V{maketoc}

! ((ساختمان لایه ها و سطوح دندان))
! پوسیدگی دندان چیست؟
پوسیدگی دندان ((بیماری عفونی)) قابل انتقالی است که با فعالیت میکروبها در سطح دندان آغاز می شود و در ساختمان آن پیشرفت می کند. برای ایجاد پوسیدگی، مواد قندی هم باید در دسترس میکروب ها باشند تا عامل خراب کننده ساختمان معدنی، یعنی ((اسید)) تولید گردد. در واقع پوسیدگی دندان تخریب ((بافت)) های سخت دندان است. وقتی یک بیماری در اثر فعالیت میکروب ها ایجاد شود آن را __بیماری عفونی__ می نامند. و اگر بیماری بتواند از محلی به محل دیگر منتقل شود آنرا بیماری __قابل انتقال__ می گویند.

با تعریفی که از پوسیدگی دندان شد، می فهمیم که پوسیدگی می تواند از یک دندان یه سایر دندانها سرایت کند.

{picture=Ggg.jpg}

{picture=Www.jpg}

!محلهای شایع پوسیدگی

پوسیدگی تمام سطوح دندان را یکسان مبتلا نمی کند. بلکه بعضی از سطوح دندانها به علت وضعیت خاصی که دارند بیشتر دچار پوسیدگی می شوند.این سطوح عبارتند از :
*1_ __شیارهای سطح جونده :__ سطح جونده دندانهای آسیا شیارهای باریک و عمیقی دارد که محیط مناسبی برای زندگی و رشد میکروب ها فراهم نموده و دندان از این محل دچار پوسیدگی می گردد. این امر بخصوص در مورد دندانهای آسیا بیشتر رخ می دهد و باعث پوسیدگی زودرس آنها می شود.
{picture=Qqqq.jpg}

*2- __سطوح بین دندانی__ : این ناحیه نیز به دلیل عدم نفوذ موهای مسواک قابل تمیز کردن نیست بنابراین از نواحی مستعد پوسیدگی و بیماری لثه بشمار می آید.
{picture=Untitledfff.jpg}
*3- __طوق دندان یا ناحیه اتصال لثه با دندان__:‌ تجمع میکروبها معمولاً در این ناحیه باعث بیماری ((لثه)) نیز می شود.

{picture=Aaaaaaaa.jpg}


! نشانه های پوسیدگی

وقتی دندانی دچار پوسیدگی می شود، ممکن است یک یا چند مورد از علامتهای زیر را داشته باشد :
*__تغییر رنگ مینای دندان__ ، در محل پوسیدگی مینا قهوه ای یا سیاه رنگ می شود.
*__سوراخ شدن دندان در محل پوسیدگی__ ، گاهی میزان این تخریب کم است و فقط با معاینه دقیق مشخص می شود و گاهی مقدار زیادی از دندان از بین می رود ، به طوری که شخص فکر می کند دندان او شکسته است.
{picture=1234.jpg}
{picture=000.jpg}
{picture=Siya.jpg}

*__حساس بودن یا درد گرفتن دندان__ در موقع خورد غذاهای سرد، گرم، ترش و شیرین .
*__حساس یودن یا درد گرفتن دندان__ وقتی که دندانها را روی هم فشار می دهیم.
*__بوی بد دهان__ می تواند به علل مختلف ایجاد شود که یکی از علت های آن پوسیدگی دندانها است.
*__پوسیدگی بین دندانی__ می تواند باعث گیر کردن مواد غذایی بین دندانها و پاره شدن نخ دندان هنگام استفاده بشود.


! پوسیدگی دندان چرا و چگونه انجام میشود؟
برای پیشگیری از ایجاد هر بیماری باید علل ایجاد کننده آن بیماری را بشناسیم . در مورد ((پوسیدگی دندان)) و پیشگیری از آن نیز لازم است ابتدا با عوامل ایجاد کننده آن آشنا شویم .

بسیاری از افرادی که برای درمانهای ((دندان پزشکی)) مراجعه می کنند، در پاسخ به اینکه چرا دندانهایشان خراب شده است به مسئله ارث و جنس دندان اشاره می کنند. روشن است که خوبی جنس دندان در دوام آن مؤثر است با این حال عوامل دیگری هم دخالت دارند.

علل مختلفی برای ایجاد پوسیدگی مطرح شده است اما بطور کلی می توان گفت چهار عامل اصلی در ایجاد پوسیدگی دندان نقش دارند .
*1. ((میکروب)) ها
*2. ((مواد قندی))
*3. مقاومت شخص و دندان
*4. زمان
{picture=Zzz.jpg}

این چهار عامل همراه هم ایجاد پوسیدگی می کنند و اگر هر کدام نباشد، دندان پوسیده نمی شود. بدون میکروب ، پوسیدگی در دندان اتفاق نمی افتد. اگر میکروب ها باشند و مواد قندی نباشد، شدت وقوع پوسیدگی به این اندازه نخواهد بود . وجود میکروب ها و مواد قندی نیز در اشخاصی که مقاومت طبیعی نسبت به بیماری دارند نمی تواند پوسیدگی ایجاد کند. و بالاخره میکروب ها و مواد قندی و کمبود مقاومت شخص و دندان نیز در یک لحظه و یک روز سبب خرابی دندان نمی شود، بلکه مدت زمانی لازم است تا اینها بتوانند سطح سخت دندان را خراب کنند.

