سینمای علمی - تخیلی



img/daneshnameh_up/b/b8/cinema.gif

سینمای علمی - تخیلی ( Science - Fiction )
img/daneshnameh_up/1/17/science2.jpg
فیلم های علمی – تخیلی زیر مجموعه ای از فیلم های تخیلی هستند که به طرح جهان های غیر محتمل یا ظاهرا غیرمحتمل می پردازند. جهانی که در این نوع فیلم ها نشان داده می شود در سایه پیشرفت های علمی و تکنولوژیک قرار دارد و آنچه را که زمانی غیر محتمل و ناممکن جلوه می کند ، واقعی و محتمل جلوه می دهد.
برخی بر این عقیده اند که سینما و ادبیات علمی – تخیلی دیدگاهی آینده نگرانه دارند و بر رخدادهای پیش روی جهان ما پایه ریزی شده اند ، برای مثال فیلم های فضایی ، نمونه ای از کوشش های بشر برای سفرهای فضایی و انجام پروژه هایی است که در آینده محتمل به نظر می رسد.

سینمای علمی – تخیلی به همه حوزه های علوم و تکنولوژی مربوط می شود ، ولی از بین این موضوع های متنوع چهار موضوع ، بیش از همه مورد توجه قرار گرفته اند و ما هم ، فیلم های علمی – تخیلی را بیشتر با این موضوعات می شناسیم :

1) سفر های فضایی ، سفر به کرات و سیاره های مختلف و برخورد با موجودات فضایی.

2) سفر در زمان ، به گذشته یا آینده.

3) پیشرفت های پزشکی خارق العاده که انسان را قادر می سازد ، تا کمی در کار خلقت دست ببرد.

4) آینده زندگی بشر و غرق شدن در ابزارهای ساخت بشر که به نحوی گریز ناپذیر زندگی انسان های آینده را تسخیر کرده اند ، به خصوص ابزاری مانند کامپیوترهای متفکر و ربات های انسان نما.


تاریخچه ای بر فیلم های علمی - تخیلی

از همان اوایل عمر سینما ، استعداد بالقوه تکنولوژی سینما برای نشان دادن رخدادهای به ظاهر غیرممکن تخیلات ذهن ما ، ژانر سینمای علمی – تخیلی را به قالبی محبوب بدل کرد ، اما تولید این فیلم ها هیچ گاه جنبه مستمر و ثابت نداشته است ، در مقابل فیلم های ترسناک ، که به نوعی با فیلم های علمی – تخیلی مشابهت دارند با استمرار بیشتر و در تعداد فزون تری ساخته شده است. یک دلیل این مسئله شاید این باشد که دنیای تخیلی سینمای ترسناک ، با ترس ها و اضطراب های درونی بشر ، سر و کار دارد و کابوسی برای او می آفریند که رجعتی است به ترس های درونی اش ، در صورتی که فیلم های علمی - تخیلی دغدغه درونی او نیستند زیرا تنها بر واکنش او نسبت به آنچه که ممکن است در آینده رخ دهد متکی اند. در واقع ساخت فیلم های علمی - تخیلی و استقبال تماشاگر از آن بسیار به تنوع موضوعی و نو بودن ایده این نوع فیلم ها بستگی دارد.

دو نویسنده بزرگ جهان یعنی ژول ورن ( Jules Verne ) و اچ.جی.ولز ( H.G. Wells ) با داستان های علمی - تخیلی خود ، سهم بزرگی در ورود این گونه موضوعات به سینما داشته اند ، نویسندگانی که امروزه هم آثارشان مورد اقتباس قرار می گیرند.


سفر به فضا و مواجهه با موجودات فضایی

سابقه فیلم های علمی – تخیلی به برخی فیلم های ژرژ ملیس ( George Melies ) ( از نخستین فیلم سازان سینمای فرانسه ) به ویژه دو اثر مهمش یعنی ، سفر به ماه ( 1902 – A Trip To The Moon ) ، بر گرفته از کتاب ژو ل ورن و سفر غیر ممکن ( 1904 – The Impossible Voyage ) برمی گردد.

در دوران سینمای صامت ، گه گاه فیلم هایی در مورد سفر های فضایی ساخته می شد ، که از آن جمله می توان به فیلم دانمارکی سفینه فضایی ( 1917 ) ، فیلم انگلیسی اولین آدم ها روی ماه ( 1919 - The First Men In The Moon ) ، با برداشتی از داستان اچ .جی. ولز و دختری در ماه ( 1929 – A Girl In The Moon ) ساخته فریتس لانگ ( Fritz Lang ) اشاره کرد.

از اولین فیلم هایی که جهان آینده را به شکلی جدی تصویر می کند و ما را به آستانه مسافرت فضایی می برد ، فیلم انگلیسی چیز هایی که می آیند ( 1936 – Things To Com ) ساخته ویلیام کامرون منزیز ( William Cameron Menzies ) است ، که می توان آن را اولین فیلم علمی – تخیلی موفق نامید ، که در زمینه های تکنیکی و فنی این ژانر هم ، موفقیتی به حساب می آید.

