کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا ( HPLC )
اطلاعات اولیه
کروماتوگرافی مایع بل عملکرد بالا بدون سؤال، سریعترین رشد را در بین تمام روشهای جداسازی تجزیهای با فروش سالیانه در گستره بیکیون دلار داشته است. دلایل این رشد انفجارآمیز عبارت انداز حساسیت روش ، سازگاری سریع آن برای انجام اندازهگیریهای کمی صحیح ، شایستگی آن برای جداسازی گونههای غیرفرار یا ناپایدار در مقابل گرما و مهمتر از همه ، کاربرد گسترده آن برای موادی است که در صنعت ، زمینههای مختلفی علوم و جامعه اهمیت درجه اول را دارند.
کارایی ستون HPLC
کار این ستون نیز به اندازه ذرات داخل ستون بستگی دارد. هر چه اندازه ذرات کوچکتر باشد، کارایی HPLC پیشتر میشود.
فاب ساکن و فاز متحرک
در مورد فازهای ساکن و متحرک یک قاعده کلی وجود دارد آن این است که باید قطبیت حل شونده و فاز متحرک نزدیک به هم باشد ولی با فاز ساکن اختلاف داشته باشد. ترتیب قطبیت گردههای عاملی در ترکیبات به صورت زیر است:
هیدروکربن‹ اترها ‹ استرها ‹ کتنها ‹ الدئیدها ‹ امیدها ‹ امینها ‹ الکلها
به عنوان مثال فاز ساکن با قطبیت بالا مثل سیلیکا یا آلومینا یا مایعات قطبی مثل تریآتیلن گلیکول که روی ذرات سیلیکا قرار گرفتهاند و فاز متحرک حلال نسبتا غیر قطبی مثل هگزان یا ایزو پروپیل اتر را میتوان نام برد.
خصوصیات فاز متحرک ( HPLC ):
- خلوص بالا
- نقطهجوش حدود 20 تا 50 بالاتر از دمای ستون
- گران روی پایین
- واکنش پذیری کم
- قابلیت تطابق با آشکارساز
- سمیت و اشتعال پذیری کم
مزایای HPLC
بجز کاربرد آن برای مواد غیر فرار به قرار زیر میباشد: از ستونهای طولانی که سرعت حلال در تمام طول آنها نزدیک به مطلوبترین سرعت باشد میتوان استفاده کرد و امکان تغییر دادن ماهیت فاز متحرک برای انجام شستشوی تدریجی و شستشوی مرحلهای یا هر دو وجود دارد.
آشکارساز
آشکارسازهای مورد استفاده در کروماتوگرافی مایع تمام خصوصیات آشکارسازهای کروماتوگرافی گازی را دارند، به جز اینکه در آشکارساز کروماتوگرافی مایع نیازی به محدوده دمایی بالا نیست. این شناساگرها کلا دو دستهاند:
- یک نوع کلی که به فاز متحرک عکسالعمل نشان میدهند.
- نوع خاصی که به حل شونده حساس هستند.
قایسه با کروماتوگرافی گازی
- آشکارسازهای کروماتوگرافی مایع معمولا خیلی گرانتر و بعضی مواقع از نظر کاربرد محدودتر از آشکارسازهای کروماتوگرافی گازی میباشند. حدود آشکارسازی این آشکارسازها هنوز به حدود تشخیص حساسترین آشکارسازهای یونش که در کروماتوگرافی گازی به کار میروند، نمیرسد.
- سرعتهای نفوذ در سیستمهای گازی است. بنابراین سرعتهای انتقال جرم بین فازهای ساکن و متحرک آهستهتر است و سرعتی را که با آن ستون میتواند عمل نموده و به شرایط تعادل برسد، محدود میکند.
همچنین ماهیت فاز متحرک که معمولا میتواند به طور نسبتا قوی با فاز ساکن وارد عمل متقابل شود، بر قراری تعادل بین فاز ساکن و متحرک را پیچیده میسازد. با این حال این بر هم کنش را میتوان در بعضی از حالتها مانند شستشوی تدریجی، مزیت تلقی کرد.
کاربرد
کاربرد گستردة آن برای موادی است که در صنعت، زمینههای مختلف علوم و جامعه اهمیت درجه اول را دارند. مثالهایی از این موارد عبارتاند از : اسیدهای آمینه، پروتئینها، اسیدهای نوکلئیک، هیدروکربنها، هیدراتهای کربن، داروها، ترپنوئیدها، حشرهکشها، آنتیبیوتیکها، استروپیدها، گونههای آلی و گروهی از مواد گوناگون معدنی.
مباحث مرتبط با عنوان