تاریخچه ی:
هلاکو ایلخان مغول
تفاوت با نگارش: 1
| V{maketoc} | | V{maketoc} |
- | !هلاو / هولِگو ایلخان مغول |
+ | !هلاو ایلخان مغول |
| «663 - 653 ق / 1265 - 1255 م» | | «663 - 653 ق / 1265 - 1255 م» |
- | هلاو برادر منکو قاآن، خان ((مغول)) بود که به دستور برادر، مسؤول فتح و فرمانروایی بر ایران و ((بغداد)) شد. هلاگو از فرزندان تولی بود که با حکومتش بر ایران، سلسله ((ایلخانان)) یا خانان محلی بنیاد گذاشته شد. |
+ | هلاو برادر منکو قاآن، خان ((مغول)) بود که به دستور برادر، مسؤول فتح و فرمانروایی بر ایران و ((بغداد)) شد. |
- | هلاو در 30 ذی القعده 653 ق / 1 ژانویه 1256 م به همراه 000/129 مرد جنگی از ((جیحون)) گذشت و تقریباً بدون مقاومتی بخشهای شمالی ((فلات ایران)) را متصرف شد. تنها اسماعیلیان بودند که در پناهگاههای مستحکم و غیر قابل دسترس خود سنگر گرفتند که عاقبت آنان نیز چون توان مقاومت و پایداری نیافتند و تسلیم شدند. واپسین امام اسماعیلی پس از این واقعه از دنیا رفت و اقوام مجاور از شر اسماعیلیانی که مدتها مایه نگرانی جهان اسلام شده بود، آسوده شدند. امیران و شاهان کوچک محلی مستقر در کوههای ((زاگرس))، ((فارس)) و ((کرمان)) به میل خود فرمانبردارِ حاکمان تازه مغول شدند و خود و متصرفاتشان از آسیب در امان ماند. در ایران نز همچون آسیای مرکزی، مغولن به هیچ وجه در صدد آن نبودند که همه خاندانهای فرمانروایان محلی را براندازند و همه جا خود مستقیماً زمام امور را به دست گیرند. هر کس به میل خود تسلیم آنان میشد، در امان میماند و دیگر از ایشان بیم نداشت. ولی لازم بود تا یک فرد مغول به عنوان ناظر در هر ناحیه مقیم شود تا خراج و مالیات را بستاند. مغولان همچنین برخی از نواحی را که تسلیم نشده بودند، دست نخورده باقی گذاشتند، از آن گذشته مناطقی وجود داشت که به سبب صعب العبور بودن، ((قادر)) به تصرف آن جا نمیشدند. از جمله امارت کَرت در اطراف ((فرات))، مناطق گرم و مرطوب جنوب ((دریای خزر)) و کرانههای شمالی ((خلیج فارس))، که به دلیل بدی آب و هوا و موانع طبیعی، مغولان را از اقامت طولانی در این نواحی باز میداشت. |
+ | __هلاو از فرزندان تولی بود که با حکومتش بر ایران سلله ((ایلخانان)) یا خانان محلی بنیاد گذاشته شد.__ |
- | !پیشروی هلاگو به سوی غرب ایران | |
- | هلاگو به پیشرفت خود به سوی غرب ایران ادامه داد. در این هنگام سیاست سست و متزلزل ((مستعصم)) خلیفه عباسی و وزیرش، بستن یک پیمان مسالمت آمیز را با مغولان غیر ممکن ساخت. بغداد در 4 صفر 656 ق / 10 فوریه 1285 م به تصرف مغولان درآمد و در مدت چند روز در معرض تاراج این قوم قرار گرفت. ((اهل سنت)) مقیم این شهر، در مقایسه با شیعیان و مسیحیان، وضعی به مراتب ناگوارتر و وخیمتر داشتند. چرا که مسیحیان توانسته بودند محبت خان مغول را که همسر اصلی او مذهب نسطوری داشت، نسبت به خود جلب کنند. شیعیان هم از حمایت دانشمند ایرانی، ((خواجه نصیر الدین طوسی ))«وفات 672 ق / 1274 م» برخوردار بودند که در نزد هلاکو منزلتی عالی داشت. نصیر الدین طوسی که از چنگ اسماعیلیان ((الموت)) رهایی یافته بود، به عنوان مشاور هلاکو خان و برتر از آن به عنوان منجم قرون وسطی شخصیتی برجسته داشت. زیجی که او برای رصدهای نجومی در رصد خانه ((مراغه))(( آذربایجان)) فراهم آورده بود، به مدت چند سده مورد توجه قرار گرفت. | |
