( ECHO )
دید کلی:
- چه چیز باعث پژواک میشود؟
- پژواک چه مدت زمانی میتواند باقی بماند؟
- آیا در یک اتاق خالی از وسایل موضع صحبت چرا صدا بلندتر و پژواک میشود؟
مفهوم پژواک:
مثال حقیقی و روشن از انعکاسی که در طبیعت بحد زیاد میتوان یافت عبارت است از پژواک (
صدا ) و آن انعکاس
امواج صوتی است بر روی محیطی که دانسیته آن از هوا زیادتر باشد. قلهها ، کمرکوهها ، دیوارهای بلند ، کنار جنگلهای و ابرها تولید پژواک مینمایند.
نحو بوجود آمدن پژواک:
برای اینکه پژواک یا صدای منعکس خوب قوی و واضح باشد باید ابعاد سطح منعکس کننده نسبت به
طول موج بزرگتر باشد. در غیر این صورت غیر انرژی صوتی در تمام فضا پراکنده شده پژواک را خفیف و یا غیر واضح مینماید. همچنین هر اندازه سطح منعکس کننده نسبت به هوا سختتر و فرکانس صوت بیشتر و مدت ادامه صوت کوتاهتر باشد. باز پدیده پژواک واضحتر خواهد بود.
علل وجود پژواک:
وقتی صوت بسیار کوتاهی را میشنویم احساس شنیدن، تا یک دهم ثانیه از موقوف شدن صدا ، در
اعصاب گوش ما باقی میماند. نتیجه این خاصیت این است که هر گاه فاصله زمانی صوت اصلی و صوت منعکس یک دهم و یا بیشتر باشد. ما صدای اصلی و صدای منعکس یا پژواک را جداگانه خواهیم شنید.
مثالهای واقعی در مورد پژواک:
اگر تولید صدا خیلی کوتاه باشد ( مانند صدای انفجار گلوله و یا صدای ضربه چکش بر روی سندان ) و مانع در فاصله 18 متر بالا واقع باشد (
سرعت صوت را در هوای معمولی 340 متر بر ثانیه و یا 1120 فوت در ثانیه میگیریم ) پژواک واضح حاصل میشود. ولی این مطلب در صورتی است که زمان ادای صدای اصلی خیلی کوتاه باشد. برای توضیح با فرض اینکه سامع در پهلوی منبع صوت قرار داشته باشد:
فرض کنیم علتی که
صدا را تولید میکند مدت یک دهم ثانیه طول بکشد. چون پس از قطع شدن صدا ، تا یک دهم ثانیه نیز گوش ما متاثر است، پس بر روی هم گوش ما به اندازه دو دهم ثانیه در حال تاثر میباشد. اما این مدت صوت 68 متر راه میپیماید
نور برای اینکه صوت اصلی و پژواک از هم شنیده شوند به این
منبع صوت از دیوار اقلا 34 متر یا 112 فوت فاصله داشته باشد، تا اینکه احساس شنیدن پژواک وقتی شروع شود که احساس شنیدن صوت اصلی تمام شده باشد. بهمین طریق اگر منبع صوت 0.4 ثانیه در ارتعاشی باشد احساس شنیدن تا 0.5 ثانیه در گوش ما باقی میماند و در این مدت صوت 170 متر راه را میپیماید. یعنی برای پژواک واضح باید فاصله مانع از منبع اقلا 85 متر باشد.
برگشت پژواک:
- وقتی صدائی روی مانعهای مختلف ، که بوجه مناسبی برای تولید پژواک قرار گرفتهاند، منعکس گردد. از یک صوت مخصوص چندین پژواک ممکن است شنیده شود.
- غرش رعد را بواسطه انعکاس متوالی صوت روی سطوح مختلف ابرهای سطح جدائی طبقههای مختلف جوی سطح قلهها ، کمرکوهها و غیره میدانند، ممکن است در سطح را طوری نسبت بهم قرار داد که عده زیادی انعکاست مربوط به یک صدا در روی آنها درست شود.
علت پژواک در لوله فلزی:
علت قوی شدن صدائی که در لوله فلزی تولید میشود این است که در اثر انعکاس متعاقب
انرژی صوتی در خود لوله باقی میماند. زیرا اگر لوله وجود نداشته باشد، انرژی صوتی در روی سطوح موج که رفته رفته بزرگ میشوند توزیع و ضعیف میگردد. درست است که در هر انعکاس مقدار انرژی جذب و یا تبدیل به حرارت شده و تلف میگردد و اگر سطح انعکاس را صیقلی کنیم این اتلاف بسیار کم میباشد.
لوله سرگشادی که اشخاص ناشنوا در
گوش خود میگذارند نیز دارای خاصیت لوله فلزی است، همین مقدار انرژی صوتی که وارد آن میشود، محفوظ مانده و در داخل گوش متمرکز میگردد. علت نشنیدن مذاکرات در گالریهای گرد در نقاط دور از محل مذاکره نیز همین است.
مباحث مرتبط با عنوان: