گلودرد استرپتوکوکی (Sort throat) عبارت است از عفونت و التهاب حلق بوسیله باکتریهای استرپتوکوکی. گلودرد استرپتوکوکی ، مسری است. به گلو درد آنژین هم گفته می‌شود. آنژین التهاب و آماس لوزه‌های کامی است و مولد آن باکتریهای استرپتوکوک و استافیلوکوک هستند. سرماخوردگی زمینه آن را آماده می‌سازد. سرایت باکتری بوسیله ترشحات دهان بیمار مبتلا صورت می‌گیرد.
گلو درد اشکال مختلف دارد. در آنژین معمولی و ساده لوزه‌ها متورم و قرمز می‌شوند، در آنژین چرکی دانه‌های چرک در فرو رفتگیهای سطح لوزه پدید می‌آید. آنژین چرکی با گلو درد و حس زخم در گلو شروع می‌شود و کمکم درد رو به شدت گذارده و عمل بلع دردناک می‌شود. بیمار مبتلا تب می‌کند و کوفتگی و سردرد دارد و عقده‌های لنفاوی گلو متورم و دردناک می‌شوند. |
مقدمه
گلو درد یکی از شایعترین مشکلاتی است که در پزشکی با آن مواجه هستیم. بیماران از این واژه برای بیان هرگونه احساس مشکل در گلو از خشکی گرفته تا درد واقعی استفاده می‌کنند. بنابراین تعیین اینکه واقعا بیمار گلو درد دارد، مهم است. تظاهر اولیه ممکن است فقط درد باشد ولی بر حسب شدت آن باعث اختلال بلع نسبت به جامدات و مایعات و گاهی ریزش بزاق دهان می‌شود.
علایم شایع
- شروع سریع گلودرد
- گلودردی که هنگام بلع شدیدتر است.
- بی‌اشتهایی
- سردرد
- تب
- احساس ناخوشی کلی
- درد گوش در هنگام بلع (گاهی اوقات)
- غدد متورم و حساس به لمس در گردن
- لوزه‌های قرمز و شفاف که ممکن است لکه‌هایی از چرک داشته باشند.
عوامل افزایش دهنده خطر
- عفونت استرپتوکوکی اخیر در سایر اعضای خانواده
- سیگار کشیدن
- خستگی
- هوای سرد و مرطوب
- مکان‌های شلوغ
- مرکز مراقبت روزانه یا مدرسه
عامل گلودرد
باکتریهای کوکوس گرم مثبت از نظر پزشکی به دو جنس
استافیلوکوک و
استرپتوکوک تعلق دارند. استرپتوکوکها به صورت زنجیر مرکب از 6 - 4 کوکوس و گاهی به تعداد 50 عدد یا بیشتر دیده می‌شوند. این باکتریها بی‌حرکت ، بدون اسپور و معدودی دارای کپسول هستند. گونه‌های آلفا همولیتیک (مولد هاله سبز در اطراف کلنی) ماده‌ای به نام آلفا همولیزین تولید می‌کنند که
گویچه‌های قرمز خون را متلاشی کرده و هاله سبز رنگ همولیز در محیط کشت آگار خون‌دار دیده می‌شود.
همولیزین
هموگلوبین را
مت هموگلوبین احیا می‌کند. گونه‌های بتا همولیتیک همولیزین تولید می‌کنند که هاله بی‌رنگی را در اطراف کلنی تولید می‌کند. بیش از 90 درصد عفونتهای استرپتوکوکی بوسیله استرپتوکوکهای بتا همولیتیک به نام گروه A ایجاد می‌شود. از بیماریهای حاصل از این باکتریها می‌توان التهاب حلق ، گلودردهای استرپتوکوکی ،
تب رماتیسم و
عفونت کلیه را نام برد.
گلودردهای اولیه
این نوع گلودردها معمولا همراه با تب ، لرز و دشواری در بلع و تهوع است.در این نوع گلودردها به هنگام معاینه معلوم می‌شود که سرتاسر گلو قرمز و حتی نقطه‌های چرکی پوشیده در پرده کاذب دیده می‌شود.