- | !پین ((خلاف)) باسیان و پیشروی مغولان رفه آن که خلیفه را پس از چند روز کشتند و خلافت عباسیان پس از پانصد سال پایانی نافرجام یافت و سپاهیان مغول در ادامه پیشروی خود از بغداد ه کرانههای مدیتراه، از «جزیره» و دامنهای جنوبی کوههای مرای ((قفقاز)) گذشتند. عدهای از فرمانروایان حلی نی که سر تسلیم فرو نیاوردند، پس از زد و خورد، مقهور و ناچار به طاعت شدند. از آن گذشته، برخی نیز با توسل ب دیپلماسی ماهرانه به سامت رستند، چنان ه ارتقیان و ((سلجوقیان)) ((روم)) نیز چنین کردند. در همین ایام ((منکو قاآن ))برادر هلاکو دار ای را داع گفت «657 ق / 1259 م» و چون قرار بود که ان دیگری به جای وی برگزیده ود هلگو ناگزیر عازم آسیای مرزی ش. ر غیبت هولاگو در سال 658 ق / 1260 م، پیشرفت مغولان به سوی باختر حدود شد. در عین حال، در این بین حادثای به وقوع پیوست که مسیر تاریخ را تغییر داد و به ویژه برای آینده جا اسام اهمیتی فراوان داشت. ب بازگشت هولاگو خان شای ((سری)) به آسانی تسلیم فاتحان شرقی شد؛ تنها چند دژ کرانه دریا ک برخی به صلیبیان تعلق داشت از تصرف مولان مصون ماند. |
+ | !ا ملا هلاکو به غرب />!!مه ی هاکو ایران />لکو در 30 ذی العده 653 / 1 انویه 1256 م به را 000/129 مرد نگی از ((ون)) گشت و تریبا بدون امتی بشها شی ((ات ایران)) را تصرف د. |
- | ! رگیری غلان با ساه مالیک در 25 رمضان 658 ق / 3 سپتامبر 1260 م نیروهی ول با سپاه محالیک ((صر)) در عین جاوت واع در شال ((بیت المقدس)) و رو دند. ترکی ژای سپاهیان حملوک مر بسیر بیه مولان بود، چه نان را بیشتر از میان بردگان ترک و قفقازی خریداری شده تمرین دیده و پس آزاد شد، بگزیده ودن. به همین جهت نام محلوک «زر خری» داشتد. محلوکان ا راه و سم جنگی ماجان مغول - که بیشتر سوار ظام بودند - آشنایی کامل داشتند به طوری ک میتواستند همچون ریف ابر، در مقابل آنان بایست. در نبرد با مغولا، سپاه محالیک ب فمادهی سیف الدین قدوز بر سپاه مغولان ه سرداری کیت بوقا که آیین سیحی دات چیره شدند و این نخستین باری بود که مغولان به صورت قطعی ضربه خوردند و ناچار از ریه قب نشینی کرد. |
+ | ا اسایلیان بو ک در ناگاای مسک و ی ال سر ود نگر گرفتند که اب نن نی ون ون مامت و ایداری یاتند ، لی دند. />واسی ما اسمایی س ا این واقعه از ی ر . |
- | ((کی بوقا)) ردار ل ک همچون همر هلاگو آیین سری دشت، تعصب و شی زیاد ر نشر مسیت و ایجاد اتحاد با صیبیها نن میداد و از آغاز فتح ((م))، شروع به تبدیل کدن مساد کلیاها کرد. س از شکست په مغول، فمند ملیک م ن که ه کیو وقا دست یفت، در کنش رنگ نکرد. |
