تاریخ تحولات فکری و دین پژوهی در غرب


  • با پذیرش آیین مسیحیت از سوی امپراطوری روم و قدرت یافتن کلیسا، دوره ‏هزار ساله‏ای آغاز گشت که ویژگی بارز آن، ایجاد فضای فکری یک سویه مسیحی‏بود. با معرفی عقاید مسیحیت ‏به عنوان آراء رسمی و پذیرفته شده، باب ‏نظریه ‏پردازی و تعاطی و تبادل افکار بر روی دانشوران بسته شد. یکی از پیامدهای همین رخداد تاریخی، تعطیل شدن مدارس و دانشگاه‏های‏ یونان و اسکندریه به وسیله امپراطور روم و پراکنده شدن ارباب علوم و خواهندگان دانش از این دو مرکز علمی بود.این واقعه ریشه ناهماهنگی افکار فلسفی با عقاید مسیحی داشت.

  • از سوی دیگر با تلاش‏های فراوان دانشمندان در دو حوزه فکری یونان و اسکندریه، بسیاری از آراء علمی و دین پژوهی یونان، در اذهان جا گرفته بود. این ‏جو فکری حاکم و تلاقی سه فرهنگ مسیحی، یهودی و یونانی، رهیافت نوینی را در دین پژوهی تطبیقی پایه‏ریزی کرد. فلاسفه‏ای همچون آگوستین و توماس آکوئیناس در مهد مسیحیت، عقاید آن آیین را در قالب فلسفی یونانی به اذهان فلسفه پسند آن دوران ‏خوراندند و بدین وسیله گام مهمی در پیشبرد سیر دین پژوهشی در غرب برداشتند.

  • ویژگی این نظام دین پژوهی این بود که افکار فلسفی و علمی یونان را به‏ابزاری برای اثبات حقانیت آیین مسیحیت و عقاید و احکام آن بدل کرد. هر آنچه ‏توانایی تبیین و توجیه «چرایی‏» عقاید مسیحی را داشت، مقبول واقع شد و آنچه ازچنین ویژگی برخوردار نبود طرد و نفی شد. افزون بر افکار فلسفی، رفته رفته کلیه‏آراء علمی یونان به شکل پشتوانه عظیمی برای تبلیغ مسیحیت در آمد و با اصول و ریشه مسیحی ‏گری پیوند خورد، بطوری که این آرا، عقاید مذهبی محسوب شد، وکلیسا مخالفان را بشدت آزار می‏کرد.

  • به‏طور کلی در قرون وسطی ، الهیات از دو عامل نقل و عقل بهره می‏جست و این دودر جهت استحکام پایه‏های مسیحیت آمیخته شده بود. اما در این میان عقل دردرجه دوم اهمیت قرار داشت و در حقیقت وسیله توجیه نقل محسوب می‏شد. ازاین رو هر گاه عقیده‏ای مذهبی با توجیهات عقلی قابل تبیین نبود با این استدلال که‏عقل توانایی درک نقل را ندارد، آن رای و عقیده پذیرفته می‏شد.

منابع

  • ایان باربور، علم و دین، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، ص 152 تا 278
  • محمدعلی فروغی، سیرحکمت در اروپا، ص 15 به بعد
  • اصول فلسفه و روش رئالیسم، بدایة الحکمه و نهایة الحکمه و المیزان ج 8، ص 299 و ج 16، ص 260-178



تعداد بازدید ها: 9712