ویروس کامپیوتر برنامه ای است که میتواند نسخه های اجرایی خود را در برنامه های دیگر قرار دهد. هر برنامه آلوده میتواند به نوبه خود نسخه های دیگری از ویروس را در برنامه های دیگر قرار دهد. برنامه ای را برنامه ویروس می نامیم که همگی ویژگیهای زیر را داراباشد:
1) تغییر نرم افزارهایی که به برنامه ویروس متعلق نیستند با چسباندن قسمتهایی از این برنامه به برنامه های دیگر.
2) قابلیت انجام تغییر در بعضی از برنامه ها.
3) قابلیت تشخیص این نکته که برنامه قبلاً دچار تغییر شده است یا خیر.
4) قابلیت جلوگیری از تغییر بیشتر یک برنامه در صورت تغییراتی در آن بواسطه ی ویروس .
نرم افزارهای تغییر یافته ویژگیهای 1 الی 4 را دارا هستند. اگر برنامه ای فاقد یک یا چند ویژگی از ویژگیهای فوق باشد، نمی توان به طور قاطع آنرا ویروس نامید.

!!عملیات مخفیانه ویروس در کامپیوتر
همانطور که میدانید ویروسها برنامه های ((نرم افزار|نرم افزاری)) هستند .آنها می توانند مشابه برنامه هایی باشند که به صورت عمومی در یک کامپیوتر اجرا می گردند .
اثر واقعی یک ویروس بستگی به نویسنده آن دارد. بعضی از ویروسها با هدف خاص ضربه زدن به ((فایل|فایلها)) طراحی می شوند و یا اینکه در عملیات مختلف کامپیوتر دخالت کرده و ایجاد مشکل میکنند.
ویروسها به راحتی بدون آنکه متوجه شوید خود را تکثیر کرده ، گسترش مییابند ، در حین گسترش یافتن به فایلها صدمه رسانده و یا ممکن است باعث مشکلات دیگری شوند.
ویروسها قادر نیستند به ((سخت افزار)) کامپیوتر صدمه ای وارد کنند . مثلاً نمی توانند باعث ذوب شدن ((CPU)) ، سوختن هارد دیسک و یا انفجار ((مانیتور)) و غیره شوند .

!همچنین ببینید
* ((ویروس E-mail))
* ((ویروس ماکرو))
* ((کرمهای اینترنتی))
* ((اسب تروا))
* ((ویروسهای بوت سکتور))
* ((HOAX))
* ((ویروسهای چند جزئی))
* ((چند ویروس))
** ((SULFNBK))
** ((CELLSAVER))




ویروسهای بوت سکتور و پارتیشن

Boot sector قسمتی از دیسک سخت و فلاپی دیسک است که هنگام راه اندازی سیستم از روی آن به وسیله کامپیوتر خوانده میشود. Boot Sector یا دیسک سیستم ، شامل کدی است که برای بار کردن فایلهای سیستم ضروری است. این دیسکها داده هایی در خود دارند و همچنین حاوی کدی هستند که برای نمایش پیغام راه اندازی شدن کامپیوتر بوسیله ی آن لازم است .
سکتور پارتیشن اولین بخش یک دیسک سخت است که پس از راهاندازی سیستم خوانده میشود. این سکتور راجع به دیسک اطلاعاتی نظیر تعداد سکتورها در هر پارتیشن و نیز موقعیت همه ی پارتیشنها را در خود دارد.
سکتور پارتیشن، رکورد اصلی راهاندازی یا Master Boot Record -MBR نیز نامیده میشود.
بسیاری ازکامپیوترها به گونه ای پیکربندی شدهاند که ابتدا از روی درایو: A راهاندازی میشوند. (این قسمت در بخش Setup سیستم قابل تغییر و دسترسی است) اگر بوت سکتور یک فلاپی دیسک آلوده باشد، و شما سیستم را از روی آن راهاندازی کنید، ویروس نیز اجرا شده و دیسک سخت را آلوده میکند.
اگر دیسکی حاوی فایلهای سیستمی هم نبوده باشد ولی به یک ویروس بوت سکتوری آلوده باشد وقتی اشتباهاً دیسکت را درون فلاپی درایو قرار دهید و کامپیوتر را دوباره راهاندازی کنید پیغام زیر مشاهده میشود. ولی به هر حال ویروس بوت سکتوری پیش از این اجرا شده و ممکن است کامپیوتر شما را نیز آلوده کرده باشد.
Non-system disk or disk error
Replace and press any key when ready