در سال 1950 دو فیلم با موضوع سفرهای فضایی ساخته شد که تاثیری بارز بر آینده سینمای علمی – تخیلی به جا نهاد. این دو فیلم سفینه فضایی اکس ام ( Rocketship X-M ) ، ساخته کورت نیومان ( Kurt Neumann ) و مقصد ماه ( Destination Moon ) ، ساخته ایروینگ پیچل ( Irving Pichel ) هستند.

img/daneshnameh_up/d/d8/starwars.jpg
سال 1968 را باید سال اقبال نمایان فیلم های علمی – تخیلی دانست که سال اکران 2001 : یک ادیسه فضایی ( 2001 : A Space Odyssey ) ، ساخته استنلی کوبریک بود. فیلمی که به این نوع فیلم ها ابعاد تازه ای بخشید و جلوه های ویژه فوق العاده ی را به نمایش گذاشت.این فیلم همچنین ، سینمای علمی تخیلی را برای ارائه اندیشه های فلسفی ، قالبی مناسب معرفی کرد. موج بزرگ بعدی در سینمای علمی – تخیلی در سال 1977 و با فیلم جنگ های ستاره ای ( Star Wars ) ساخته جرج لوکاس ( George Lucas ) پدید آمد که بر پایه ابداعات تکنیکی فیلم کوبریک استوار بود، اما توانست حال و هوای مجلات کمیک استریپ و افسانه های پریان را خلق کند و محبوبیتی بی سابقه برای سینمای علمی - تخیلی به بار آورد که تا امروز هم این فیلم و دنباله های آن این محبوبیت را حفظ کرده اند.

از نمونه های اخیر این نوع فیلم ها نیز ، می توان به کاتاگا ( Cataga ) ساخته اندرو نیکول و تماس ( 1997 - Contact)ساخته رابرت زمکیس ( Robert Zemeckis ) اشاره کرد ، که هر دو با مطرح کردن سفر فضایی ، درواقع ماجرای دیگری را روایت می کنند و در پی مضمونی عمیق تر از یک سفر فضایی هستند.

از فیلم های دیگری که رابطه نزدیکی با این فیلم ها دارند ، آن هایی است که به مسئله بیگانگان و موجودات فضایی می پردازد. در این نوع فیلم ها ، تاکید اصلی کماکان بر سفر فضایی و تخیل علمی است ، اما با نگاهی دقیق تر به اشکال دیگر حیات و تاثیر آن بر زندگی و جهان ما.

موجوداتی از جهان دیگر به طور پراکنده در فیلم های سینمایی حضور یافته بودند ، اما از دهه 1950 به این سو بود که این مضمون به نحو کامل تری طرح شد ، که این شاید به خاطر فراهم آمدن هر چه بیشتر امکان سفر فضایی بود ( زیرا انسان توانست به ماه سفر کند و فضا را فتح کند ) و کم کم ترس از تهاجم موجوداتی از سیارات دیگر قوت می گرفت. از آن جا که ترس مطرح شده در این گونه فیلم ها ، روانی و فردی نبود و جنبه عمومی داشت ، و چون تاکید کماکان بر علم و تکنولوژی هراس انگیز بود ، این فیلم ها بیشتر به سینمای علمی – تخیلی تعلق داشتند تا سینمای وحشت. اولین و یکی از بهترین این دسته از فیلم ها ، فیلم شیء ( 1951 – The Thing ) ، ساخته کریستین نیبی ( Christian Nyby ) است. در این زمینه می توان به فیلم روزی که زمین از حرکت ایستاد (1951 – The Day The Earth Stood Still) ، ساخته رابرت وایز ( Robert Wise ) نیز اشاره کرد که در آن موجود بیگانه ای به زمین می آید تا به ما اخطار دهد ، که بهتر است هر چه زودتر دست از کارهای مخرب خود برداریم و موجودیت خود را بیش از این به خطر نیندازیم. از دهه 60 به بعد این نوع فیلم ها کم کم محبوبیت خود را از دست می دهند ولی در سال 1980 با فیلم بیگانه ( Alien ) ، ساخته ریدلی اسکات که تلفیقی است از سینمای علمی – تخیلی و سینمای وحشت ، دوباره این نوع داستان ها ، که به موجوات فضایی می پردازند ولی با تمرکز برماهیت وحشتناکشان ، رونق می یابد. در این شرایط در سال 1982 ، استیون اسپیلبرگ فیلم ای تی ( E.T. the Extra- Terrestrial ) را می سازد که کاملا برعکس فیلم بیگانه ، ماجرای یک موجود فضایی خوب و مهربان را به تصویر می کشد و بسیار محبوب هم از آب در می آید ، البته اسپیلبرگ پیش از با همین رویکرد به موجودات فضایی ، فیلم موفق برخورد نزدیک از نوع سوم ( 1977- Close Encounters of the Third Kind ) را ساخته بود.


