر نمی‌دانید که محبّت مهمان به صاحبخانه، به زیاد خوردن در نزد اوست؟»
آن امام بزرگوار به اصحاب خود می‌فرمود:«کسی بر ما بیشتر محبت دارد که در نزد ما بهتر بخورد.» (یعنی زیاد تعارف نکند.)
رسول خدا هرگاه نزد خانواده‌ای غذا میل می‌کرد، آنها را با دعای خود مسرور می‌ساخت و می‌فرمود:«انشاء الله نیکان با شما هم‌غذا شوند و
ملائکه خوب الهی بر شما درود بفرستند.»
رسول خدا می‌فرمود:«مهمان شدن در روز اول حق مهمان است و در روز دوم و سوم هم جایز است، اما بیش از سه روز
صدقه است.» (پس مهمان نباید بیش از سه روز مزاحمت برای کسی ایجاد کند.)
منابع: بحار الانوار، ج 37، ص 308، ح 38.