تاریخچه ی:
هوازدگی مکانیکی
تفاوت با نگارش: 2
| ||هوازدگی مکانیکی یکی از انواع ((هوازدگی)) میباشد. در این نوع هوازدگی ترکیب شیمیایی سنگ دست نخورده باقی میماند و سنگ به قطعات کوچکتری تقسیم میشود، این قطعات هر کدام دارای خصوصیات و ویژگیهای سنگ اصلی میباشد. در واقع نتیجه نهایی هوازدگی مکانیکی ایجاد قطعات کوچکتر از یک سنگ بزرگتر میباشد.
بر اثر خرد شدن سنگها سطح جانبی آنها افزایش یافته و زمینه برای تجزیه شیمیایی و عملکرد ((هوازدگی شیمیایی)) آماده میشود. در طبیعت چهار فرآیند فیزیکی مهم باعث قطعه قطعه و خرد شدن سنگها میشود. این عوامل عبارتند از : یخبندان ، انبساط حاصل از برداشته شدن بار فوقانی ، انبساط حرارتی و فعالیت موجودات زنده.|| | | ||هوازدگی مکانیکی یکی از انواع ((هوازدگی)) میباشد. در این نوع هوازدگی ترکیب شیمیایی سنگ دست نخورده باقی میماند و سنگ به قطعات کوچکتری تقسیم میشود، این قطعات هر کدام دارای خصوصیات و ویژگیهای سنگ اصلی میباشد. در واقع نتیجه نهایی هوازدگی مکانیکی ایجاد قطعات کوچکتر از یک سنگ بزرگتر میباشد.
بر اثر خرد شدن سنگها سطح جانبی آنها افزایش یافته و زمینه برای تجزیه شیمیایی و عملکرد ((هوازدگی شیمیایی)) آماده میشود. در طبیعت چهار فرآیند فیزیکی مهم باعث قطعه قطعه و خرد شدن سنگها میشود. این عوامل عبارتند از : یخبندان ، انبساط حاصل از برداشته شدن بار فوقانی ، انبساط حرارتی و فعالیت موجودات زنده.|| |
| |
| | | |
| | | | | |
| {img src=img/daneshnameh_up/c/c0/mechanicalWeathering1.jpg height=250 width=280} | | {img src=img/daneshnameh_up/c/c0/mechanicalWeathering1.jpg height=250 width=280} |
| | | | | |
| | | |
| | | | |
|
| !عوامل موثر در هوازدگی مکانیکی | | !عوامل موثر در هوازدگی مکانیکی |
| !!یخبندان | | !!یخبندان |
| یخ بستن و ذوب پی در پی از مهمترین فرآیندهای هوازدگی مکانیکی به شمار میآیند. وقتی آب یخ میبندد. حجم آن در حدود 9% زیاد میشود. این افزایش حجم باعث ایجاد نیروی عظیمی میشود. افزایش حجم با یخ بستن آب ناشی از ایجاد یک ساختمان بلورین باز در هنگام یخ زدن است. وقتی آب یخ میزند نیروی زیادی به سمت خارج ایجاد میکند.
در طبیعت آب به داخل شکافها و حفرات موجود در سنگ نفوذ کرده و یخ میزند و در اثر انبساط سبب ((درزه|شکستگی سنگ)) میشود. به این فرآیندها یخبندان میگویند. فرآیندهای یخبندان اکثرا در نواحی کوهستانی که در آن چرخه روزانه ذوب و یخبندان وجود دارد مشاهده میشود. در این نقاط سنگها از جای خود کنده میشوند و پس از غلتیدن روی هم انباشته میشوند و در پای صخرهها ، شیبهای واریزهای را بوجود میآورند. | | یخ بستن و ذوب پی در پی از مهمترین فرآیندهای هوازدگی مکانیکی به شمار میآیند. وقتی آب یخ میبندد. حجم آن در حدود 9% زیاد میشود. این افزایش حجم باعث ایجاد نیروی عظیمی میشود. افزایش حجم با یخ بستن آب ناشی از ایجاد یک ساختمان بلورین باز در هنگام یخ زدن است. وقتی آب یخ میزند نیروی زیادی به سمت خارج ایجاد میکند.
