ولاء ولایت، ولایت، ولی، مولی، اولی و امثال اینها از مادهی ولی است. این واژه پر استعمالترین واژهی قرآنی است.
124 مورد به صورت اسم و 112 مورد در قالب فعل در قرآن آمده است معنای اصلی این کلمه قرارگرفتن چیزی در کنار چیز دیگر است به نحوی که فاصلهای در کار نباشد.
این کلمه طبعاً به معنی قُرب هم به کار رفته هم قُرب مادی هم قرب معنوی. برای این ماده و مشتقات آن معانی زیادی در حدود 27 مورد آوردهاند اما همهی آنها به اعتبار همان یک معنی اول آن است. این لفظ هم در امور جسمانی به کار رفته و کم کم در طول تاریخ کاربرد آن به مفاهیم معنوی رسیده است و معناهای جدید و خاص پیدا کرده است.
در کتاب مفردات راغب (لغتنامهای در باب لغات قرآنی به زبان عربی) آمده است: «وِلایت به معنی نصرت است اما وَلایت به معنی تصدی و صاحب اختیاری یک کار است و گفته شده است که معنی هر دو یکی است و حقیقت آن همان تصدی و صاحب اختیاری است»
راغب راجع به کلمهی ولی و کلمهی مولی میگوید.
«این دو کلمه نیز به همان معنی است چیزی که هست گاهی مفهوم اسم مفعولی دارند گاه مفهوم اسم فاعلی
تقسیم بندی کلی ولایتها
ولاء اثباتی خاص
ولاء اثباتی عام
ولاء محبت
ولاء تصرف
ولاء زعامت
ولاء امامت