!دید کلی
کاهو از خانواده کلاه پرکها __~~green:(Compositeae)~~__ است و نام علمی آن __~~green:لاکتوکا ساتیوا~~__ میباشد. کاهو خوراکی کنونی را مشتق از لاکتوکاسکاریولا که در حال حاضر به شکل علف هرز در مزارع زیاد است میدانند. این نوع وحشی به سهولت با نوع تربیت و کاشت شده ترکیب میشود و تولید برگهایی میکند.
{img src=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/show_image.php?id=22110}
|
!انواع کاهو
!!کاهوی پیچگرد
برگهای این نوع کاهو بطور بسبتا فشرده روی هم قرار میگیرند. برگهای داخلی سفید رنگ و برگهای بیرونی سبز رنگند. یکی از بهترین ارقام کاهو برای انتقال به مناطق دور میباشد.
!کاهوی پیچ معمولی
این نوع کاهو ایستاده است و شاید ارتفاع بوته به 40 - 30 سانتیمتر برسد. برگهای بیرونی سبز و نرم بوده و برگهای داخلی سبز مایل به سفید بوده که لطیف و شکننده است. این نوع کاهو در ایران استفاده زیادی دارد.
!!کاهوی پرک یا کاهوی برگ
در این نوع کاهو برگها روی همدیگر قرار نمیگیرند و از همدیگر جدا هستند. برگها حالت شکنندگی ندارد و لبههای آنها حالت دندانهدار دارد. این نوع کاهو در ایران طرفدار چندانی ندارد و به آن کاهوی برگ نرم هم گفته میشود. رنگ برگها هم سبز روشن است.
!!کاهوی ساقه
در این نوع گاهو ساقه آن قابل استفاده است ولی گاها برگهای لطیف و کوچک آ نیز مورد مصرف واقع میشوند. این نوع کاهو در ایران مورد استفاده ندارد.
!آب و هوای مطلوب کاهو
کاهو به آب و هوای خنک احتیاج دارد. در فصل گرما قبل از نمو و رشد کافی برگها شاخه گل دهنده ظاهر شده و بوته کاهو بذر میدهد. در این موقع برگها طعم تلخ زننده پیدا میکنند. بنابراین در نواحی معتدل سرد و تا اندازهای مرطوب بهترین نتیجه از کاشت این محصول بدست میآید. مع هذا با کاشت بذر در فصولی که رشد گیاه به گرمای شدید برنخورد در کلیه نواحی میتوان از آن استفاده نمود.
در نواحی معتدل سرد شمالی بذر کاهو را در اوایل پاییز و یا اواخر شهریور برای تهیه محصول پاییزه و زمستانه میکارند و کاشت بذر در اواخر پاییز و یا در اسفند ماه برای مصرف بهاره کاهو تهیه میکنند. بذر انواع دیر رس و مقاوم به گرما را میتوان تا اواخر فروردین کاشته و از محصول آن تا اواخر خرداد و اوایل تیر ماه استفاده نمود. بدین ترتیب در تمام فصول سال میتوان کاهوی تازه کاشت.
{img src=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/show_image.php?id=22111}
|
!خاک مطلوب کاهو
کاهو را عملا در انواع مختلف خاکها میتوان کاشت ولی بهترین و مناسبترین زمین برای این محصول ((خاکهای لیمونی سبک)) که دارای مقدار زیادی مواد آلی است میباشد. در ((خاکهای هوموسی)) نیز محصول فراوان حاصل میشود. بطور کلی زمین کاهو باید نرم قوی و نمدار باشد یعنی خاک اطراف ریشه که نسبتا کوتاه است نباید هیچ وقت کاملا خشک شود. از نظر قلیایی بودن زمین باید خاکی انتخاب کرد که PH آن بین 6.5 - 5.5 باشد PH=5.5 و PH=7 مقدار محصول خیلی کم میباشد.
با آهک میتوان ((اسیدیته خاک)) را کم کرد. ولی اگر زمین کاملا خنثی شود از نمو کاهو کاسته شده و علایم کلروز در گیاه ظاهر میشود. بنابراین در موقع خنثی کردن اسیدیته خاک ، آهک باید با دقت انتخاب شود که به مقدار لازم با خاک مخلوط شود. و این امر ممکن نیست مگر با اضافه کردن تدریجی آهک به این طریق که مقدار ((آهک)) مورد لزوم دقیقا تعیین میشود.