در طبیعت آب به داخل شکافها و حفرات موجود در سنگ نفوذ کرده و یخ میزند و در اثر انبساط سبب ((درزه|شکستگی سنگ)) میشود. به این فرآیندها یخبندان میگویند. فرآیندهای یخبندان اکثرا در نواحی کوهستانی که در آن چرخه روزانه ذوب و یخبندان وجود دارد مشاهده میشود. در این نقاط سنگها از جای خود کنده میشوند و پس از غلتیدن روی هم انباشته میشوند و در پای صخرهها ، شیبهای واریزهای را بوجود میآورند. |
| !!برداشته شدن بار فوقانی | | !!برداشته شدن بار فوقانی |
| وقتی ((توده سنگهای آذرین|تودههای بزرگ آذرین)) بویژه آنهایی که از ((گرانیت)) ساخته شدهاند. تحت تاثیر ((فرسایش)) قرار گیرند. ورقههایی به موازات یکدیگر از سطح آن جدا میشوند. این پدیده را که سبب ایجاد لایههای پوست پیاز میشود ورقهای شدن مینامند و در جایی که دیده میشود که فشار حاصل از وزن سنگهای رویی بر اثر فرسایش به میزان زیاد کاهش مییابد لایه خارجی بیش از همه انبساط مییابد و از بقیه سنگ جدا میگردد. معمولا با عملکرد این نوع هوازدگی توده آذرین شکل گنبد به خود میگیرد.
ادامه هوازدگی سبب میشود که قطعات حاصل از ورقهای شدن به صورت گنبدهای پوست پیازی از هم جدا شوند. تونلهای عمدی معادن نیز موارد دیگری هستند که با کاهش فشار شکسته شده و از سنگ اصلی جدا میشوند در واقع سنگها از دیوار تونلها بر اثر کاهش فشار به بیرون پرتاپ میشوند. نتیجه برداشته شدن قطعات از روی سنگها ، شکسته شدن ورقهای میباشد. | | وقتی ((توده سنگهای آذرین|تودههای بزرگ آذرین)) بویژه آنهایی که از ((گرانیت)) ساخته شدهاند. تحت تاثیر ((فرسایش)) قرار گیرند. ورقههایی به موازات یکدیگر از سطح آن جدا میشوند. این پدیده را که سبب ایجاد لایههای پوست پیاز میشود ورقهای شدن مینامند و در جایی که دیده میشود که فشار حاصل از وزن سنگهای رویی بر اثر فرسایش به میزان زیاد کاهش مییابد لایه خارجی بیش از همه انبساط مییابد و از بقیه سنگ جدا میگردد. معمولا با عملکرد این نوع هوازدگی توده آذرین شکل گنبد به خود میگیرد.
ادامه هوازدگی سبب میشود که قطعات حاصل از ورقهای شدن به صورت گنبدهای پوست پیازی از هم جدا شوند. تونلهای عمدی معادن نیز موارد دیگری هستند که با کاهش فشار شکسته شده و از سنگ اصلی جدا میشوند در واقع سنگها از دیوار تونلها بر اثر کاهش فشار به بیرون پرتاپ میشوند. نتیجه برداشته شدن قطعات از روی سنگها ، شکسته شدن ورقهای میباشد. |
| |
| | | |
| | | | | |
| {img src=img/daneshnameh_up/d/d7/mechanicalWeathering2.jpg height=250 width=250} | | {img src=img/daneshnameh_up/d/d7/mechanicalWeathering2.jpg height=250 width=250} |
| | | | | |
| | | |
| | | | |
|
| !!انبساط حرارتی | | !!انبساط حرارتی |
| تغییرات روزنه ((دما)) به خصوص در نواحی خشک باعث سست شدن سنگها میشود. در نواحی خشک تغییرات درجه حرارت روزانه از 30 درجه سانتیگراد تجاوز میکند. گرم و سرد شدن سنگها سبب انبساط و انقباض آنها میگردد تصور بر این است که پدیده انبساط حرارتی نقش عمدهای در از هم پاشیدن سنگها داشته باشد، اما تجربیات آزمایشگاهی این امر را تائید نمیکند.
در یک آزمایش ، سنگها را بیش از آنچه در سطح زمین گرم میشوند حرارت داده و سپس سرد کردهاند این عمل بارها تکرار شده تا شبیه عمل هوازدگی در طول صدها سال باشد اما سنگها تغییر ظاهری ناچیزی از خود نشان دادند. برای اظهار نظر قاطعانه لازم است تا پژوهشهای بیشتری در مورد تغییرات حرارت روزانه انجام گیرد. | | تغییرات روزنه ((دما)) به خصوص در نواحی خشک باعث سست شدن سنگها میشود. در نواحی خشک تغییرات درجه حرارت روزانه از 30 درجه سانتیگراد تجاوز میکند. گرم و سرد شدن سنگها سبب انبساط و انقباض آنها میگردد تصور بر این است که پدیده انبساط حرارتی نقش عمدهای در از هم پاشیدن سنگها داشته باشد، اما تجربیات آزمایشگاهی این امر را تائید نمیکند.