گلودردهای ثانویه
این بیماری گلو در اصل زائیده یا بر اثر عارضه بیماری دیگری مانند
مخملک ، انواع تبها و یا
سرخک ایجاد می‌شود که در این مواقع در گلوی بیمار چرک و قرمزی دیده می‌شود.
گلودردهای همراه با دیفتری
در این نوع گلودرد معمولا پرده‌ای سفید یا خاکستری روی لوزه‌ها را می‌پوشاند.
گلودردهای تبخالی
این نوع گلودردها با مشاهده چند خال در لوزه و حتی انتشار تبخالهایی در
دهان ،
لثه و
زبان و
کام می‌باشد که بعد روی لوزه را غشا یا پرده کاذب می‌پوشاند.
گلو درد حاد
عفونتهای ویروسی راه هوایی فوقانی اغلب با مکانیسم مشابه بر حلق نیز اثر می‌گذارند. گاهی اوقات استرپتوکوک به جای اینکه مهاجم ثانویه باشد به عنوان پاتوژن اولیه عمل می‌کند. معمولا بیمار از گلو درد شاکی است. لنفادنوپاتی گردنی و تب شایع است. اگر علت ویروسی باشد آبریزش بینی و سرفه خلط دار به دنبال
عفونت سینه دیده می‌شود.
وجود ترشحات چرکی در دیواره حلق و لوزه‌ها، شروع ناگهانی درد، دیسفاژی، تب،
سردرد و غدد لنفاوی متورم و دردناک گردنی نشانه عفونت باکتریایی است. اگر چه نمونه گیری با سواب گلو همواره کمک کننده نیست ولی ممکن است عفونت باکتریایی را تا حدی رد کند. درمان، علامتی است. مسکنهای خوراکی و دریافت مایعات کافی و استراحت در بستر به مدت 3 تا4 روز باعث برطرف شدن خود به خود علائم می‌گردد. درمان آنتی بیوتیکی تنها در صورت شک قوی به عفونت باکتریایی صورت می‌گیرد. تونسیلیت حاد در بزرگسالان در قیاس با اطفال ناشایع است. ولی برخورد بالینی در هـر گروه یکسان می‌باشد.
عفونت کاندیدیای باعث گلو درد می‌شود و در افراد دارای نقص ایمنی مثل دیابتی‌ها و بیمارانی که تحت
شیمی درمانی و
اشعه درمانی هستند و مبتلایان به لنفوم شایع است. خطر ابتلا به عفونتهای قارچی در مبتلایان به
ایدز بالاست. تشخیص از روی ظاهر مشخص بیماری و به وسیله کشت داده می‌شود. این بیماری را می‌توان از طریق
داروهای ضد قارچی موضعی و یا تزریقی در صورت وجود علائم سیستمیک درمان کرد.
آبسه پیرامون لوزه
این بیماری در اثر تجمع چرک بین کپسول لوزه و عضله تنگ کننده فوقانی ایجاد می‌شود. این مشکل ممکن است به دنبال سلولیت اطراف لوزه به وجود آید. بیمار از گلو درد شدید یک طرفه که منجر به اختلال بلع گردیده، شاکی است. این حالت باعث ناتوانی در بلع آب دهان می‌گردد که منجر به آبریزش دهانی می‌شود. صدای بیمار کیفیتی شبیه به تکلم موقع خوردن سیب زمینی داغ دارد. به علت تریسموس شدید معاینه دهان و حلق مشکل است. از تظاهرات دیگر بیماری، درد گوش همان سمت و آد نوپاتی گردنی می‌باشد. واضح ترین علامت بالینی، التهاب یک طرفه لوزه است که باعث انحراف پایه زبان کوچک می‌شود.
برای سلولیت اطراف لوزه، درمان آنتی بیوتیک وریدی لازم است. در صورت وجود آبسه، تخلیه هم لازم است. شایعترین جرم، استرپتوکوک بتا همولیتیک می‌باشد که درمــان آن
پنی سیلین است. در بعضی از بیماران لوزه برداری توصیه می‌شود.
