ابوبکر محمد بن مظفر بن محتاج


ابوبکر محمد بن مظفر بن محتاج

«وفات 329 ق / 940 م»

نخستین فرد از آل محتاج که امارت سراسر خراسان یافت، ابوبکر محمد بن مظفر بن محتاج است که نام وی در وقایع سال 298 ق / 910 م در منابع یاد شده است. در آن سال احمد بن اسماعیل سامانی آهنگ تصرف سیستان کرد و سپاهی با امیران بزرگ خود چون ابوبکر محمد بن مظفر و سیمجور دواتی به آن دیار فرستاد و آنان سیستان را از دست معدل صفاری بیرون آوردند. در 310 ق / 922 م ، محمد بن مظفر از سوی نصربن احمد سامانی امارت فرغانه داشت و به سبب کفایتی که از خود نشان داد، به سپهسالاری سامانیان دست یافت. در 317 ق/ 929 م که برادران نصربن احمد بر وی شوریدند و بر بخارا چیره شدند، محمد بن مظفر با سمت سپهسالاری خراسان در گرگان مقام داشت. چون از شورش آگاه شد، به نیشابور رفت. در آغاز ، به دعوت ابو زکریا یحیی، برادر نصربن احمد جواب مساعد داد، ولی سپس ماکان کاکی را در نیشابور نشاند و خود وانمود کرد که به نزد یحیی می‏رود. اما به پوشنگ و هرات رفت و بر آن دو شهر استیلا یافت و به سوی چغانیان که پسرش ؛ ابوعلی بر آنجا فرمان می‏راند ، متوجه شد. یحیی سپاه به آن سوی فرستاد. محمد آن سپاه را در هم شکست و با سپاهی که پسرش ابوعلی به مدد او فرستاده بود، روی به بلخ نهاد و منصور بن قراتکین شورش را به سختی در هم شکست و سرکوب کرد. سپس به چغانیان بازگشت و امیر نصر را از پیروزی خود آگاه ساخت. امیر نصر نیز حکومت بلخ و طخارستان را به محمد بن مظفر باز نهاد و وی آن را به پسرش ابوعلی سپرد و خود به نصر پیوست.

در 323 ق / 935 م که وشمگیر زیاری رقیب سرسخت سامانیان در ری استقرار یافت، محمد بن مظفر به فرمان خداوندگار خود رهسپار قومس شد تا به گرگان و ری بتازد. از سوی دیگر نصربن احمد، از ماکان کاکی که در کرمان بود، خواست به سپهسالار خراسان بپیوندد. ماکان روی به دامغان نهاد، اما در میان راه گرفتار یانخین یا بانجین دیلمی، از یاران وشمگیر زیاری شد و از محمد که اینک در بسطام بود مدد خواست. وی نیز سپاهی به مدد فرستاد و سفارش کرد تا خود او نرسیده است به جنگ نگشاید. اما دو سپاه درگیر نبرد شدند و ماکان شکست خورده به نزد محمد بازگشت. محمد از آنجا به نیشابور بازگشت و آن دیار را به ماکان واگذاشت. اما ماکان که خود داعیه استقلال داشت، سال بعد به بهانه باز گرداندن تنی چند از یارانش که گریخته بودند، اجازه خروج گرفت. چون به اسفراین رسید، سپاه به گرگان فرستاد و آن دیار را تسخیر کرد و خود علم طغیان برافراشته به نیشابور تاخت. محمد که یارانش از مقابله با ماکان سرباز زدند، به سرخس گریخت. از آن پس محمد بن مظفر در سپهسالاری و امارت خراسان روزگار می‏گذراند تا در 327 ق / 939 م به سختی بیمار شد و از کار فرو ماند. نصر بن احمد او را به بخارا خواند و پسرش ابوعلی را امارت و سپهسالاری خراسان داد.

محمد بن مظفر در 329 ق/ 940 م درگذشت و در چغانیان به خاک سپرده شد.





تعداد بازدید ها: 5302