در یک آزمایش ، سنگها را بیش از آنچه در سطح زمین گرم میشوند حرارت داده و سپس سرد کردهاند این عمل بارها تکرار شده تا شبیه عمل هوازدگی در طول صدها سال باشد اما سنگها تغییر ظاهری ناچیزی از خود نشان دادند. برای اظهار نظر قاطعانه لازم است تا پژوهشهای بیشتری در مورد تغییرات حرارت روزانه انجام گیرد. |
| !!فعالیت موجودات زنده | | !!فعالیت موجودات زنده |
| بر اثر فعالیتهای گیاهان ، جانوران حفار و انسان نیز ((هوازدگی)) انجام میشود. ریشه گیاهان در جستجوی مواد معدنی به داخل درزها فرو میروند و با رشد خود قطعات سنگ از یکدیگر دور میکنند جانوران حفار به خرد کردن و جابجایی مواد به سطح زمین که در آن ((هوازدگی شیمیایی)) شدت بیشتری دارد کمک میکنند.
همچنین بدن موجودات پس از مرگ تجزیه شده و اسیدهایی تولید میکند. البته این حالت بیشتر در هوازدگی شیمیایی موثر است. در مکانهایی که سنگها را برای راه سازی یا معدن منفجر میکنند تاثیر انسان محسوس است ولی در مقیاس جهانی تاثیر انسان در جابجایی مواد پس از جانوران حفار قرار میگیرد. | | بر اثر فعالیتهای گیاهان ، جانوران حفار و انسان نیز ((هوازدگی)) انجام میشود. ریشه گیاهان در جستجوی مواد معدنی به داخل درزها فرو میروند و با رشد خود قطعات سنگ از یکدیگر دور میکنند جانوران حفار به خرد کردن و جابجایی مواد به سطح زمین که در آن ((هوازدگی شیمیایی)) شدت بیشتری دارد کمک میکنند.
همچنین بدن موجودات پس از مرگ تجزیه شده و اسیدهایی تولید میکند. البته این حالت بیشتر در هوازدگی شیمیایی موثر است. در مکانهایی که سنگها را برای راه سازی یا معدن منفجر میکنند تاثیر انسان محسوس است ولی در مقیاس جهانی تاثیر انسان در جابجایی مواد پس از جانوران حفار قرار میگیرد. |
| !نقش زمان در هوازدگی مکانیکی | | !نقش زمان در هوازدگی مکانیکی |
| زمان در هوازدگی مکانیکی نقش بسیار اساسی دارد، زیرا هر چه قدر زمان هوازدگی کم باشد و هوازدگی در مدت زمان کوتاهی عمل کند ویژگیهای سنگ مادر در قطعات دیده میشود. ولی وقتی زمان هوازدگی بیشتر باشد و فرآیند هوازدگی ادامه یابد به تدریج سنگ حاصله کاملا خرد شده و تبدیل به خاک میشود.
البته برای تبدیل یک سنگ به خاک غیر از عامل زمان جنس سنگ نیز مهم میباشد هر چه سنگ مقاومتر باشد زمان بیشتری برای هوازدگی لازم است. در کل نمیتوان زمان لازم برای ((نحوه تشکیل خاک|تشکیل خاک)) از یک سنگ را در طی عمل هوازدگی مشخص کرد، ولی لازم به ذکر است که هر چه قدر زمان برای هوازدگی بیشتر باشد ضخامت خاک بیشتر و شباهت آن با سنگ مادر کمتر خواهد بود. | | زمان در هوازدگی مکانیکی نقش بسیار اساسی دارد، زیرا هر چه قدر زمان هوازدگی کم باشد و هوازدگی در مدت زمان کوتاهی عمل کند ویژگیهای سنگ مادر در قطعات دیده میشود. ولی وقتی زمان هوازدگی بیشتر باشد و فرآیند هوازدگی ادامه یابد به تدریج سنگ حاصله کاملا خرد شده و تبدیل به خاک میشود.
البته برای تبدیل یک سنگ به خاک غیر از عامل زمان جنس سنگ نیز مهم میباشد هر چه سنگ مقاومتر باشد زمان بیشتری برای هوازدگی لازم است. در کل نمیتوان زمان لازم برای ((نحوه تشکیل خاک|تشکیل خاک)) از یک سنگ را در طی عمل هوازدگی مشخص کرد، ولی لازم به ذکر است که هر چه قدر زمان برای هوازدگی بیشتر باشد ضخامت خاک بیشتر و شباهت آن با سنگ مادر کمتر خواهد بود. |
| !مباحث مرتبط با عنوان | | !مباحث مرتبط با عنوان |
| *((زمین شناسی فیزیکی)) | | *((زمین شناسی فیزیکی)) |
- | *((عوامل هوازدگی)) | |
| *((فرسایش)) | | *((فرسایش)) |
| *((نحوه تشکیل خاک)) | | *((نحوه تشکیل خاک)) |
| *((هوازدگی)) | | *((هوازدگی)) |
| *((هوازدگی شیمیایی)) | | *((هوازدگی شیمیایی)) |