!کود مورد استفاده کاهو
بوته کاهو دارای ریشههای کم و کوتاه و سطحی است بنابراین باید مقدار کافی کود در سطح زمین در دسترس گیاه باشد. در زمینهای هوموسی تازه آباد شده که معمولا از حیث ((فسفر)) و ((پتاس)) ضعیف هستند کافی است در هر هکتار فقط 100 تا 150 کیلو فسفر و 50 تا 70 کیلوپتاس با خاک مخلوط کنند ولی در زمینهایی که فاقد هوموس و مواد آلی هستند و کود دامی نیز به آنها ندادهاند باید حداقل 110 کیلو ازت و 150 تا 200 کیلوفسفر در هر هکتار به زمین داد.
!ازدیاد کاهو
بذر کاهو را معمولا اول در خزانه کاشته پس از آنکه نهال حاصله دارای سه یا چهار برگ شد به محل اصلی منتقل میکنند. در بعضی مواقع نیز ممکن است بذور را در محل اصلی کاشت ولی پس از سبز شدن بذر نهالهای زاید ر ا باید تنک کرد.
!بذر کاهو
از نظر رنگ دو نوع بذر کاهو یافت میشود یکی تیره و دیگری روشن که میتوان آنها را بذر سیاه و سفید نامید. شکل بذر کاهو کشیده و نوک باریک است و روی آن5 تا 7 برجستگی مشاهده میشود.
!بیماریهای کاهو
*پوسیدگی کاهو که عامل آن قارچی به نام __~~green:بوتریتیس~~__ است.
*یک نوع __~~green:ریزوکتونیا~~__
*سفیدک کاهو که نام علمی آن __~~green:برفیال کتوسه~~__ است.
{img src=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/show_image.php?id=22112}
|
!علوم مرتبط با کاهو
*__~~green:تاکسونومی:~~__ گیاه کاهو بر حسب خویشاوندی با سایر گیاهان رده بندی میشود و جایگاه گیاه کاهو از نظر رده بندی در سطح گونه مشخص میشود.
*__~~green:مورفولوژی:~~__ تنوع ریختگی گیاه کاهو مطالعه میشود به عبارتی مطالعه تنوع ریختی گیاه کاهو باعث میشود تا بدانیم که با شرایط متفاوت در زیستگاههای مختلف سازگاری این گیاهچگونه صورت میگیرد.
*__ ~~green:آناتومی:~~__ ساختمان داخلی گیاه کاهو مطالعه میشود.
*__~~green:مورفوژنز:~~__ از ابتدای تشکیل سلول تخم کاهو تا بوجود آمدن شکل کاهو بررسی میشود.
*__~~green:فیزیولوژی:~~__ نحوه کار و فعالیت گیاه کاهو از سطح اندامکهای درون سلول تا بافتها - اندامها و خود گیاه کاهو مطالعه میشود.
*__~~green:سیتولوژی:~~__ به مطالعه درباره رشد - تولید مثل و رفتار سلول گیاه کاهو میپردازد.
*__~~green:اکولوژی:~~__ به مطالعه چگونگی سازش گیاه کاهو با محیط و ارتباط آنها با یکدیگر میپردازد.
*__~~green:ژنتیک:~~__ چگونگی انتقال صفات وراثتی و عوامل انتقال دهنده و ساختار شیمیایی این عوامل را در گیاه کاهو بررسی میکند.
!پوشش گیاهی ایران
!گیاه کاهو
{picture=Lactuca-sativa.gif}
| |
|
!شناسنامه
|| کاسنی Compositae|:تیره
Lactuca sativa L.|:نام لاتین
Lettuce|:نام انگلیسی
کاهو|:نام فارسی
خس|:نام عربی
||
!شرح گیاه
@#17:کاهو گیاهی است یکساله و روز بلند که در تابستان به گل می نشیند و از خانواده (Asteraceae Compositae )می باشد. شاخص ویژه این خانواده گلهای لوله ای و زبانه ای آنها است. این گیاه بلافاصله پس از کاشت ریشه عمودی عمیقی تولید می کند و سپس ریشه های فرعی را توسعه می دهد که وظیفه جذب مواد غذایی را به عهده دارند.برگهای کاهو معمولاً صاف و بدون کرک است و کناره آن بریدگیهای بسیار ریز دارد. برگها در طی رشد به هم پیچیده می شوند و به رنگهای سبز، زرد، سبز تیره و قرمز قهوه ای وجود دارد. بذر کاهو به رنگ خاکستری نقره ای و در بعضی انواع آن به رنگهای سیاه، قهوه ای یا زرد است. تقسیم ریشه ای کاهو سطحی است ولی چنانچه به طور مستقیم در زمین اصلی کاشته شود دارای ریشه عمیقی می شود. کاهو واریته های مختلف به قرار زیر دارد.
-کاهو پرک (L.S.Var. Crispum) در خارج از ایران برای مصرف نوعی سالاد کشت می شود. دارای برگهای سبز زرد تا قهوه ای قرمز می باشند.
-کاهوپیچ یا کاهو کلمی (L.S.Var. Capitata) یا کاهو قلمی که خود بر دو نوع می باشد یکی Butterhead و دیگری Crisphead که به کاهوی زمستانه معروف است در خارج بنامIceberg معروف است.
-کاهوپیچ معمولی (L.S.Var.Longifolia) که در خارج بنام کاهوی رومن (Romain) معروف است اکثر کاهوی مصرفی ایران(کاهوپیچ بابلی ، کاهوپیچ دو لابی) از این نوع است.
-کاهو ساقه ای (L.S.Var. angutana)#@
!نیاز اکولوژیکی
@#17:کاهو از گیاهان فصل خنک است و در برخورد با هوای گرم قبل از رشد و نمو کافی برگها تولید ساقه گل دهنده می نماید و برگهای کاهو طعم تلخی پیدا می کند. کاهوها از نظر حساسیت به نور متفاوتند امروز با استفاده از روشهای به نژادی کاهوهایی تولید می شوند که روز خنثی هستند. آب و هوای معتدل و مرطوب برای انواع بهاره نیز مناسب نیست در حالیکه انواع تابستانه در این نوع آب و هوا نتیجه می دهد. کاهو را در مناطقی که یخبندان زمستانه دارند در فصل بهار و در مناطقی که دارای تابستان خنک است به عنوان کشت تابستانه و در نواحی گرمسیری در پائیز و زمستان می کارند.
بطور کلی کاهو را می توان در انواع خاکها کشت کرد. کاهوی بهاره در زمین های سبک که زود گرم می شود بهتر رشد می کند. انواع تابستانه در زمین های با آب کافی نتیجه خوبی می دهد. مناسبترین زمین برای کاهو ، خاک لومی سبک است که مقدار زیادی مواد آلی دارد. خاکهای نیمه سنگین همراه با مواد هوموسی که دارای نفوذ پذیری مناسب و ظرفیت نگهداری بالای آب است (خاکهای لومی شنی و یالومی رسی) برای این گیاه نیز مناسبند. PH مناسب برای کاهو بین 5/5 تا 5/7 است.#@
!آماده سازی خاک
@#17:مناسب ترین زمین برای کاهو خاک لومی سبک است که مقدار زیادی مواد آلی دارد بستر بذر کاهو باید صاف و نرم و یکنواخت باشد. زیرا این امری برای استقرار و رشد گیاهان جوان بسیار ضروری است. بسترهای پشته ای که حدود 25-15 سانتی متر ارتفاع دارند نیز زهکش و محل تهویه مناسبی را ایجاد می کنند که این امر خود خطر ابتلا به عوامل بیماریزا را کاهش می دهد. مناسب ترین PH خاک برای زراعت کاهو بین 5/5 تا 5/7 است. میزان نیترات کاهو به مقدار ازت در خاک بستگی دارد و با افزایش میزان ازت در عمق صفر تا 60 سانتی متری خاک میزان نیترات در برگ نیز افزایش می یابد. کود دامی به علت کوتاه بودن دوره رویش کاملاً در دسترس گیاه قرار نمی گیرد بنابراین باید کود شیمیایی به خاک اضافه نمود. به ازای هر هکتار حدود 80 کیلوگرم ازت، 80 کیلوگرم P2O5 ، 200 کیلو گرم K2O ، 50 کیلوگرم Cao و 15 کیلو گرم Mgo ، با توجه به مواد غذایی موجود در خاک در نظر گرفته می شود یا به ازای هر 30 تن محصول در هکتار مقدار 15 کیلوگرم ازت 14 کیلوگرم Mgo و 30 کیلوگرم P2O5 و 150 کیلوگرم K2O و 40 کیلوگرم Cao نیاز است.#@
!تاریخ و فواصل کاشت
@#17:کاهو را در مناطقی که یخبندان زمستانه دارند در فصل بهار و مناطقی که دارای تابستان خنک است به عنوان کشت تابستانه و در نواحی گرمسیری در پائیز و زمستان می کارند.
