اوزون حسن آق قویونلو




اوزون حسن آق قویونلو

« 882- 828 ق / 1477- 1425م»

اوزون حسن، لقبی است که به ابو النصر حسن بیگ بن عثمان بیگ، به دلیل بلندی اندامش داده‏اند که به این نام هم در تاریخ شهرت یافته است.

  • در عین حال ابوبکر طهرانی از او به عنوان «صاحبقران» یاد کرده است «دیار بکریه، ج 1، ص 7» و
  • اروپائیان در آن زمان او را اوسون کاسانو یا آسام بِی خوانده‏اند «انجمن هاکلیوت، 269؛ ابن طولون: اعلام انوری، ص 90»

آغاز قدرت اوزون حسن

اوزون حسن در حدود 858 ق / 1454 م به عنوان رقیب برادر بزرگترش که از جانب دودمان آق قویونلو به رهبری انتخاب شده بود، وارد معرکه شد که در آن زمان هنوز عرصه پیکار این خاندان از مرزهای دیار بکر فراتر نرفته بود.
چون اوزون حسن، برادر بزرگترش را درگیر جنگ با دشمن دیرینه‏شان قراقویونلو دید، به یاری او شتافت به طوری که آنان را به تسلیم واداشت.

تصرفات اوزون حسن در قلمرو برادرش

اوزون حسن هنگامی که جهانگیر در اردوی تابستانی خود در آلاداغ به سر می‏برد، مخفیانه دیار بکر «=آمِد» را تسخیر کرد.
اوزون حسن چون در قلب متصرفات آق قویونلو مستقر شد، ماردین را نیز که پایتخت جهانگیر بود، به تصرف درآورد.

در این هنگام، با دخالت مادرش ساره خاتون، صلحی میان دو برادر استوار شد که اوزون حسن پس از این ماجرا به ارزنجان حمله برد و بدون کسب پیروزی، به دیار بکر بازگشت.

درگیری های اوزن حسن و برادرش

ازآنجایی که اوزون حسن در این جنگ از اسب فرو افتاد و مصدوم شد، جهانگیر زمان را مناسب شمرد و به شهر آمِد حمله برد به طوری که به غارت شهر پرداخت. چون اوزون حسن به دیار بکر بازگشت، جهانگیر به جهانشاه قراقویونلو پناه برد.

در این میان ساره خاتون که نقش مهمی در اداره امور داشت، برای بار دوم دخالت کرد و

اوزون حسن را بر دیار بکر و
جهانگیر را بر ماردین گماشت.

اما این سیاست مادر نیز نتوانست، کینه بین دو برادر را فرو نشاند به طوری که درگیری بین آنها سه بار دیگر تکرار شد. در نوبت آخر، جهانشاه که پشتیبان جهانگیر بود به یاری او شتافت، و از اوزون حسن شکست خورد.

اوزون حسن نیز پسر عم خود امیر خورشید بیگ را بر ارزنجان که تنها دژ نفوذی به ارمنستان بود، برگمارد.


پیروزی های پی در پی اوزن حسن

پس از این رویدادها که بین سالهای 861- 858ق / 1457- 1454م روی داد، ستاره بخت اوزون حسن درخشیدن گرفت به طوری که نفوذش بر سرزمینهای مجاور گسترش یافت. او

پس از این پیروزی اخیر،
اوزون حسن بر سراسر سرزمینهای

دیار بکر تا حدود شام،
عراق عرب،
آذربایجان،
عراق عجم و
فارس تا مرزهای خراسان

چیره شد.

پیروزیهای اوزون حسن در باختر، او را به کشاکش با عثمانیان واداشت. از طرفی سلطان محمد فاتح که آسیای صغیر را تسخیر کرده بود، امیران قرامان «قَرَمان» را سخت تهدید می‏کرد، از این رو به ناچار دولت قرامان با اوزون حسن پیمان بست.


اوج قدرت اوزون حسن

حسن از بزرگترین فاتحان سده 9 ق / 15 م است.
او پایتخت خود را از آمِد به تبریز منتقل کرد و

همه قبایل و عشایر آق قویونلو را که در آناتولی شرق اقامت داشتند، به ایران فرا خواند به طوری که امپراتوری گسترده‏ای در آن دیار پایه گذاری کرد و

سرزمینهایی به صورت اقطاع به امیران عشایر آق قویونلو واگذار نمود «قزوینی: لب التواریخ، ص 358».

به این ترتیب

  • امپراتوری آق قویونلو در زمان او به اوج قدرت رسید.
  • اوزون حسن قبیله خود را که صحرا گرد بود، به سوی تمدن رهنمون داشت و بنیادهای علمی و دینی پدید آورد و همچنین به تقلید از عثمانیان، تشکیلات اداری برپا ساخت.
  • کتابهای گوناگون به فرمان او به ترکی ترجمه شد
  • حتی دستور داد تا قرآن مجید را به ترکی ترجمه کردند و در حضور او به ترکی خواندند.

مورخان، او را به دادگستری و رعیت پروری ستوده‏اند.


همچنین بینید









تعداد بازدید ها: 18183