کامپیوترهای بر پایه Intel در برابر ویروسهای Boot Sector و Partition Table آسیب پذیر هستند.
تا قبل از اینکه سیستم بالا بیاید و بتواند اجرا شود صرفنظر از نوع سیستم عامل می تواند هر کامپیوتری را آلوده سازد.

HOAX (گول زنکها)

این نوع ویروسها در قالب پیغامهای فریب آمیزی ، کاربران اینترنت را گول زده و به کام خود میکشد. این نوع ویروسها معمولاً به همراه یک نامه ضمیمه شده از طریق پست الکترونیک وارد سیستم میشوند. متن نامه مسلماً متن مشخصی نیست و تا حدودی به روحیات شخصی نویسنده ویروس بستگی دارد، پیغامها می توانند مضمونی تحدید آمیز یا محبت آمیز داشته باشند و یا در قالب هشداری ، مبنی بر شیوع یک ویروس جدید ئر اینترنت ، یا درخواستی در قبال یک مبلغ قابل توجه و یا هر موضوع وسوسه انگیز دیگر باشد . لازم به ذکر است که همه این نامهها اصل نمیباشند یعنی ممکن است بسیاری از آنها پیغام شخص سازنده ویروس نباشند بلکه شاید پیغام ویرایش شده یا تغییر یافته از یک کاربر معمولی و یا شخص دیگری باشد که قبلا این نامهها را دریافت کرده و بدینوسیله ویروس را با پیغامی کاملاً جدید مجدداً ارسال میکند.
نحوه تغییر پیغام و ارسال مجدد آن بسیار ساده بوده ، همین امر باعث گسترش سریع Hoaxها شده، با یک دستور Forward میتوان ویروس و متن تغییر داده شده را برای شخص دیگری ارسال کرد. اما خود ویروس چه شکلی دارد؟ ویروسی که در پشت این پیغامهای فریب آمیز مخفی شده میتواند به صورت یک بمب منطقی ، یک اسب تروا و یا یکی از فایلهای سیستمی ویندوز باشد. شیوهای که ویروس Magistre-A از آن استفاده کرده و خود را منتشر میکند.

SULFNBK یک ویروس، یک شوخی و یا هردو؟!

سایت خبری سافس چندی پیش خبری مبنی بر شناخته شدن یک ویروس جدید منتشر کرد، ویروسی با مشخصه SULFNBK (SULFNBK.EXE)که ممکن است نام آن اغلب برای شما آشنا باشد .