+ | امیا و ا کچک ملی سر د کوهی ((زارس))، />((ا)) و />((کم)) />به میل ود فرمانردر اکان ته مغول ند مان سی در من مند. |
- | سلط ((مصر)) ر ((ریه)) ار دیگر بررر شد، و ههای وون یی از جه اامنه ساکن شرا ک اتملاً ای دمان ود، ض اگاری ید ردند. |
+ | ر یر نیز همچون سیای رکی، مغو به هی وج در صدد آن ون که ه خانانهای رارواین ملی را رادزند و هم جا ود قً زا امور را ب دت یرند. |
- | سه محالیک خطوط دفاعی مقدم به سریه و فلسطین ا ک رای پسداری از دره نیل به آنها نیازمند ود در تصرف گرفتند و صلیبیان را از بسیاری جاا بیون راندن. بدین ترتیب بقای حکومت ایشان تأمین شد. حتی حملهای بعدی مغول ه از پایگه میانرودان «((بی النهین))» صورت رفت، نتوانت در این وضع تغییری به وجود آورد. |
+ | ک به یل سلیم نان ید در امان میاند و دیر از ایان بی ندات. |
- | ! سیاست لشکرکشی هلاگو؛ استیلا و ماندگاری />گفتنی است که ایران و قسمت خاوری هلال حاصلخیز در حمله هلاگو، آن اندازه آسیب ندید که یک نسل پیش از آن دیده بود. این بار مغولان با اعقاب خود بسیار متفاوت بودند، با دنیای اسلام خیلی بیشتر آشنا شد و از غارتگران وحشی گونه عهد چنگیز معتدلتر و مجربتر به نظر میرسیدند. لشکرکشی هلاگو بر خلاف لشکر کی چنیز که بیشتر برای انتقامجویی و تخریب و ویرانی بود، مبتنی بر یک نقشه و طرح از پیش فکر شده صورت گرفت و هدف از آن نیز فرمانروایی، استیلا و ماندگاری بود. البته تهاجم مغول باعث شد که از اهمیت ماوراءالنهر به عنوان یک رکز اسلامی بسیار کاسته شود. بالاتر از همه، بغداد به سرعت از یک مرکز خلافت و ام القرای اسلامی به مقام یک شهر کوک ایلتی تنزل کرد. ز سوی دیر، در دره نیل، شهرها دست نخورده باقی مند و مردم به هیچ وجه در معرض قتل و غارت قرار نگرفتند، در نتیجه قبطیان مسیحی بر سر جای خود باقی ماندند. سازمانهای تعلیمی اسلام به ویژه الازهر، که مدرسه اهل سنت شده بود، اکنون میتوانست به راحتی به فعالیت خود ادامه دهد و دره نیل را ه صورت مرکز روحانی اسلام عربی در سدههای آینده درآورد. تأثیر این امر در شمال آفریقا نیز احساس میشد. مقارن این اوضاع و احوال، یک اسلام ایرانی دوش به دوش و با حقوق مساوی و برابر با اسلام عربی وجود پیدا کرد و حتی در ((آناتولی)) و ((هند))، مراکز فرهنگی و اسلامی مشابهی به زودی تأسیس شد. |
+ | __ولی لازم بود تا یک فرد مغول به عنوان نار در هر نایه مقیم شود تا خرا و مالیات را بستاند. __ |
| + | مغولان همچنین برخی از نواحی را که تسلیم نشده بودند، دست نخورده باقی گذاشتند، از آن گذشته مناطقی وجود داشت که به سبب صعب العبور بودن، قادر به تصرف آن جا نمیشدند. |
| + | از جمله |
| + | *امارت کَرت در اطراف ((فرات))، |
| + | *مناطق گرم و مرطوب جنوب ((دریای خزر)) و |
| + | *کرانههای شمالی ((خلیج فارس))، |
| + | که به دلیل بدی آب و هوا و موانع طبیعی، مغولان را از اقامت طولانی در این نواحی باز میداشت. |