سفر در زمان

img/daneshnameh_up/8/87/terminator.jpg
دسته دیگر فیلم های علمی – تخیلی آن هایی است که در آن ها ، انسان به دانشی دست پیدا کرده که قادر است در زمان سفر کند و به آینده یا گذشته برود. این فیلم ها به ویژه بعد از مطرح شدن نظریه اینشتین که ماهیتی عجیب را برای زمان تصور می کرد ، رواج خاصی یافتند. از بهترین نمونه های اولین این فیلم ها می توان به ماشین زمان ( 1960 – The Time Machine ) ساخته جورج پال که برداشتی است از داستان اچ. .جی. ولز اشاره کرد. از جمله نمونه های اخیرتر آن نیز می توان به فیلم های ، بازگشت به آینده ( 1985 – Back To The Future ) ، ساخته رابرت زمکیس ، سه فیلم ترمیناتور (Terminator) ساخته جیمز کامرون ( James Cameron ) و 12 میمون ( 1995 – Twelve Monkey ) ساخته تری گیلیام ( Terry Gilliam) اشاره کرد.


پیشرفت های پزشکی

img/daneshnameh_up/0/01/frsankesh.jpg
همان طور که اشاره شد ، دسته دیگر این نوع سینما ، فیلم هایی است که بر پایه پیشرفت های پزشکی بشر ساخته شده اند. نمونه نخستین این فیلم ها که نزدیکی بسیاری با سینمای ژانر وحشت نیز دارد فرانکشتاین ( Frankenstein ) است ، که نخستین بار در سال 1931 و توسط جیمز وال ( James Whale ) ساخته شد. دراین فیلم فرانکشتاین موجودی وحشتناک است ، با ویژّگی های جسمی انسانی ، که توسط آزمایشات یک پرفسور به وجود می آید. امروزه با آزمایشاتی که دانشمندان بر روی شبیه سازی انجام می دهند و ترس از تولد موجوداتی که بدون اذن خداوند و به اراده انسان خلق می شوند ، یکی از موضوعات مهم و جذاب برای این ژانر شده است. از جمله نمونه های دیگر می توان روز ششم اشاره کرد.

دررابطه با پیشرفت های پزشکی می توان به فیلم هایی که در آن داروهای عجیبی تولید می شوند و قابلیت های خاصی دارند نیز اشاره کرد. از اولین نمونه این فیلم ها ، مرد نامرئی ( 1933 – The Invisible Man ) ساخته جیمز وال است که در آن مردی ، دارویی اختراع می کند که می تواند با آن خود را نامرئی کند ، و این اختراع او سرانجام به پایانی تراژیک برای او منجر می شود.

از جمله نمونه های موفق دیگر در رابطه با پیشرفت های پزشکی می توان به دو فیلم کاندیدای منچوری ( 1962 – The Manchurian Candidate ) ساخته جان فرانکن هایمر ( John Frankenheimer ) و پرتقال کوکی ، ساخته استنلی کوبریک اشاره کرد که هر دو ، درباره آزمایشات علمی هستند که طی آنها می شود ، مغز انسان ها را شستشو داد و آنها را بدون اراده خودشان به اختیار گرفت.


آینده بشر

img/daneshnameh_up/1/19/metropolisbig.jpg
از دیگر فیلم های شاخص این ژانر فیلم هایی هستند ، که به ارائه تصویری از جامعه فردا می پردازند ، جهانی که امتداد و تداوم جامعه فعلی ماست. این فیلم ها عموما آینده رعب آوری را برای بشر تصور می کنند. آینده ای که دنیای بشر توسط ابداعات دست خودش تسخیر شده و راه خلاصی از آن یافت نمی شود. بی تردید بهترین نمونه این نوع فیلم ها در سینمای صامت مترو پلیس ( 1927 - Metropolis ) ساخته فریتس لانگ است که فیلمی است اکسپرسیونیستی متعلق به سینمای آلمان. از نمونه های اخیرتر هم می توان به بلید رانر ( 1982 – Blade Runner ) ساخته ریدلی اسکات ، سری فیلم های ترمیناتور ساخته جیمز کامرون و نیز سه گانه ماتریکس ( The Matrix ) ساخته برادران واچوفسکی ( Wachowski ) اشاره کرد.

همان طور که گفته شد فیلم های علمی - تخیلی همه حوزه های علوم را شامل می شوند و آنچه مسلم است با پیشرفت های سریع علمی و تکنولوژیک بشر که در عین کمک به او ، گاه بسیار وحشتناک و ویرانگر نیز به نظر می رسد ، سینمای علمی - تخیلی بیش از پیش به حیات خود ادامه خواهد داد و در آینده شاهد نمونه های درخشانی از این نوع فیلم ها خواهیم بود.









تعداد بازدید ها: 44413