SULFNBK.EXE نام فایلی در سیستم عامل ویندوز 98می باشد که وظیفه بازیابی اسامی طولانی فایلها را به عهده دارد و در سیستم عامل ویندوز 98 فایلی سودمند می باشد .
اینجاست که می توان به مفهوم واقی HOAX ها پی برد ، فایل SULFNBK.EXE که معمولا از طریق پست الکترونیکی به همراه یک نامه ی فریب آمیز و شاید تهدید آمیز به زبان پروتکلی وارد سیستمها می شود دقیقا در جایی ساکن می شود که فایل سالم SULFNBK.EXEدر آنجاست به بیان بهتر اینکه جایگزین آن فایل سالم می شود. فایل SULFNBK.EXE آلوده در شاخه Command ویندوز 98 ساکن شده و چون به همان شکل و سایز میباشد به همین منظور کاربر متوجه حضور یک ویروس جدید در سیستم خود نخواهد شد ، اینجاست که فریب خورده، ویروس خطرناک Magistre-A که در هسته این فایل وجود دارد در اول ماه ژوین فعال شده و سازنده خود را به مقصودش میرساند. نسخهای دیگر از این ویروس را میتوان یافت که در 25 ماه می فعال می شود. تفاوتی که این ویروس نسخه قبلی خود دارد آنست که روی فایل SULFNBK.EXE آلوده در درایو C ساکن میشود. لازم به ذکر است این ویروس در سیستم عامل ویندوز 98فعال شده و حوزه فعالیتش در درایو C میباشد.
تشخیص اینکه فایل SULFNBK.EXE واقعاً آلوده است یا خیر دشوار می باشد . البته شاید بعد از ماه ژوئن 2002 از طریق ویروس یابهای جدید مانند Norton Mcafee بتوان آنها را تشخیص داد ، اما در صورت در سترس نبودن ویروس یابهای مذکور ، حداقل می توان SULFNBK.EXE را چه آلوده و چه غیر آلوده پاک کرد ، البته از آنجایی که فایل SULFNBK.EXE یک فایل سیستمی ویندوز به شمار میرود ممکن است پاک کردن آن به سیستم عامل لطمه وارد کند، از اینرو بد نیست قبل از پاک کردن، نسخهای از آن را بر روی یک فلاپی کپی کرده و نگه داریم. حقیقت آنست که کمتر کسی ریسک می کند و این قبیل فایلها را اجرا می کند .
پیغامی که ضمیمه این فایل ارسال میشود نیز در چندین نسخه وجود دارد. همانطور که قبلا ذکر شد نسخه ی اصل پیغام به زبان پرتغالی است اما ترجمه ی انگلیسی و اسپانیولی آن میز یافت شده است .
به هرحال هر ویروس چه از نوع HOAX باشد و چه از انواع دیگر، مدتی چه طولانی و چه کوتاه روی بورس است و معمولاً لطمههای جبران ناپذیر خود را در همان بدو تولد به جای گذاشته و بعد از مدتی مهار میشود . نکته ی قابل توجه اینست که با داشتن خداقل آشنایی از این ویروسها در همان شروع کار به راحتی میتوان با نسخههای جدیدتر آن ویروس و یا ویروسهای مشابه مبارزه کرد.

CELLSAVER یک اسب تروا

a.k.a CellSaver- Celcom Screen Saver نیر ویروسی از نوع HOAX میباشد و علیرغم مدت زیادی که از اولین انتشار آن می گذرد کاربران زیادی را دچار مشکل ساخته است . این ویروس برای کاربران اینترنت ارسال شده است . نسخه نخست آن در سال 1998 و نسخه جدیدتر آن کمی بعد در آوریل 1999 به همراه یک پیغام دروغین منتشر شد.
هرگاه نامهای با عنوان CELLSAVER.EXE به همراه فایلی با همین نام دریافت کردید سریعا آنرا پاک کرده و از Forward کردن برای شخصی دیگر بپرهیزبد ،اینکار هیچ گونه لذتی نداشته ، فقط به انتشار و بقای بیشتر آن کمک می کند .
این فایل یک اسب تروا کامل میباشد ، یک فایل Screen Saver زیبا برای ویندوز که به محض اجرا شدن هر کسی را مجذوب و مسحور میگرداند.
احتیاط کنید! CELLSAVER.EXE به محض اجرا شدن ، یک گوشی تلفن بیسیم Nokia را بصورت یک Screen Saver بر روی صفحه نمایش نشان می دهد . در صفحه نمایش این گوشی، می توان زمان و پیغامهارا دید. بعد از یکبار اجرا شدن، ویروس فعال شده و شما خیلی زود متوجه خواهید شد که سیستم بسیار کند عمل کرده ، قادر به بوت شدن نخواهد بود و اطلاعات رود هارد دیسک نیز پاکسازی میشوند .در نتیجه مجبور به نصب مجددکلیه برنامهها خواهید بود.
در آخر باز هم یادآور میشویم که هرگز نامه های دریافتی که کمی ناشناخته و مشکوک به نظر میرسند را باز نکنید.

