تعریف کلی

در حالت کلی کلمه گندزدا (Antiseptic) برای ضدعفونی و تمیزکردن زخم‌ها و پوست (بافتهای زنده) بکار می‌رود. برخی از ضدعفونی کننده‌ها مثل اسید بوریک ، اکسید روی ، ترکیبات ید و کلرید جیوه در صابون‌های طبی و برای درمان بیماری‌های پوستی ، قارچی و عفونی بکار می‌روند. تنها محدودی از این ضدعفونی کننده‌ها را می‌توان برای زخم‌های باز و تازه بکار برد

آب اکسیژنه (پراکسید هیدروژن)

این ماده یک ضدعفونی کننده عمومی و میکرب کشی قوی است. و بیشتر به عنوان رنگ‌بر و سفیدکننده استفاده می‌شود. محلول‌های رقیق آن به عنوان دهان‌شوی و همین طور در برخی قطره‌های گوش برای خارج کردن موم گوش هم استفاده می‌شود. آب اکسیژنه برای پوست ، کمی سمی است. برای اینکه این ماده خراب نشود، باید دور از نور و در شیشه‌های تیره نگهداری شود.

اسید بنزوئیک

اسید بنزوئیک برای محافظت مواد غذایی بکار می‌رود. از این ماده در ترکیب با اسید سالسیلیک یک نوع داروی ضد قارچ پوستی می‌سازند. این ماده همچنین در خمیر دندان به عنوان ضدعفونی کننده استفاده می‌شود.

الکل اتیلیک (اتانول)

الکل اتیلیک که به الکل طبی و الکل سفید معروف است، بیشتر به عنوان حلال در ترکیبات ضدعفونی کننده استفاده می‌شود. از الکل نباید برای ضدعفونی زخم‌های باز و تازه استفاده کرد. این ماده خاصیت میکروب کشی نیز دارد. کشتن باکتری‌ها توسط الکل اتیلیک خیلی سریع و کمتر از دو دقیقه صورت می‌گیرد.

بتادین

بتادین در حال حاضر ، رایج‌ترین ترکیب ید به عنوان ضدعفونی کننده پزشکی است، و به عنوان از بین برنده تمام میکرو ارگانیسم‌ها است. بتادین بر روی زخم ، سوزش ایجاد نمی‌کند و می‌توان برای ضدعفونی و تمیز کردن زخم‌ها ، سوختگی‌ها و عفونت‌ها استفاده کرد. همچنین از آن برای شستشوی روزانه و ضدعفونی دست‌ها ، درمان عفونت‌های مهبلی و برفک دهان استفاده می‌شود.

تنتورید

تنتورید برای زخم‌های باز و تازه زیان‌آور است و غلظت بالای آن ، باعث سوختگی پوست و تاخیر در بهبود زخم می‌شود. تنتورید برای میکروب‌هایی مثل میکروب کزاز که وارد زخم‌های سطحی و عمقی بدن می‌گردد، بسیار موثر است. قبل از قرار دادن پانسمان ، برای جلوگیری از تشکیل تاول ، باید پوست کاملا خشک شود. سرعت عمل تنتورید خیلی زیاد و کمتر از یک دقیقه است. در جاهایی که آب تصفیه شده در دسترس نیست، برای ضدعفونی آب آشامیدنی ، می‌توان چند قطره تنتورید را در هر لیتر آب ریخت. بعد از 30 دقیقه ، آب قابل استفاده و خوردن می‌شود.

سرکه (محلول اسید استیک 5 درصد)

سرکه برای شستشوی زخم‌های پوستی مناسب است. محلول غلیظ اسید استیک باعث التهاب‌های پوستی می‌شود.