! میکروبهای ایجاد کننده پوسیدگی دندان

در ((دهان)) هر فرد بطور طبیعی انواع و اقسام میکروبها وجود دارد ولی همه میکروب های موجود در دهان پوسیدگی را به وجود نمی آورند. وقتی مدتی دندان تمیز نشود. میکروب ها در روی دندان لایه ای را تشکیل می دهند که __پلاک میکروبی__ نام دارد. پلاک میکروبی لایه نرم و غلیظی است که از مقدار زیادی باکتریهای مختلف و سلولهای موجود در در دهان تشکیل می شود و چنان بر سطح دندان می چسبد که به آسانی با ((آب)) شسته نمی شود. هر چه زمان بیشتر می گذرد، انواع مختلفی از میکروب ها وارد پلاک میکروبی می شوند و بیماری زایی آن را بیشتر می کنند.

ذکر این نکته لازم است که پلاک میکروبی با رسوب نرم سفیدی که روی دندان می نشیند و قابل دیدن می باشد، متفاوت است . این رسوبات سفید رنگ به آسانی با آب شسته می شود. ولی پلاک میکروبی قابل دیدن نیست و بی رنگ است .

پلاک میکروبی در صورتی قابل مشاهده است که آن را با مواد رنگی مخصوصی رنگ کنیم. برای نشان دادن پلاک میکروبی از قرص های رنگی که قرص آشکار کننده پلاک میکروبی نام دارد استفاده می شود. برای از بین بردن پلاک میکروبی باید با دقت و حوصله دندان را مسواک کرد.

{picture=Sabz.jpg}
{picture=Zard.jpg}

پلاک میکروبی چندین کار در دهان انجام می دهد:

*1. وقتی پلاک روی دندان تشکیل می گردد، رنگ طبیعی و شفاف دندان عوض می شود.
*2. پلاک سبب پوسیدگی دندان می شود.
*3. پلاک باعث ((بیماری لثه)) و سایر بافتهای نگهدارنده دندان می شود.
*4. پلاک تبدیل به جرم سخت اطراف دندان می گردد.

! مواد قندی
تقریباً همه مردم می دانند که مواد قندی دندانها را خراب می کند. میکروبهای موجود در ((پلاک میکروبی)) از ((قند)) موجود در غذاها استفاده کرده و آنرا به اسید تبدیل می کنند. این اسید مینای دندان را حل کرده و پوسیدگی آغاز می شود.

ولی آیا می توانیم قند را از غذای روزانه خود حذف کنیم؟

مصرف مواد قندی برای سلامت دندانها ضرر دارد . هرچه این مواد بیشتر مصرف شوند، تعداد دفعات مصرف آنها زیادتر شود، چسبنده تر باشند و از نوع ((قند ساکاروز)) ( قند معمولی ) باشند، پوسیدگی بیشتر ایجاد می کنند . بنابراین باید گفت گرچه نمی توان مواد قندی را بکلی از غذای روزانه حذف کرد اما می توان با استفاده از راههای گوناگون اثر زیان آور آنها را کاهش داد.

! زمان و سرعت ایجاد پوسیدگی
پوسیدگی دندان در یک لحظه و یک روز انجام نمی شود، بلکه مدت زمانی لازم است تا مینا حل شده و بافت نرم مینا از بین برود تحقیقات نشان داده است که بعد از خوردن غذا و رسیدن مواد قندی به میکروبهای پلاک 2 تا 5 دقیقه طول می کشد تا اسید ایجاد شود . در طی مدت 10 دقیقه میزان اسید به حداکثر مقدار خود می رسد سپس 20 تا 60 دقیقه در همان حال باقی می ماند و بعد از آن به تدریج به حال عادی برمی گردد.
با هر بار خوردن، محیط پلاک میکروبی، اسیدی می شود و تا این محیط اسیدی به حالت عادی برگردد، با خوردن مجدد، محیط دهان دوباره اسیدی می گردد. به این ترتیب دندانها دچار پوسیدگی می شود.

اگر کودکی 9 مرتبه در روز آشامیدنی شیرین مصرف کند پس از مدتی لکه های بر روی دندانهایش پیدا می شود که نشانه شروع پوسیدگی است.

بطور کلی پوسیدگی دندان بیشتر بیماری جوانان است، یعنی دندانها معمولاً بلافاصله بعد از بیرون آمدن بیشتر خراب می شوند، تا در سنین بالاتر که مدتی از حضورشان در دهان گذشته است.

بنابراین اهمیت مراقبت و نگهداری از دندانها در این سنین کاملا مشخص می گردد.

! مقاومت شخص و دندان
مجموعه ای از عوامل دفاعی در دهان هر شخص وجود دارد که در برابر ایجاد پوسیدگی مقاومت می کند. وضعیت ((بزاق)) دهان و ((سلول)) های موجود در آن، شکل و فرم دندان، طرز قرار گیری دندانها، جنس و نظایر اینها تا حدودی در میزان پوسیدگی تأثیر دارند، علاوه بر این برخی از مردم در برابر عوامل مخرب مقاومت بیشتری نشان می دهند. مقاومت شخص ممکن است ارثی، مادرزادی و یا اکتسابی باشد. همچنین مقاومت ممکن است همیشگی یا موقتی باشد.

با این وجود از نظر محققین دو عامل اصلی یعنی میکروبها و مواد قندی، مهمترین عوامل ایجاد کننده پوسیدگی هستند.

البته راههایی برای مقاوم کردن ((ساختمان دندان)) وجود دارد . یکی از راهها، رساندن ((فلوراید)) به دندانها است، فلوراید مقاومت دندان ها را در برابر پوسیدگی افزایش می دهد.