زیدیه فرقه ای است از شیعه که به
زید بن علی بن الحسین علیه السلام منسوبند ،و آنان سه طایفه اند: جارودیه، سلمانیه و تبیریه ، و نیز اسم عمومی جمیع فرقه هایی است که بعد از حضرت
امام علی بن حسین بجای
امام محمد باقر علیه السلام پسر دیگر آن حضرت یعنی زید بن علی را امام می دانستند .
اصحاب زید بن علی در روزگار
بنی امیه ظهور کردند و بنای مذهب آنان این است که پس از علی و حسن و حسین سلام الله علیهم، هر علوی که معصوم باشد شایسته است که طلب امامت کند هر کسی که از
فرزندان علی علیه السلام، پارسا و معصوم باشد و با شمشیر قیام کند، او امام است .ا
از امامهای زیدیه دو تن مشهورترند:
یکی حسن بن زید معروف به داعی کبیر که دولت علویان طبرستان را در حدود سال 250 ه.ق تاسیس کرد و دیگری قاسم رسی متوفای سال 246 ه.ق که خود و جانشینانش اصول عقاید یگانه موجود را تدوین کردند که به سبک اصول مذهب معتزلی است و سخت با تصوف ناسازگار است.
زیدیه در بعضی از مسایل همانند
شیعه عمل می کنند مانند گفتن حی علی خیر العمل در اذان و پنج بار تکبیر گفتن درنماز میت، نخوردن قربانی غیرمسلمین.
شرایط اصلی امام در مذهب زیدیه عبارت است از این که از
اهل بیت پیامبر باشد ( خواه از نسل
امام حسن خواه از نسل
امام حسین ) بر این اساس امامت ارثی نیست، امام باید خودش قادر به جنگ یا دفاع باشد و به همین جهت امامی که کودک و یا غایب باشد را به امامت قبول ندارند.
زیدیه در دو ناحیه به قدرت سیاسی رسیدند: یکی در سواحل
دریای خزر از زمان داعی کبیر تا حدود 520 ه.ق که در آنجا قریب 25 امام و داعی پیدا شدند و دوم در یمن که یحیی بن حسین متوفا سال 298 ه.ق از نوادگان قاسم رسی که پیشوای گروهی اندک ولی بسیار مومن و فداکار زیدیه در مدینه با جمعی از پیروان خود بعنوان جهاد به جانب جنوب جزیره العرب به راه افتادند بر یمن مستولی شدند و حکومت دینی در آن ناحیه تاسیس کردند.
منابع:
لغت نامه دهخدا، ج 8، ص 11522
المللل و النحل شهرستانی، ج 1، ص 137
