کروماتوگرافی جذب سطحی adsorption chromatography
!تعریف:
کروماتوگرافی جذب سطحی نمونهای از کروماتوگرافی ملیع – جامد است که در آن عمل جداسازی به علت متفاوت بودن جذب سطحی اجزای مختلف مخلوط و فاز ساکن (جامد) انجام می گیرد .
!ستون کروماتوگرافی جذب سطحی:
برای جداسازی یک مخلوط ‏‏‏‎‍، می توان از ستون استفاده کرد. داخل این ستون با جامد فعالی مانند آلومین فاز ساکن) پر شده است و با حلالی مانند هگزان (فاز متحرک) پوشیده شده است. هرگاه نمونه کوچکی از مخلوط در بالای ستون قرار گیرد ، نواری از ماده جذب شده تشکیل می شود، حلال با عبور خود از میان ستون اجزای مخلوط را با خود حمل می کند.
!جداسازی کامل:
سرعت حرکت هر جز‏ به میزان جذب سطحی آن بر روی ماده داخل ستون بستگی دارد. به این ترتیب ماده ای که کم جذب شده است
سریع تر از ماده ای که زیاد جذب شده است ، حرکت می کند. واضح است که اگر اختلاف بین جذب های سطحی به حد کافی زیاد باشد جداسازی کامل انجام خواهد گرفت. اجزایی که قابلیت جذب بالاتری دارند در قسمت بالای ستون و اجسامی که کم تر جذب می شوند در قسمت های پایین ستون جذب خواهند شد.
!نیروهای بین اجزای
این نیروها ممکن است یا از نوع نیروهای واندروالسی ، مانند نیروهایی که در مورد آلومین است یا از نوع نیروهای الکترستاتیک باشند ، مانند جداسازی یون ها به وسیله کروماتوگرافی تبادل یونی که در آن فاز ساکن یک ماده مبادله کننده یون است ، یا ممکن است ا ز یک ستون که از ماده مناسب متخلخلی پر شده ، برای جدا کردن مواد حل شده بر اساس اندازه مولکول آنها استفاده کرد ، مانند کروماتوگرافی ژلی. کروماتوگرافی لایه نازک نونه ویژه ای از کروماتوگرافی جذب سطحی است ، که در این روش به جای اینکه جاذب را در یک ستون استوانه ا پر کنیم. آن را به صورت لایه نازک ر روی یک صفحه شیشه ای یا لایه پلاستیکی یا ورقه فلزی قرار می دهیم.
!مقایسه با کروماتوگرافی تقسیمی :
روش های جذب سطحی ، برای جداسازی انواع مختلف ترکیبات شیمیایی بهتر هستند. ظرفیت یک ستون جذب سطحی ، در واحد حجم ، غالبا بزرگتر از ظرفیت یک ستون تقسیمی بوده وگاهی این اختلاف خیلی زیاد است.