حالات متفرقه
اختلالات خونی ممکن است خود را با گلو درد نشان دهند. آگرانولوستیوز و لوسمی حاد می‌توانند باعث تضعیف سیستم ایمنی شده و منجر به نکروز دهان و زخمهای حلق گردند که با درد شدید و خونریزی همراه است.ایدز هم می‌تواند به صورت تونسلیت و یا فارنژیت حاد راجعه خود را نشان دهد.
گلو درد مزمن
شایعترین علت گلو درد مزمن در بالغین فارنژیت مزمن است. استعمال دخانیات و الکل محرک مخاط حلق می‌باشند. بطور مشخص لوزه‌های عفونی مزمن، با ذرات عفونی جامد سفید در کریپتهای لوزه همراه می‌باشند که می‌توانند باعث ناراحتی در گلو گردند. فتق هیاتوس همراه با ریفلاکس و برگشت اسید می‌توانند منجر به گلو درد مزمن ثانوی به التهاب حلق گردد. درمان، محافظه کارانه و شامل اقداماتی جهت کاهش عوامل محرک می‌باشد. در موارد خاصی نیاز به برداشتن لوزه خواهد بود.
در هر بیمار با گلو درد مزمن باید به بدخیمی حفره دهان یا حلق شک کرد. علایم مهم همراه عبارتند از کاهش وزن، اختلال بلع، خشونت صدا و سابقه سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل، که این تشخیص را با احتمال بیشتری مطرح می‌کنند.
مونونوکلئوز عفونی
مونونوکلئوز عفــــــونی(تب غده‌ای) به صورت متداول در سنین ۱۹- ۱۱ سال و به صورت گلو درد حاد دیده می‌شود. لوزه‌ها به طور آشکار بزرگتر از معمول بوده، با غشای اگزودایی پوشیده شده‌اند. بزرگ شدن غدد گردنی واضح است و خون مردگی ممکن است در کام دیده شود. ندرتا هپاتواسپلنومگالی ممکن است قابل لمس باشد. تشخیص با یافتن لنفوسیتهای آتیپیک در خون محیطی تایید می‌گردد. در اغلب موارد آزمایش مونوتست یا پل بونل مثبت خواهد شد. درمان، علامتی است. آنتی بیوتیکها بی‌ارزش هستند ولی اگر با شک به استرپتوکوک
آموکسی سیلین تجویز شد احتمال بروز خارش پوستی در مریض وجود دارد.
درمان
- آزمون‌های تشخیصی می‌توانند شامل بررسی‌های آزمایشگاهی مثل کشت سلولهای گلو و شمارش سلولهای خونی باشند. کشت سلولهای گلو ، دقیق‌ترین راه تشخیص عفونت استرپتوکوکی گلو است.
- برای بزرگسالان یا کودکانی که بتوانند غرغره کنند، از غرغره چای تسکین‌بخش استفاده کنید. غلظت معمول چای را دو برابر کنید و هر وقت که مناسب باشد، از غرغره گرم یا سرد استفاده کنید.
- برای مرطوب کردن از مرطوب کننده اولتراسونیک بخور سرد استفاده کنید. این کار احساس سفتی و خشکی گلو را تسکین می‌بخشد. مرطوب کننده را هر روز تمیز کنید.
- از لوازم مرطوب و گرم برای تسکین درد غدد متورم استفاده کنید.
- ممکن است لازم باشد به مدت 24 ساعت پس از شروع درمان با آنتی بیوتیک، کودک را قرنطینه کرد.
داروها
معالجه شکل ساده آنژین کمپرس گرم و غرغره با محلول ضد عفونی و
سولفامید است. در آنژین چرکی آنتی بیوتیک مانند
پنی‌سیلین هم تجویز می‌شود. گاه آنژین حاد به مزمن تبدیل می‌شود. آنژین مزمن یک کانون عفونی است که دائم سم باکتری را وارد جریان خون می‌کند و عوارض رماتیسم و آندوکاردیت را موجب می‌شود. در این موارد لازم است که لوزه را عمل کرد.
مواد غذایی مفید در زمان گلو درد
خرما ، آب هویج ، عسل ، آب لیمو با آب نیم گرم ، لیم ، شیر ، شربت توت و دم کرده مرزه و زیره سیاه برای گلو درد مفید هستند.
مباحث مرتبط با عنوان
