الل های چندگانه



این مطلب از بخش آموزش وب‌سایت المپیاد زیست‌شناسی رشد،انتخاب شده که با فرمت pdf نیز در وب‌سایت المپیاد رشدموجود می‌باشد. برای مشاهده این موضوعات در وب‌سایت المپیاد، به آدرس فهرست مطالب زیست‌شناسی مراجعه کنید. همچنین می‌توانید با کلیک اینجا‌ ، با ویژگی‌های بخش آموزش این وب‌سایت آشنا شوید.


الل های چندگانه


یک ژن خاص، ممکن است بیش از 2 الل داشته باشد. هر چند که هر فرد دیپلوئید. تنها می تواند 2 الل را برای هر ژن خاص داشته باشد، در جمعیت ممکن است چندین نوع الل مختلف برای این ژن موجود باشد. مثال تیپک اللهای چندگانه، گروه خونی ABOدر انسان است که در سال 1900 توسط Landsteinerکشف شد. این گروه خونی به دلیل اهمیت فوق العاده اش در انتقال خون بین تمام انواع گروه خونی، به بهترین وجه شناخته شده است. توسط 3 نوع الل موجود در جمعیت، A,B,O، 4 نوع فنوتیپ به وجو می آید.
img/daneshnameh_up/5/53/bioMj0008.gif
الل های B,Aباعث تولید آنتی ژن هایB,A در سطح اریتروسیت ها می شوند. آنتی ژن ها، ذراتی هستند معمولاً خارجی که سبب پاسخ ایمنی و تولید آنتی بادی می شوند. سیستم ABO ، از این جمعیت غیر معمول است که آنتی بادی ها، بدون اینکه قبلاً آنتی ژن وارد بدن شده باشند، در خون موجود اند برای مثال افراد دارای گروه خونی B، آنتی بادی A را در خون خود دارند. هرفردی که گروه خونی خاصی را دارد، آنتی ژن های مربوط به آن گروه خونی را در سطح اریتروسیت های خود دارد و آنتی بادی آنتی ژن هایی را که بر روی اریتروسیت های خود ندارد، در خون خود دارد. برای مثال، فردی دارای گروه خونی A، آنتی ژن Aو آنتی بادی Bرا دارد. فردی دارای گروه خونی B، آنتی ژن B و آنتی بادی Aرا دارد. فرد دارای گروه خونی AB، هر دو نوع آنتی ژن را دارد ولی هیچ کدام از دو آنتی بادی را ندارد و بالعکس فرد دارای گروه خونی O، هیچ آنتی ژنی ندارد و هر دو نوع آنتی بادی را در خون خود دارد.
الل های B,A، هر کدام آنزیمی را تولید می کنند که یک تغییر خاص را بر روی زنجیره قندی انتهایی موکوپلی ساکارید موجود بر روی سطح اریتروسیت ( ساختار H) ایجاد می کنند. در صورتی که فرد هتروزیگوت باشد، هر دو نوع آنزیم را دارد. هر آنزیمی که اول به زنجیره قندی برسد، آن را تغییر می دهد و از آنجاییکه سوبسترای این آنزیم ها، زنجیره تغییر نیافته است،‌ بعد از تغییر این زنجیره، آنزیم دوم دیگر نمی تواند آن را شناسایی کند و تغییر دیگری بر روی آن ایجاد کند. بنابراین بر روی سطح اریتروسیت های این افراد، هر دو نوع زنجیره تغییر یافته را به روی موکوپلی ساکاریدهای اریتروسیت های خود دارند. الل Oآنزیمی را تولید می کند که قادر نیست هیچ تغییری بر روی این زنجیره بدهد. بنابراین نسبت به هر دو نوع الل B,A مغلوب است. الل های B,A، هم بارز هستند ( شکل )
img/daneshnameh_up/e/ef/bioM0025.jpg
واکنش به انتقال خون، عموماً ناشی از بر هم کنش بین آنتی بادی های خون فرد گیرنده با آنتی ژن های روی سطح RBCهای فرد دهنده خون است. مثلاً فردی دارای گروه خون A، نمی تواند به فردی دارای گروه خونی B، خون بدهد زیرای آنتی بادی موجود در خون این فرد، سبب لخته شد، سلول های خونی تزریق شده به وی می گردد.
از آنجاییکه هر دو الل B,A نسبت به الل Oغالب اند، این سیستم تعیین گروه خونی علاوه بر اینکه چند اللی است، هم غالب و مغلوب و هم بارز ناقص است. مانند سایر صفات، در بررسی های بیشتر، اطلاعات دقیق تری در مورد گروه خونی ABOبه دست آمده و مثلاً گروه A، به چند زیر دسته تقسیم شده است که ما در اینجا به آنها نمی پردازیم. آمار صلیب سرخ آمریکا نشان می دهد که در این کشور، از هر 100 نفر اهدا کننده خون، 46 نفر گروه خونی O، 40 نفر گروه خونی A، 10 نفر گروه خونی Bو 4 نفر گروه خونی ABدارند.
ژنهای بسیار دیگری با الل های چند گانه شناخته شده اند. در برخی گیاهان مانند red clover، ژنهایی با چند صد الل مختلف شناخته شده اند که نقش آنها جلوگیری از خود لقاحی است. در مگس سرکه، الل های متعددی برای لوکوس " چشم سفید : white eye" شناخته شده است و در انسان، الل های زیادی برای هموگلوبین وجود دارد. در حقیقت، الل های چند گانه، نه تنها یک استثناء نیست، بلکه صورت معمول صفات در طبیعت است.


پیوند های خارجی

http://Olympiad.roshd.ir/biology/content/pdf/0019.pdf




تعداد بازدید ها: 46563