توپاز




نام توپاز AL2SiO4(F،OH)2 از جزیره توپازیون واقع در دریای سرخ گرفته شده است و قبل از سده هجدهم این نام را به الیوین قیمتی یعنی زمرد بکار می‌بردند.



img/daneshnameh_up/e/e1/Topaz.jpg
(توپاز - بلور ایدیومرف (9میلیمتر




اطلاعات اولیه

این کانی از بخارات فلوئور داری تشکیل می‌شود که در طی مراحل پایای انجماد سنگهای آذرین سیلیسی بیرون رانده شده‌اند. توپاز در گدازه‌های ریولیتی و در گرانیتها یافت می‌شود. به علاوه کانی مشخص پگماتیتها ، بویژه در انواع قلع‌دار است. ریگهای صیقلی شده آن در ماسه‌های رودخانه‌ای بعضی نقاط دیده می‌شود.

مکانهای مهم پیدایش توپاز در اتحاد جماهیر شوروی سابق در ناحیه نرشیسنگ سیبری و مورسینسک واقع در رشته کوههای اورال قرار دارد و در ایالات اومی و مینو ژاپن و نیز در سان لوئیس پوتوسی مکزیک یافت می‌شود. از سالها پیش برزیل منبع اصلی توپاز زرد رنگ بوده است. در سال 1940 چند بلور بزرگ کاملا شکل‌دار توپاز بیرنگ از این محل بدست آمد که وزن بزرگترین آنها 596 پاوند بود.

خواص فیزیکی

در مقیاس Mohs سختی آن 8 است چگالی آن حدود 3.4 تا 3.6 است. و جلای شیشه‌ای دارد و به رنگ زرد ، صورتی ، زرد روشن ، مایل به آبی ، سبز و بیرنگ دیده می‌شود. یک کانی شفاف تا میله شفاف است.



سختی
چگالی
حداقلحداکثرحداقلحداکثر
ــ83.53.6

ترکیب شیمیایی

در ترکیب AL2SiO4(F،OH)2 میزان اکسید آلومینیوم 56.6 درصد ، اکسید سیلیسیم 33.4 درصد و آب 10 درصد است. در این ترکیب یون فلوئور (F) به مقدار زیاد ، حداکثر تا 20.7 درصد جایگزین یون هیدروکسیل (OH) می‌شود.

ساختمان توپاز

ساختمان توپاز زنجیری از هشت وجهیهای ALO4F2 که در راستای موازی با محور C به چهار وجهیهای مستقل SiO4 می‌پیوندند. رخ کامل در توپاز حاصل شکسته شدن پیوندهای Al - F , Al - O است در حالی که پیوندهای Si - O کاملا یکدست و بدون شکست هستند.

وجوه مشخصه

این کانی بوسیله شکل ، رخ قاعده‌ای ، سختی 8 و چگالی زیاد آن قابل شناسایی است. شعله فوتک بر آن بی‌اثر است و در اسیدها نامحلول می‌باشد. پودر آن با محلول نیترات کبالت به رنگ آبی در می‌آید. (بخاطر وجود آلومینیوم)




توپاز (Topaz)
آلومینیومAL2SiO4(F ، OH)2
ارترومبیکسیستم تبلور
سیلیکاترده بندی
کامل - مطابق با سطحرخ
شیشه‌ایجلا
صدفی - نامنظمشکستگی
شفاف - نیمه شفافشفافیت
نوع سختی
خواص مغناطیسی
بلوری - آگرگات دانه‌ای - شعاعی (نوع پیکنیت) - آغشته - قلوه سنگیاشکال ظاهری
تقریباََ کمیاب ; آلمان ، چک و اسلواکی ، ایرلند شمالی ، روسیه ، نروژ ،
مکزیک ، نامیبیا ، ژاپن ، برزیل ، سری لانکا ، امریکا ، نیجریه و مون کلی
ژیزمان
به آهستگی در اسید سولفوریک گرم حل می‌شود. ذوب نمی‌شود.خواص شیمیایی
AL2O3 = 55.4% ، SiO2 = 32.6% ، F = 20.7% ، Fe3+ ، Mg ، Cr ، Tiترکیب شیمیایی
بی رنگ - زرد - زرد طلائی - صورتی - متمایل به آبی - متمایل به سبز و قهوه‌ایرنگ کانی
سفیدرنگ اثر خط
تفاوت با کانی های مشابه
برازلیانیت - بریل - فناسیتتشابه کانی شناسی
فلوئوریت ، کوارتز ، کاسیتریت ، تورمالینپاراژنز
پنوماتولیتی - پگماتیتی - هیدرو ترمال - دگرگونی - آبرفتهامنشأ تشکیل
منشوری - شیار دارشکل بلورها
مواد نسوز - سنگ ظریف برای تزئیناتکاربرد
آمریکامحل پیدایش
دارای لومینسانس زرد طلائی - کرم - سبز . به آهستگی در اسید سولفوریک گرم حل می‌شود.
ذوب نمی‌شود. کانیهای شبیه آن برازلیانیت ، بریل و فناسیت می‌باشد.
سایر مشخصات
در دریای سرخ گرفته شده است Topasos از نام جزیره وجه تسمیه

موارد استفاده

به عنوان جواهر و غالبا با نام توپاز گرانبها به فروش می‌رسد. کوارتز سیترین که به توپاز معروف است با همین نام شناخته می‌شود.

مباحث مرتبط با عنوان





تعداد بازدید ها: 45410