- | ! تحکیم قرت هلاوا ر بگت ز مغولتان هلاگو به تحکیم قرت و دف مدعیان پرداخت. پسر عمو و مدعی مده خود برکای - پسر جوجی - ا که در دشت قبچاق حاکم بود، و دائماً بر ضد هلاگو تحریک میکرد، در ((اران))، ندیک ((شماخی)) مغوب نمود «جمادی الاول 661 ق». متصرفات خود را نیز بین سران و امرای ((می)) و دست ننه خویش تقی کرد. از جمله ((ا)) و بال را به پرش اباقا، و اران و ((ذرجان ))را به پس دیرش یشموت داد. مین الوله پنه را نه مغول ر رم و میر اکیانو ا نه مغول در فاس کرد. وزارت د را نیز ک در آغاز ورود به ایرا به ((میر سیف لین وارمی ))سپرده بود د اخر و ه دل قتل او «661 ق» ه مس الدین حمد جینی برادر عطا مل ینی اد. |
+ | !!پیروی هلاو رب و ف غا هلاگو به پیرف خود ه سوی رب ایران دام داد. />در این نگام یست و متزل ((م)) لیفه با و ویر، بسن ی پیمان مالم ی را مغول یر مکن ا. بغدا در 4 ر 656 / 10 فوریه 1285 به صرف مولن رمد و د مد چ رو در ض تا این وم رار . |
| + | ((اهل سنت)) مقیم این شهر، در مقایسه با شیعیان و مسیحیان، وضعی به مراتب ناگوارتر و وخیمتر داشتند. چرا که |
| + | *مسیحیان توانسته بودند محبت خان مغول را که همسر اصلی او مذهب نسطوری داشت، نسبت به خود جلب کنند. |
| + | *شیعیان هم از حمایت دانشمند ایرانی، ((خواجه نصیر الدین طوسی ))«وفات 672 ق / 1274 م» برخوردار بودند که در نزد هلاکو منزلتی عالی داشت. |
| + | نصیر الدین طوسی که از چنگ اسماعیلیان ((الموت)) همراه هلاکو شده بود ، به عنوان مشاور هلاکو خان و برتر از آن به عنوان منجم قرون وسطی شخصیتی برجسته داشت. |
| + | زیجی که او برای رصدهای نجومی در رصد خانه ((مراغه))ی(( آذربایجان)) فراهم آورده بود، به مدت چند سده مورد توجه قرار گرفت. |
- | ! سیت بای هلاگو خان هلا ر باد کردن رابیهایی ه لکرکیی موب آن شه بود، اهام سار ورزید. ناهایی هم به وود ورد که ا جه یک مب بودایی د ((وی)) و ری ر دانه جبا لاا ود. ود ا ه ر سن چهل ش اگی ر بیع الانی 663 ق / ژانویه 1265 م در والی دریه ((ارومی)) درگشت و در کوه شاو به ک سرد د. ماب یین مغول برای خه ساتند و سد ر با زر و واهر و مراه ا دهی از دران خوبرو در آن ا دن ردند ا ر ا یگر ب و تنهایی دچار نود. تتگا او در ااخر عم، مراه بود. ایم اموال را در ای د یک زیره واع در ارومی یره کرد که دها به یر ب ر و نشانی ا ن ب دست نیامد. |
+ | !!سقو ((لافت)) بای و پیری هلاو مغولان خلیفه را پس از چن روز کشتند و خلافت عباسیان پس از پانصد سال پایانی نافرجام یافت و سپاهیان مغول در ااه پیروی ود از بغداد به کرانههای مدیترانه، ز «جزیره» و دامنههای جنوبی کوههای ماورای ((قفقاز)) ذشتند.
عدهای از فرمانروایان محلی نی که سر سلی فو نیوردند، پس از زد و خورد، مقهو و ناچار به طاعت شدند.
از آن گذشه، برخی نیز با توسل به دیپلمس ماهاه به سلامت ستند چنان که ارتقیان و ((سلجوقیان)) ((روم)) نیز چنین کردند.