کاشت نشاء در زمین اصلی در سبزیکاری تجاری با ماشین نشاء کار و در فاصله 25×25 و یا 30×25 سانتی متر انجام می گیرد. ولی در انواع تابستانه و پائیزه بذر پاشی در زمین اصلی انجام می گیرد و پس از سبز شدن بذر نشاء های اضافه را روی ردیف تنک می کنند. عق کاشت حدود 5/1 تا 2 سانتی متر و فاصله کاشت 30×30 یا 40×30 سانتی متر می باشد.#@
!کاشت
@#17:به منظور پیش رس کردن محصول و کشت انواع بهاره،بذر کاهو را در محیط خزانه و یا گلخانه به شیوه های مختلف می پاشند و پس از حدود 25 روز (بسته به زمان افشاندن و نوع بذر) نشاء های حاصله را در زمین اصلی که قبلاً آماده شده است،منتقل می کنند. مقدار بذر مورد نیاز برای یک متر مربع زمین خزانه حدود 6 گرم است. مقدار 2 گرم بذر اصلاح شده و مرغوب برای تهیه 1000 نشای کاهو کافی است. دمای محیط پرورش باید روزها بین 16 تا 18 و شبها بین 10 تا 12 درجه سانتی گراد در نظر گرفته شود. کاشت نشاء در زمین اصلی در سبزیکاری تجاری با ماشین نشاء کار و در فاصله 25×25 و یا 25×30 سانتی متر انجام می گیرد.
معمولاً برای انواع تابستانه و پائیزه بذر پاشی در زمین اصلی انجام می گیرد پس از سبز شدن بذر، تشاء های اضافی را روی ردیف تنک می کنند. تنک کردن معمولاً به وسیله دست و اغلب با کج بیل جهت کنترل علفهای هرز همراه می شود. با توجه به میزان رشد و نمو گیاهچه تنک کردن حدود 3 هفته پس از بذر پاشی انجام می گیرد و بندرت تا 3 هفته به تاخیر می افتد. عمق کاشت حدود 5/1 تا 2 سانتی متر فاصله کاشت 30×30 و یا 40×30 سانتی متر و مقدار بذر مصرفی حدود 2 تا 5/2 کیلوگرم در هکتار است. در کشتهای وسیع بذر پاشی با ماشین بذر پاش انجام می گیرد.#@
!داشت
@#17:دو هفته پس از نشاء کاری مبارزه با علفهای هرز آغاز می شود دفع علف های هرز با علف کش های شیمیایی و یا وجین کردن انجام می گیرد. معمولاً در کشت مستقیم 1 تا 2 بار و در کشت نشایی بیش از یکبار وجین نمی شود. در موقع وجین کردن باید دقت نمود که به گیاه صدمه ای وارد نشود زیرا گیاهان صدمه دیده در مقابل بیماریها بویژه بیماری سفیدک بسیار حساس می باشند. کاهو گیاهی است که از زمان کاشت تا زمان برداشت به آبیاری منظم احتیاج دارد. آبیاری زیاد یکباره می تواند به گیاه خسارات زیادی وارد آورد. دوره های خشکی برای کاهو مناسب نیست . این گیاه طی دوره رویش کوتاه خود به میزان 140 تا 160 لیتر آب در متر مربع نیاز دارد.
از آفات کاهو حلزون و آگروتیس (Ayrotis) است انواع بیماریهای قارچی سفیدک دروغین کاهو (Bremia Lactuca) و بوته میری (Botrytis) و ریزوکتون (Rhizoctinia) از بیماریهای عمده کاهو هستند. راه مبارزه با سفیدک دروغین یا سفیدک داخلی کاهو سمپاشی بموقع است. ویروس موزائیک کاهو (Lettuce Musaic Virus = L.M.V ) نیز گاهی به گیاه خسارت وارد می کند.#@
!برداشت
@#17:از آنجائیکه زمان رسیدن کاهو یکنواخت نیست،عمل برداشت در چند مرحله انجام می گیرد برداشت محصول در سطح کوچک با چاقوهای دسته بلند و در زراعت سطوح بزرگ با ماشین ویژه برداشت کاهو انجام می گیرد مقدار محصول به نوع زمین و نوع کاهو و مراقبتهای زراعی بستگی دارد ولی به طور متوسط مقدار آن بین 30 تا 35 تن در هکتار است.
در دمای صفر درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 95 درصد می توان کاهو را به مدت حداکثر 7 هفته نگهداری نمود.#@
!دامنه انتشار
@#17:در شمال کشور و دیگر نواحی مستعد پرورش داده می شود.#@
!مباحث مرتبط با عنوان
*((تیره مینا))
*((چغندر برگی))
*((کاسنی))
*((کلم))
*((کلم پیچ))
*((کلم سبز))
*((کلم قمری))
*((گیاهان دارویی))
|