مسأله فضیلت عفو و نکوهش انتقام در روایات اسلامی بازتاب وسیعی دارد و تعبیرات بسیار تکان دهنده‌ای در باره آن دیده می‌شود از جمله:
در حدیثی از
پیامبر اکرم صلی الله علیه و‌آله و‌سلم آمده است:
«
هنگامی که روز قیامت می‌شود ندا دهنده‌ای صدا می‌زند هر کس اجر او بر خدا است وارد بهشت شود، گفته می‌شود چه کسی اجرش بر خدا است؟ در پاسخ می‌گویند: کسانی که مردم را عفو کردند و آنها بدون حساب داخل بهشت می‌شوند.
در حدیث دیگری از همان بزرگوار می‌خوانیم که در یکی از خطبه‌ها فرمود:
«
آیا به شما خبر دهم که بهترین اخلاق دنیا و آخرت چیست؟ عفو و گذشت از کسی که به شما ستم کرده و پیوند با کسی که از شما بریده، و نیکی به کسی که به شما بدی کرده و بخشش به کسی که شما را محروم ساخته است.
در این حدیث شریف عالی‌ترین مراتب عفو که همان پاسخ دادن بدی با خوبی است در شاخه‌های مختلف بیان شده است و این مقام انبیاء و اولیاء و صلحای راستین است.
امام علی علیه‌السلام می‌فرماید:
العفو تاج‌المکارم
عفو و گذشت تاج فضایل اخلاقی است.
می‌دانیم تاج هم نشانه عظمت و قدرت است و هم زینت و بر بالا‌ترین عضو بدن یعنی سرگذاشته می‌شود، پس این تعبیر نشان می‌دهد که عفو و گذشت در میان همه فضائل اخلاقی موقعیت خاصی دارد.