ملوک الطوایفی در ایران پایان عهد ایلخانان




ملوک الطوایفی در ایران پایان عهد ایلخانان


حمله ی مغولان و حکومت ایلخانان در ایران، دوره‏ای از افول و انحطاط ایرانیان را به همراه آورد. زوال اخلاق و معنویات و رواج دکان ریا و میدان دار شدن کارگزاران بی لیاقت و مال اندوز، بر پریشانی اوضاع و نابسامانیهای اجتماعی هر چه بیشتر می‏افزود.

در پایان عهد ایلخانان و ضعف و زوال قدرت آنان، سرزمین ایران، با ظهور دوباره ملوک الطوایفی در عرصه فرمانروایی از یک سو و نهضتهای اجتماعی با ماهیتی ضد حکومتی از سوی دیگر مواجه شد؛
نهضت سربداران، نهضت سمرقند (؟) و نهضت عامّه (؟)،
جلوه‏ای از روح مردم عاصی و به تنگ آمده از اوضاع بود.

حتی تیمور، که با یورشهایش یک چند خاطره دوران چنگیز را تجدید کرد، به اعاده آن بساط موفق نشد. معهذا، از پایان عهد ایلخانان تا عهد تیمور، نوعی ملوک الطوایفی در ایران ادامه یافت که دوام آن تقریباً سراسر کشور را غرق در جنگهای محلی، هرج و مرجهای اداری و اغتشاشهای ناشی از ناامنی کرد، و غلبه جهل، فساد، ریا و دروغ را در تمامی رویدادهای عصر آشکار ساخت.

خاندانهای حکومتگر در اواخر عهد مغول

در این ملوک الطوایفی که سراسر ایران را دچار اغتشاشهای طولانی ساخت، خاندانهای مختلف محلی به رویارویی با هم پرداختند.

منازعات بین حکام محلی، آبادیها، شهرها، و ولایات را دست خوش غارت و کشتار مدعیان ساخت که هر از چندی آن ولایات را دست به دست می‏کردند و یا به زور از دست یکدیگر می‏ گرفتند.

از این جمله؛

  • چوپانیان در آذربایجان و اران و ولایات جبال،

  • جلایریان در عراق عرب و بعدها در تمامی قلمرو چوپانیان،

  • طغاتیموریان در جرجان و خراسان غربی،

  • آل کرت در هرات و خراسان شرقی،

  • ملوک شبانکاره در قسمتی از فارس،

  • اتابکان سلغری و قراختاییان در فارس و کرمان،



  • اتابکان یزد در ولایات تابع آن حوالی و

  • تعدادی امیر نشین در طبرستان و مازندران که هر کدام مستقل بودند و به جنگ با هم می پرداختند.

هر چند برخی از این حکومتهای ملوک الطوایفی در همان اواخر عهد ایلخانان بر افتادند، اما اثرات جدایی قلمرو آنها همچنان باقی ماند و حکومت ملوک الطوایفی ، چندین سده بعد از حمله ی مغولان و بعد از عهد تیمور هم به صورتهای دیگر ادامه حیات یافت،

و سرزمین ایران را عرصه تاخت و تاز و بی نظمی و اغتشاش کرد که

رهایی از آن، نیازمند حکومتی مرکزی و مقتدر بود که نیل بدان تا عهد صفوی برای ایرانیان ممکن نشد.

همچنین ببینید




تعداد بازدید ها: 16554