ویروسهای چند جزئی Multipartite virus

بعضی از ویروسها، ترکیبی از تکنیکها را برای انتشار استفاده کرده ، فایلهای اجرائی، بوت سکتور و پارتیشن را آلوده می سازند. اینگونه ویروسها معمولاً تحت windows 98یا Win.Nt انتشار نمییابند.
چگونه ویروسها گسترش مییابند؟
زمانی که یک کد برنامه آلوده به ویروس را اجرا میکنید، کد ویروس هم پس از اجرا به همراه کد برنامه اصلی ، در وهله اول تلاش میکند برنامههای دیگر را آلوده کند. این برنامه ممکن است روی همان کامپیوتر میزان یا برنامهای بر روی کامپیوتر دیگر واقع در یک شبکه باشد. حال برنامه تازه آلوده شده نیز پس از اجرا دقیقاً عملیات مشابه قبل را به اجرا درمیاورد. هنگامیکه بصورت اشتراکی یک کپی از فایل آلوده را در دسترس کاربران دیگر کامپیوترها قرار می دهید ، با اجرای فایل کامپیوترهای دیگر نیز آلوده خواهند شد. همچنین طبیعی است با اجرای هرچه بیشتر فایلهای آلوده فایلهای بیشتری آلوده خواهند شد.
اگر کامپیوتری آلوده به یک ویروس بوت سکتور باشد، ویروس تلاش میکند در فضاهای سیستمی فلاپی دیسکها و هارد دیسک از خود کپی هایی بجا بگذارد . سپس فلاپی آلوده میتواند کامپیوترهایی را که از رویآن بوت میشوند و نیز یک نسخه از ویروسی که قبلاً روی فضای بوت یک هارد دیسک نوشته شده نیز میتواند فلاپیهای جدید دیگری را نیز آلوده نماید.
به ویروسهایی که هم قادر به آلوده کردن فایلها و هم آلوده نمودن فضاهای بوت میباشند اصطلاحاً ویروسهای چند جزئی (multipartite) می گویند.
فایلهایی که به توزیع ویروسها کمک میکنند حاوی یک نوع عامل بالقوه میباشند که می توانند هر نوع کد اجرائی را آلوده کنند. برای مثال بعضی ویروسها کدهای را آلوده میکنند که در بوت سکتور فلاپی دیسکها و فضای سیستمی هارد دیسکها وجود دارند.
نوع دیگر این ویروس ها که به ویروسهای ماکرو شناخته می شوند ، میتوانند عملیات پردازش کلمهای (word processing) یا صفحههای حاوی متن را که از این ماکروها استفاده میکنند ، آلوده می کنند. این امر برای صفحههایی با فرمت HTMl نیز صادق است.
از آنجائیکه یک کد ویروس باید حتماً قابل اجرا شدن باشد تا اثری از خود به جای بگذارد از اینرو فایلهایی که کامپیوتر به عنوان دادههای خالص و تمیز با آنها سرو کار دارد امن هستند.
فایلهای گرافیکی و صدا مانند فایلهایی با پسوند gif . ، jpg ، mp3، wav،…هستند .
برای مثال زمانی که یک فایل با فرمت picture را تماشا میکنید کامپیوتر شما آلوده نخواهد شد.
یک کد ویروس مجبور است که در قالب یک فرم خاص مانند یک فایل برنامهای .exe یا یک فایل متنی doc که کامیپوتر واقعاً آن را اجرا میکند ، قرار گیرد .