مباحث مرتبط با عنوان

• آب اکسیژنه
• اسید بنزوئیک
• الکل اتیلیک
• انواع لکه‌‌بر
• بتادین
• تنتورید
• خمیر دندان
• دهان‌شوی
• رنگ‌بر
• سرکه
• سفیدکننده
• شامپو
• شوینده دندان
• صابون
• صابون‌ طبی
• ضدعفونی آب آشامیدنی
• طرز تهیه صابون
• مواد ضدعفونی کننده

گندزداها

تعریف کلی

گندزداها (antiseptic) برای ضدعفونی و تمیزکردن زخم ها و پوست (بافت های زنده) استفاده می شوند. برخی از ضدعفونی کننده ها مثل اسیدبوریک ، اکسیدروی ، ترکیبات ید و کلرید جیوه در صابون های طبّی و برای درمان بیماری های پوستی ، قارچی و عفونی به کار می روند. تنها محدودی از این ضدعفونی کننده ها را می توان برای زخم های باز و تازه به کار برد.

معرفی چند نمونه از گندزداها

 آب اکسید (پراکسید هیدروژن)
این ماده یک ضدعفونی کنندۀ عمومی و میکرب کشی قوی است و بیشتر به عنوان رنگ بر و سفید کننده استفاده می شود. محلول های رقیق آن به عنوان دهان شویه ها و همینطور در برخی قطره های گوش برای خارج کردن موم گوش هم استفاده می شود.
آب اکسیژنه برای پوست ، کمی سمّی است. برای اینکه این ماده خراب نشود، باید دور از نور و در شیشه های تیره نگهداری شود.
 اسید بنزوئیک
این ماده برای محافظت مواد غذایی استفاده می شود. از این ماده در ترکیبی با اسید سالیسیلیک یک نوع داروی ضد قارچ پوستی می سازند. این ماده همچنین در خمیر دندان به عنوان ضدعفونی کننده استفاده می شود.
الکل اتیلیک (اتانول)
الکل اتیلیک که به الکل طبی و الکل سفید معروف است، بیشتر به عنوان حلّال در ترکیبات ضدعفونی کننده استفاده می شود. از الکل نباید برای ضدعفونی زخم های باز و تازه استفاده کرد این ماده خاصیت میکروب کشی نیز دارد. کشتن باکتری ها توسط الکل اتیلیک خیلی سریع و کمتر از دو دقیقه صورت می گیرد.
 بتادین
این ماده در حال حاضر ، رایج ترین ترکیب ید به عنوان ضدعفونی کنندۀ پزشکی است واز بین برندۀ تمام میکروارگانیسم هاست. بتادین بر روی زخم ، سوزش ایجاد نمی کند و می توان برای ضدعفونی و تمیز کردن زخم ها ، سوختگی ها و عفونت ها استفاده کرد. همچنین از آن برای شستشوی روزانه و ضدعفونی دست ها ، درمان عفونت های مهبلی و برفک دهان کارآیی دارد.
 تنتورید
تنتورید برای زخم های باز و تازه زیان آور است و غلظت بالای آن ، باعث سوختگی پوست و تٲخیر در بهبود زخم می شود. تنتورید برای میکروب هایی مثل عامل کزاز که وارد زخم های سطحی و عمقی بدن می گردد، بسیار مؤثر است. قبل از قرار دادن پانسمان ، باید برای جلوگیری از تشکیل تاول ، پوست کاملا̋ خشک شود. سرعت عمل تنتورید خیلی زیاد و کمتر از یک دقیقه است. در جاهایی که آب تصفیه شده در دسترس نیست، برای ضدعفونی کردن آب آشامیدنی ، می توان چند قطره تنتورید را در هر لیتر آب ریخت. بعد از 30 دقیقه ، آب قابل استفاده و خوردن می شود.
سرکه (محلول اسید استیک (5٪) )
سرکه برای شستشوی زخم های پوستی مناسب است. محلول غلیظ اسید استیک باعث التهاب های پوستی می شود.

مباحث مرتبط با عنوان

 صابون
 شامپو
 طرز تهیه صابون در منزل
 ضدعفونی کننده ها
 لکّه برهای متداول