V{maketoc}
!یورش تیمور به خوارزم
«781- 772 ق/ 1379- 1370 م »

تیمور در رمضان 771 ق/ آوریل 1370 م در بلخ حکومتی مستقل بنا نهاد. پس از آن، از بلخ به ((ماوراءالنهر ))رفت و ((سمرقند)) را تختگاخ خویش ساخت. مع هذا، آرامش ماوراءالنهر و استقرار حکومتش در آن دیار، تنها به دفع خانان جَثه در سنوستان قرنبیه خانان خورزم بستگی داشت که دائماً به نواحی او تاخت و تاز می کردند. تیمور طی پنج سال از 772 تا 777 ق/ 1370 تا 1375، سه بار به ((خوارزم)) و پنج بار نیز به قلمرو خانان جثه در آن سوی سیمون لشکر کشید. در عین حال در سمرقند به بسط آبادی و تحکیم قدرت پرداخت. به دنبال ((فتح جند)) و کاشنمر و قسمتی از خوارزم، از مجموع بقایای حکومتهای محلی حاکم بر ماوراء النهر، دولت واحدی به وجود آورد. سپس آنگونه که در آن ایام معمول بود؛ سیور غتمش نامی را که از اعقاب گمنام چنگیز از اولوس جغتای بود، به اسم خان به فرمانروایی برداشت، و خود به نام او زمام امور را در دست گرفت.

! فتح نهایی خوارزم ده سال بعد از آغاز سلطنت تیمور
با این حال فتح نهایی تمام خوارزم، ده سال بعد از آغاز سلطنت تیمور ممکن شد که او پس از فتح و غارت آن ولایت «781ق/ 1379 م، علما؛ و حافظان قرآن، ((صنعتگران)) و پیشه وران خوارزم را به شهرکش کوچ داد و به این ترتیب خوارزم را به دست ویرانی و پریشانی سپرد. پس از آن برای خاتمه دادن به تاخت و تازهای آن کرت در ماوراءالنهر، که از عهد امیر قزغن و ملک معزالدین آغاز شده بود، لشکرکشی به نواحی هرات را لازم دید. با آنکه در این ایام ظاهراً ملوک کرت بادی و از در طاعت درآمده بودند، مع ذالک تامین از آن نواحی را برای تحکیم موضع خود در ماوراء النهر امری ضروری می دید. به این ترتیب به ((بادغیس)) و هرات لشکر کشید و تمام آن نواحی را به تصرف خود درآورد «782 ق/1380 م». در هرات نیز، پس از ویران کردن حصار شهر، عده ای از بزرگان ولایت را به سمرقند کوچ داد بطوریکه حتی دروازه های قدیم شهر را که به قرن میرخواند مورخ آن ولایت: «مفرق به آهن و مزین به نقوش و کنایه بود» به شهر کَش فرستاد.