!!!مگ منکو قاآن و بازگشت هلاکو به آسیای مرکزی در همین ایام ((منکو قاآن ))برادر هلاکو ار فانی را وداع گف «657 ق / 1259 م» و چون قرار بود که خان یگری به جای ی برگزید شود، هلاگو ناگزیر عازم آسیای مرکزی شد. در غیبت هولاگو در سال 658 ق / 1260 م پیشرفت مغولان به وی باختر محدود شد.
در عین حال، در این بین حادهای ه وقوع پیوست ک میر تاریخ ا تغییر داد به ویژه برای آینده جها سلا اهمیی فاوان داشت. ا بازگشت هولو خا، شهرای ((وریه)) به آسانی تسلیم اتحان شری ش؛ نها چد د کرانه ریا که رخی ه صلیبیان تعلق داشت از تصرف مغولن مصون ماند.
!!درگیری مغولان با سپاه ممالیک در 25 رمضان 658 ق / 3 سپتامبر 1260 م نیروهای مغول با سپاه ممالیک ((مصر)) در __َین جالوت __واقع در شمال ((بیت المقدس)) رو به رو شدند.
ترکی ژادی سپاهیان مملوک مصر بسیار شبیه مغولان بود، چه آنان را بیشتر از میا بردگان
تر و قفقازی
خریری شده تمرین دیده و سپس آزاد شده، برگزیده بودند. مملوکان با راه و رسم جنگی مهاجان مغول - که بیشتر سوار ظام بودند - آشنایی کامل داشتند به وی که میتوانستد همچون حریفی برابر، در قابل نان بایستند. در نبرد با مولان، سپاه ممالیک ب فماندهی __سیف الدین قدوز __بر سپاه مغولان به سرداری __کیو قا __که آیین مسیحی دات، چیره شدند و
__ین نخستین باری بود که مولان به صور قطعی ضربه خوردند و ناچار از سوریه عقب نشینی کردند. __
!!لشکرکشی هلاکو؛ یاست استیلا و ماندگاری گفتنی است که ایران و سمت خاوری هلال حاصلخیز در حمله هلکو، آن اندازه سیب ندید که یک نل پیش از آن دیه ود.
این بار مغولان با اعقاب خود بسیار متفاوت بودند با دنیای اسلام خیلی بیشتر آشنا دند و از ارترا وحشی گونه عهد نگیز معتدلتر و مجربتر به نظر میرسیدند.
لکرکشی هلاکو ر لا شکر کی چنگیز که بیشتر برای اتقامجویی و یب و ویرانی بود، مبتنی بر یک نقشه و طرح از پیش تعیین شده صورت رفت و هدف از آ نیز فرمانروایی، استیلا و مانگاری بود.
!تکیم قدرت هلاوخان ر بازگشت از غولستان، هلاکو به تحکیم قدرت و دفع مدعیا پرداخت.
پسر عمو و م عمده خود __برکای - پر جوجی -__ را که در دشت قبچاق حاکم بود، و ائاً بر ضد هلاکو تحریک میکرد، در ((ارا))، نزدیک ((شماخی)) مغلوب نمود «جمادی الول 661 ق». متصرفات خود را یز بی پرا و امرای مطیع و دت نشانده خویش تقسیم کرد. ز جمله
((خراسان)) و جبال را به پسرش __اباقا__ ، و اران و ((آذربایجان ))را به پسر دیگرش __یشموت__ داد.
__عین الدوله پروانه را شحنه مغول در روم __ __می انکیانو را شحنه مغول در فارس__ کرد.
__وزارت خود را نیز که آغاز ورود به ایران به ((میر یف الدین خوارزمی ))سپرده بود، __ __در اخر و به دنبال قتل او «661 ق»، به شمس الدین محمد جوینی برار طا ملک جوینی داد.__
!~~blue:مطالب رتبط~~ />*((مملوکان بعد از پیروزی بر مغولان)) *((سیاست آبادانی هلاکو خان))
!~~blue:همچنین ببینید~~ />*((نگاهی دیگر به نتایج حمله ی مغول)) |